İngiliz demokrasisinin (!) yalnızca 190 parti delegesiyle Başbakanlığa taşıdığı Liss Truss’ın bir ayı biraz geçmiş olan hükümeti çok erken çatladı. Truss, Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’i üstelik Bakan, Washington’da IMF ile görüşme yaptığı sırada vazifeden aldı. Kwarteng, ülke tarihinde, 38 günle, en kısa müddet vazife yapan ikinci Bakan oldu böylece.
Gelişme Truss’ın Başbakanlık misyonunu sürdürüp sürdüremeyeceği tartışmalarını da beraberinde getirdi. Truss’ın tartışmalara yol açan bütçesinin açıklanmasından sonra Personel Partisi’nin oyları artmıştı. O nedenle Bakan’ın misyondan alınmasının akabinde Truss’ın istifası daha güçlü bir biçimde lisana getirilir oldu.
Taklit etti fakat beceremedi
Kendisini Thatcher’a benzetmekten pek hoşlanan Başbakan’ın altı haftalık misyonu sırasında kurumlar vergisini düşürme tarafındaki vaadinden cayması, ki, Başbakan adayı olduğunda verdiği bir kelamdı bu, pek de Thatcher kadar kararlı olmadığını gösterdi.
“Soğukkanlı yaklaşımıyla tanınan” Kwarteng’in, iktisat siyasetinin piyasaları kaosa sürüklemesinin akabinde Başbakanlığı kaybedeceğinden korkan Truss’ın ilkesizliğinin kurbanı olduğunu düşünenler de var. Kwarteng’in düne kadar aklına herhalde kabineden kovulacağı gelmemişti. Muhafazakar çizgideki The Telegraph’a yaptığı açıklamada “hiçbir yere gitmediğini” söylemiş, gazetenin “ateşten gömlek” olarak tanımladığı vazifesinden “gerçekten hoşlanıyorum” diyerek kelam etmişti.
Ancak her şey dün öğlenden sonra farklı gelişti. Truss, Kwarteng’i vazifeden aldıktan sonra düzenlediği basın toplantısında yerini eski Sıhhat Bakanı Jeremy Hunt’ın alacağını duyurdu. The Guardian’a nazaran “sekiz dakika sürmüş olan” basın toplantısı “ne milletvekillerini ne de diğerlerini ikna etmek için çok az işe yaradı”.
Alternatif arayışı başladı
Daha dün Başbakan olmuş biri olarak Truss’ın yerine şimdiden alternatifler arandığını yazdı The Times. Muhafazakar Parti’nin önde gelenleri Truss’un ayrtılması durumunda Rishi Sunak ile Penny Mordaunt’tan bir “parti içi koalisyonun” hükümeti oluşturabileceğini ileri sürdü.
Muhafazakar Parti’den kimi isimlerin, kurumlar vergisi konusundaki geri adımının bile Truss’un başbakanlığını kurtaramayacağını söylediğini ileri sürenler de var. Argümana nazaran bu yüzden, 20 ila 30 ortasında eski bakan ile milletvekilinden oluşan bir “yaşlılar konseyi” Truss’a istifa etmesini söylemenin yollarını arıyor.
BBC daha enteresan bir iddiada bulundu. Muhafazakar Parti’nin Truss’un yerine eski bir Muhafazakâr başkanı seçebileceğini öne süren BBC “Bu Boris Johnson olabileceği üzere Theresa May ya da William Hague de olabilir” diyor
Boris üzere gidebilir
Geleneklerine bağlı bir siyasal sistemi var İngiltere’nin. Tüm bu tezler, varsayımlar gerçekleşebilir lakin tekrar de vazifesinin üzerinden bir yıl geçmeden Başbakan hakkında bir inanç oylamasına gidilemiyor parlamentoda.
Tabii, Johnson’a yapılan taktik Truss’a da uygulanabilir. Yani Truss kabinesinden Bakanlar istifa ettirilebilir. Başbakan istifaya mecbur kalıp ayrıldıktan sonra da yeni bir hükümet kurulabilir kolaylıkla.
Yani IMF’nin tenkidine bile uğrayacak kadar ekonomik kararları tartışmalı olan Truss kendini çabuk tüketti üzere görünüyor. Atacağı en yeterli adım tahminen de ülkeyi seçimlere götürmek olabilir.
O vakit hakkındaki kararı milletvekilleri değil, seçmenler verir.