Tokat kent merkezine 69 kilometre uzaklıktaki Sulusaray ilçesinin altında yer alan antik kentin ortaya çıkarılması için Tokat Müze Müdürlüğünce 1986’da sondaj kazılarıyla başlayan çalışmalar, sonraki yıllarda kurtarma hafriyatı halinde devam etti.
1991’de orta verilen çalışmalara 2013 yılında tekrar başlandı. Antik kentteki hafriyat çalışmaları, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Akın Temür’ün danışmanlığında sürüyor. Bu yılki hafriyat çalışmalarına ise 19 Ağustos’ta başlandı.
Temür, bu sene 3 haftalık çalışma dönemleri bulunduğunu söyledi.
Kazı çalışmalarını 20 personel ile yaptıklarını belirten Temür, “Geçen sene de çalıştığımız kilise alanında hafriyat çalışması yapacağız. Kilisenin geçen sene doğu kanadını açmıştık. Bu sene de güney ve kuzey kanadını açmaya çalışıyoruz. Sebastapolis, söz manasında ‘ulu ve şanlı kent, imar faaliyetlerinin bulunduğu şehir’ demek” tabirlerini kullandı.
Temür, antik kentin meselelerinden birinin kamulaştırma olduğuna dikkati çekerek, “Etrafımız konutlarla dolu. Bunların birçok sit alanında kalıyor. Peyderpey kamulaştırılıyor” dedi.
Antik kent Çekerek Irmağı’nın taşkın alanında kaldığı için yapının üzerinin vakitle toprakla dolduğunu anlatan Temür, şunları kaydetti:
“O yüzden bayağı altta. Bulunduğumuz kilisede 10 çağdaş yapıdan bahsediliyor. Hala kalıntıları çıkıyor. Olağan uzun yıllar sürecek bir çalışma. ‘Karadeniz’in Efes’i’ diyoruz. Zira bu bölge üzere Karadeniz’de korunmuş bir kent yok. Buranın taşkın bölgesinde kalması, korunmasında büyük katkı sağlamış lakin personellik maliyetini artırıyor. Zira çok hafriyat var. Geçen sene buradan 42 kamyon toprak çıkardık.”
SEBASTAPOLİS ANTİK KENTİ
Kuruluş tarihi kesin olarak bilinmeyen antik kentin kimi kaynaklarda milattan evvel 1. yüzyılda kurulduğu söz ediliyor.
Roma İmparatoru Trajan vaktinde milattan sonra 98-117 yıllarında Pontus Galatius ve Polemoniacus eyaletlerinden ayrılarak Kapadokya eyaletine dahil edilen antik kentin o devir geçiş yolları üzerinde bulunması ve günümüzde de kullanılan termal kaynaklar sayesinde 2 bin yıl kadar evvel Karadeniz’in en büyük 5 kentinden biri olduğu belirtiliyor.
Döneminde çok az kentin sahip olduğu, zenginliğin göstergesi olarak para basma yetkisi bulunan Sebastapolis’in büyük savaşlar, yıkımlar, afetler ile geçiş yollarının değişmesi sonucu eski ehemmiyetini kaybettiği, vakitle da unutulduğu kaydediliyor.