CEVDET CANTÜRK – Büyük Taarruz, Kuvayı Ulusala Ruhu’nun Kızılelma’sıydı. Millet o taarruz sonucunda düşman ordusunun perişan edileceğine ve hoş İzmir’in geri alınacağına inanıyordu.
Meclis’in kahraman ordusu, 13 Eylül 1921 tarihinde Sakarya Zaferi’ni dünyaya ilan etmişti. Zaferin akabinde yapılması gereken, çekilen düşmanı şiddetle kovalayıp perişan etmekti. Halbuki Türk ordusu tükenme noktasındaydı. Takip ve taarruzu yapmak için gereken ateş gücü, mühimmat ve sayıca üstünlük yoktu. Başkomutanlık, taarruzun ilkbahara bırakılmasına karar verdi. Kuşkusuz, hazır olmadan bir hamle yapmaktansa hiç taarruz etmemek o gün için en gerçek karardı. O günlerde hazırlanan Sad Taarruz planı ise günden güne gelişecek, büyük kumandanlar ortasında bir sır üzere gizlenecekti.
Sad Taarruz Planı
Türk Genelkurmayı tarafından planlanan askeri harekât, kesin sonuç almayı; yani düşmanı imha etmeyi amaçlıyordu. Bunun için bir kuşatma hareketi yapacak planlar oluşturuldu. Birlikler ortasında yapılacak haberleşmelerde, saklılığı sağlamak emeliyle kâğıtlar üzerinde Osmanlı alfabesindeki (Sad) harfi işaretinin konulması kararlaştırıldı. Sad Taarruz planı büyük bir titizlikle hazırlanmıştı. Bir görüşe nazaran harekâta ismini veren Sandıklı kasabasıydı. Sandıklı isminin birinci harfinden hareketle Sad harfi bunun için seçilmişti. Enteresandır, Türk Ordusu’nun harita üzerindeki yerleşimi de Sad harfini andırıyordu.
Ankara Mutabakatı yapıldı
Bu ortada, Fransızlarla sürdürülen diplomatik bağlar Ankara Anlaşması’yla taçlandı. Bu aslında Sevr Antlaşması’nın Sakarya ırmağının sularına gömüldüğünün de ilanıydı. Üstelik, topraklarımızı terk eden Fransız ordusu, hibe olarak ya da parası sonradan ödenmek üzere savaş gereci bırakıyordu. Türk ordusu artık, derlenip toparlanmanın yolunu tutuyordu. Zaferin moraliyle, millet Büyük Taarruz için kenetlendi. Seferberlikle birlikte, bir yandan yeni sınıflar silah altına alınıyor, bir yandan da imalatı harbiye faaliyetleri güçlendiriliyordu. Anadolu hummalı bir uğraş içinde alın teri döküyor, büyük taarruza hazırlanıyordu. Büyük Kumandanlar bir yandan orduyu en yüksek düzeye çıkarmak için çırpınıyor bir yandan da taarruz kararını saklı tutmaya çalışıyordu. Bu durum, yani bir an önce atak edilmemesi meclis içinde sert tartışmalara yol açıyordu. O denli ki, Mayıs ayında Mustafa Kemal Paşa’nın başkomutanlık yetkilerinin uzatılması konusu, milletvekilleri tarafından olumsuz karşılandı. Ortaya çıkan buhran, Büyük Önder’in kürsüden yaptığı ikna edici konuşmayla aşıldı. Yaz mevsiminde de hareketli günler yaşanıyordu. Taaruz planı çerçevesinde yol yapılıyor, cephe yakınında yiyecek ve materyal depolanıyordu.
Maçta kapalı toplantı
28 Temmuz 1922 günü Batı Cephesi Karargâhı’nın bulunduğu Akşehir’de tarihi bir futbol maçı oynandı. Büyük kumandanlar, askerler ortasındaki maçı izleme mazeretiyle toplandı, akşam Büyük Taarruz planı üzerinde görüşmeler yapıldı. Dünya Türk Ordusu’nun maç ve cümbüşlerle oyalandığını sanıyordu. Halbuki, Akşehir’deki karargâhta düşmanın imha edecek plan son sefer ele alınıyordu…
İstanbul’u işgal hayali
Tam bu günlerde, Yunanlılar Trakya’daki 4. Kolordu ile İstanbul’u işgal etme hayalini kuruyordu. Temmuzun son günü, İzmir’de bir özerk yönetim kurulduğunu dahi ilan ettiler. Bu, kelamda İyonya devleti üzerinde fazla durmaya gerek yok. Zira kısa müddet sonra ortalıkta ne idarecileri kalacaktı ne de istilacıları.
Gizli buyruk verildi
6 Ağustos 1922’de Batı Cephesi Karargâhı’ndan ordulara bâtın olarak taarruza hazırlık buyruğu verildi: “Düşman yeni teşkillerini Anadolu’ya getirmeden, cephe komutanlığı asıl kuvvetlerle 1. Ordu mıntıkasında Akarçay ile Ahır Dağları ortasından taarruz etmek üzere hazırlıkta bulunmak üzere kararını vermiştir. Taarruzun gayesi; Afyon Ahır Dağları ve devamı olup düşmanın büyük kısmını yenerek kuzeye atmaktır.”
‘Çay ziyafeti’ haberi yayıldı
17 Ağustos’ta, Başkomutan gizlice cepheye hareket etti. Düşmana sezdirmeden gitmesi çok kıymetliydi. Mustafa Kemal, basın aracılığıyla Çankaya’da, birkaç gün sonra çay ziyafeti vereceği haberinin yayınlanması talimatını verdi. Böylelikle kendisinin cephede değil, Ankara’da olduğu izlenimini veriyordu.
Yunan kumandanlar baloda
Büyük Taarruz, baskın planına dayanıyordu. En değerli sıkıntı, düşmana sezdirmeden yığınak yapmaktı. Kuvvetleri, yarma bölgesine gizlice nakletmek büyük dikkat istiyordu. Birlikler geceleri yürütüldü, gündüz düşmanı aldatıcı hareketler sergilendi. 24 Ağustos’ta Başkomutan ve Batı Cephesi karargâhı ateş çizgisine daha yakın bir yerde bulunan Şuhut’a taşındı. Düşmanın en güçlü mevziilerle koruduğu Afyon’un güney ve güneybatısı taarruz için seçilmişti. Bu bölge yığınak yapmak, gözetlemede bulunmak ve gizlenmek için avantajlıydı. Burada yapılacak taarruz ile düşman cephesi yarılabilir, sonra da hızla hareket ederek, iki ya da üçe bölünen düşman ordusu imha edilebilirdi. Planın ana fikri kuvvetlerin bir kısmı ile düşmanı Eskişehir-Afyon cephesinde tutmak, asıl kuvvetlerle de düşmanın güneye dönük cephesine Afyon güney batısından saldırarak, onu kuzeye atmak; cepheyi yarıp İzmir ulaştırma çizgisini keserek, Yunan kıtalarını çaresiz bırakmaktı. Taarruzun hafta sonu başlatılması özel bir değer taşıyordu. 25 Ağustos akşamı Anadolu ile dış dünya ortasındaki haberleşme büsbütün kat edildi. Yunan kumandanları o sırada Afyonkarahisar’da bir baloda dans ediyordu…
Ve Büyük Taarruz başladı
26 Ağustos 1922 sabahı, saat 04.30 sıralarıydı. Kocatepe’de birinci olarak bir 15’lik obüs topu gürledi. Bir saat sonra topçular daha kesif (yoğun) bir biçimde tahrip ateşine başladı. Türk milletinin hasretini çektiği hesaplaşma böylelikle başlıyordu. Başkomutan Kocatepe’den askerlerini dikkatle izliyordu. Birçok yerde boğaz boğaza boğuşmalar yaşanıyordu. Birinci müjdeli haber veren 5. Kafkas Tümeni oldu. Saat 07.00 olmadan Kalecik Sivrisi’nde hedeflenen zirveler ele geçirildi. Kocatepe’den bütün tümenlerin hareketlerini denetim eden Başkomutan, telefonla, bir tümen kumandanına bir an önce Belen zirveyi ele geçirmesini ihtar etti. Türk Kurtuluş Savaşı’nın abidevi fotoğrafı işte o vakit çekildi. Ordu fotoğrafçısı Etem, deklanşöre bastığında Başkomutan kayalıkların içinde telefon merkezine gerçek yürüyordu. Bu sırada Türk süvarileri, çoktan düşman gerisine sarkmıştı. Sandıklı kuzeyindeki Ahır Dağı doruğundaki küçük bir patikayı tek kol halinde geçen süvariler, Türk topları gürlerken, düşman çizgilerinin gerisinde at oynatıyordu.
İlk gün sona erdiğinde, plan gereği karşısındaki düşman kuvvetlerini bulundukları yerde tutması gereken 2. Ordu vazifesini başarmış, cephesindeki düşman kuvvetlerinin, güneye gidip yardım etmesini önlemişti.
Yarma cephesinde ise 26 Ağustos akşamı kısaca durum şöyleydi:
‘‘4. Kolordu düşman mevziilerinin birinci sınırını zapt etmiş, Belen Zirve de 23. Tümen tarafından ele geçirilmişti. Süvariler ise çala kılıç, düşman gerisinde at oynatıyordu. Gece olduğunda Mustafa Kemal Paşa, yaverlerinin korkulu olduğunu gördü. Onlara, ‘Yunanlılar yeterli dövüşüyorlar’ dedi. ‘İyi dövüştükleri için de mahvolacaklar. Zira savaşmakla yanılgı ettiler. Bugün Dumlupınar’a çekilseler tahminen kurtulurlardı. Yarmak için gerekli bütün kritik yerler elimizde. Yarın bu iş biter.”
Ertesi gün birbirinden bahadır kahramanlar sahneye çıkacak, ölmez isimlerini tarihe yazdıracaktı.