1- KRİTİK HUSUS ENFLASYON
İngiltere’nin AB’den ayrılması (Brexit) ve pandemi kaynaklı aksiliklere Ukrayna savaşı eklenince İngiltere’de enflasyon yüzde 10 ile 40 yılın tepesine, vatandaşın aylık güç sarfiyatı de evvelki yılın 3 katına tırmandı. Truss, fiyat artışları ve resesyonla çaba için vergi indirimleri vaat ediyor. Truss’ın birinci iş, güç faturalarında sabit fiyat ilan etmesi bekleniyor. 67 milyonluk ülkede ayrıyeten demiryolu, liman, paklık ve posta personelleri fiyat artış talebiyle grevde. Hemşireler ve öğretmenlerin de emsal talepleri var. Daha az vergi toplayarak büyümeyi hızlandırmak isteyen Truss’ın bu talepleri nasıl karşılayacağı da izleniyor.
2- BREXIT’TEN KALANLAR
Eylül 2021’den beri Dışişleri Bakanı olan Liz Truss, Avrupa Birliği ile ilgili süreçlere hâkim. 2016’da Brexit zıddı kampanyaya dayanak verse de referandumun akabinde taraf değiştiren Truss, başta balıkçılık ve Kuzey İrlanda ile ticaret olmak üzere bir dizi mevzuda Brüksel’i ikna etmeye çalışacak. Bakanlığı devrinde “egemenlik haklarından” odunsuz bir duruş sergileyen Truss’ın 27 ülkeli Birlik ile ticaret savaşına girmesinden telaş ediliyor.
3- FRANSA İLE İLİŞKİLER
Paris ve Londra bağlantıları, birden fazla sorun başlığıyla ayrıyeten ele alınmayı hak ediyor. Truss, galibiyeti açıklanmadan çabucak evvel Fransa başkanı Emmanuel Macron için “Dost mu düşman mı şimdi karar vermedim” diyerek beyaz sayfa umutlarını zayıflattı. Bu kelamlara Macron’un karşılığı “Bazen önderlerine rağmen” İngiltere’yi dost gördükleri halinde oldu. İki ülke TIR sürücülerinin tabi olacağı kurallar ve balıkçılık üzere Brexit kaynaklı problemlerin yanı sıra sayıları bu yılın birinci sekiz ayında 27 bini bulan Manş Denizi’nden kaçak göçmen geçişi üzere mevzularda karşı karşıya geliyor.
4- UKRAYNA’YA DAYANAĞA DEVAM
İngiltere’nin Ukrayna’ya verdiği takviyesi ikiye katlama kelamı veren Truss, nisan ayında yaptığı bir konuşmada “Rusya’yı Ukrayna’nın tamamından çıkarmak için çalışacaklarını” söylemişti. Truss, başbakanlık konutundaki birinci akşamında Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’yi arayarak, işgalin başından beri 3 sefer Kiev’e seyahat eden Johnson’ın kararlı tavrını sürdüreceği sinyalini verdi.
5- GENEL SEÇİMLER
Erken seçim olmazsa sandıklar Ocak 2025’te kurulacak. Anketlere nazaran Truss’ın Johnson’dan daha yeterli bir iş çıkaracağını düşünenlerin oranı yalnızca yüzde 14. Johnson, selefi Theresa May’in yapamadığını başararak Brexit muahedesini parlamentodan geçirmişti. Pandemi yasaklarına karşın düzenlediği cümbüşler iktidarına mâl olan süreci başlatsa da başarılı aşı kampanyası Johnson hanesine artı yazdı. Artık Truss, enflasyonla çabada yetersiz kalırsa Muhafazakârlar, seçimlere bir öbür isimle gitmeyi kıymetlendirebilir.
İLKLERİN KABİNESİ
Liz Truss, kabinesini vakit kaybetmeden şekillendirdi. Kwasi Kwarteng birinci siyah maliye bakanı, James Cleverly birinci siyah dışişleri bakanı oldu. Hindistan kökenli Suella Braverman ise içişleri bakanı olarak atandı. Ukrayna savaşı devam ederken Savunma Bakanı Ben Wallace koltuğunu korudu.
İLK DEFA LONDRA’DA DEĞİL
96 yaşındaki Kraliçe, rahatsızlığı seyahat etmesine imkân vermeyince birinci defa yeni başbakanı Londra’daki Buckingham Sarayı’nda değil, tatil için bulunduğu İskoçya’daki Balmoral Malikâne’sinde görevlendirdi. Liz Truss, 2’nci Elizabeth’in atadığı 15’inci başbakan oldu.
PARTİLİLERE KEDİ KÖPEK UYARISI
“Siyasete geri döneceği” yorumları yapılan Boris Johnson (58) veda konuşmasında halefine tam dayanak kelamı verdi. Kendisini, iktidarından vazgeçerek bir çiftliğe yerleşen Roma hükümdarı Cincinnatus ile kıyaslayan Johnson, partisinden ayrılıkları bir kenara bırakarak seçimlere odaklanılmasını istedi. Köpeği Dilyn ve başbakanlık kedisi Larry’nin bile âlâ geçindiğini söyleyerek, “Muhafazakâr Parti de birebirini yapabilir” dedi.