İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi’nin temmuz ayı olağan toplantısının konuğu Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu oldu. Ana gündemini gerçek kesimin finansman yapısının oluşturduğu toplantıda bir konuşma yapan İSO Lideri Erdal Bahçıvan, finansman şartlarının sıkılaştığı ve kredi imkanlarının daraldığı bugünlerde, sanayicilerin içinde bulunduğu durumun zincirleme tepki halinde gelişebilecek ödemeler risklerine işaret etmesi bakımından tasa yarattığına dikkat çekti. Bahçıvan, şunları söyledi:
“Ayrıca sürecin bu biçimde devam etmesi halinde başta yakın gelecekteki ihracat sayıları ve üretim sayıları olmak üzere, iktisadımızı olumsuz etkileyecek birtakım gelişmelerin arifesinde olduğumuzu da üzülerek belirtmek istiyorum. Endüstriciler olarak genel beklentimizin öncelikle kredi ve finansman imkanlarında olağanlaşma sağlanması ve gerçek kesim gerçeklerine uymayan uygulamaların sona erdirilmesi yahut esnetilmesi olduğunu bir defa daha belirtmek istiyorum. Eximbank bir an evvel finansman fonksiyonlarına kavuşmalıdır. Bankaların kredi imkanları üzerindeki kısıtlayıcı karşılık kararları da esnetilmelidir. Benzeri halde TCMB, TL cinsi reeskont kredilerindeki döviz bulundurmaya ve bozdurmaya ait şartlarını esnetmelidir. Merkez Bankası kaynaklı yatırım avans kredisini çok değerli bir finansal enstrüman olarak görmekteyiz. Fakat bu kapsamdaki yatırımcı müracaatlarına ait süreçlerin çok daha süratli bir biçimde işletilmesi, yatırımcı firmalarımızın bu finansman aracına daha faal bir halde eriştirilmesi büyük kıymet taşımaktadır.”
‘Ticari kredi faizleri yüzde 40 bandını aştı’
Bankalarda TL cinsi ticari kredi faizlerinin yüzde 40 bandını aştığını da vurgulayan Bahçıvan, “Risk primimizin ne yazık ki 900 üzere tarihi düzeylere dayanması sonucunda ise yurtdışından borçlanma imkanları en aza inmiştir. Bankalar ve şirketler yurtdışından borçlanmalarda zorlanmakta ve iki haneli Döviz cinsi faizler ile karşılaşmaktadır. Haziran ayı prestijiyle reeskont kredisi kullanmak için döviz gelirinin yüzde 40’ını Merkez Bankası’na, yüzde 30’unu bankalara satma mecburiliği getirilmesi ve izleyen bir aylık devirde döviz almama taahhüdünün kural koşulması biçimindeki adımlar ihracatçılarımızı gerek kaliteli finansmana erişimi zorlaştırması, gerekse de kur ziyanı yaratması ve tekrar gerekse de önemli manada operasyon yükü getirmesi nedeniyle epey olumsuz istikamette etkilemiştir” sözlerine yer verdi. Bahçıvan’ın konuşmasında öne çıkan tabirler şöyle:
‘Sanayici finansman takviyesinden yoksun bırakılmamalı’
“Nitelikli finansman, son yıllarda dikkat çektiğimiz ve üzerinde durduğumuz, üretim hayatımız ve gerçek kesim için çok değerli bir sorun. Bu sorunun bugün burada, Türkiye’nin en büyük ve en güçlü sanayi odasının çatısı altında Merkez Bankası Başkanı’mızla birlikte ele alınacak olması biz endüstriciler için büyük bir kıymete sahip. Kuzeyimizde devam eden savaş, büyüme görünümünü zayıflatmasının yanında emtia fiyatlarında üst istikametli baskıyı canlı tutuyor. Başta Fed olmak üzere, büyük merkez bankalarının yükselen enflasyon karşısında faiz artırımlarını hızlandırması ise doların güçlenmesine, uzun vadeli borçlanma faizlerinin yükselmesine ve global finansman şartlarında bariz sıkılaşmaya yol açıyor. Güç krizi birçok kanaldan büyümeyi olumsuz etkilerken, enflasyon görünümündeki bozulmayı hızlandırmakta ve yüksek borçluluğu olan ülkelerde de kırılganlığı artırıyor. Bu gelişmeler yaşanırken Avrupa Merkez Bankası’nın büyümeyi desteklemek, mümkün bir borç krizini önlemek ve enflasyonu durdurmak ortasında bir tercih yapmakta zorlandığını yakından izliyoruz. Bu sıkışma, kendisini Euro/dolar kurundaki sert düşüşte gösteriyor ki bu gelişme hiç elbet Türk endüstrisi için de hayli kritik. Resesyon, ana ihracat pazarlarımız için artık azımsanamayacak bir ihtimal haline gelmiş durumda. Önümüzdeki periyotta büyümede yavaşlamanın talep kanalıyla, yükselen faizlerin finansman şartları kanalıyla, yüksek güç fiyatlarının ise maliyet kanalıyla ihracatımızı olumsuz etkilemesi olası. Buna dolardaki güçlenmenin parite avantajımızı azaltma, hatta bilakis çevirme riskini de eklemek gerekir. Tüm bunlar, uzun bir devir lehimize olan global ekonomik iklimin, aleyhimize dönmekte olduğuna ve bu nedenle ihracatçı endüstrimizin ve genel olarak ekonomimizin en az biçimde olumsuz etkilenmesi için bugünden çerçevesi güzel belirlenmiş adımların atılması, tedbirlerin alınmasının gerektiğine işaret ediyor. Özetle; ihracat pazarları bozulurken endüstrici finansman takviyesinden yoksun bırakılmamalı.”
‘Enflasyonun sanayiciye menfaat sağlayacağına inanmıyoruz’
Küresel eğilimlere paralel olarak yılın kalanında Türkiye’de de ekonomik aktivitenin ivme kaybetmesinin beklendiğine dikkat çeken Bahçıvan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Enflasyon tarafında ise ne yazık ki dilek ettiğimiz düzeylerin hayli uzağındayız. Ülkemiz yüzde 80’e dayanan tüketici enflasyonu ve yüzde 140’a dayanan üretici enflasyonuyla dünyanın büyük bir kısmından değerli ölçüde ayrışmış durumda. Enflasyonun geçmişte olduğu üzere bugün de ne sanayicilerimize ne de başka ekonomik aktörlere menfaat sağlayacağına inanmıyoruz. Sanayicilerimizin temel misyonu olan sürdürülebilir yatırımları hayata geçirmenin, iş ve aş üretmenin, ihracat potansiyelini artırmanın lakin ve lakin enflasyonun ve beklentilerin denetim altına alınmasıyla mümkün olduğunu düşünüyoruz. Yüksek faiz yükü altında sahiden çok kuvvetli uğraş vermekte olan sanayicilerimizin; faiz maliyetlerinin düşürülmesine dönük çalışmaların en güçlü taraftarı olacağından hiç kimsenin kuşku duymaması gerekir. Fakat ekonomik inanç ve global gerçeklerle ahenk sağlamayan birtakım adımlar kısa vadede yüksek faize dönük kimi tahliller getirse dahi, oluşturduğu inanç kırılganlıkları, beklentilerdeki bozulmaların tesiriyle daha uzun vadede hem finansal kaynaklara erişimi zorlaştırmakta hem de maliyetini artırmaktadır. Hasebiyle bu siyasetler, uygulamada da görüldüğü üzere bırakın faizleri düşürmeyi, faiz oranlarını altından kalkılması daha da güç noktalara taşımaktadır. Bu nedenle güçlü, öngörülebilir bir para siyasetinin orta ve uzun vadede endüstrimize, gerçek dalımıza katkı verecek en temel çıpaların başında geldiğini bilhassa vurgulamak istiyorum.”
Kavcıoğlu: Sanayicilerimizin krediye kolay erişmesini önemsiyoruz
Bahçıvan’ın akabinde açıklamalarda bulunan TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu da, “Krediye erişimin tabana yayılmasını ve sanayicilerimizin krediye basitçe erişmesini son derece önemsiyoruz” dedi. Kavcıoğlu’nun açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
“Makine-teçhizat yatırımları ekonomimizin arz kapasitesini büyüterek kalıcı fiyat istikrarına katkı sağlayacak. Türkiye iktisadı büyürken eş anlı olarak cari fazla verir hale gelmesi, büyüme ve fiyat istikrarının sürdürülebilir ve kalıcı olarak tesis edilmesini sağlayacaktır. Yurt içi iktisadi faaliyet negatif arz şoklarına karşın sürdürülebilir bir yapıda ve kesintisiz bir halde güçlü seyrini sürdürmüştür. Sürdürülebilir büyüme ve fiyat istikrarına arz taraflı dayanağın devamı için gerekli olan yatırım gereksiniminin ulaşılabilir, uzun vadeli ve düşük maliyetli Türk Lirası finansman ile karşılanması ehemmiyet arz etmektedir. Merkez Bankası olarak tanımış olduğumuz reeskont kredisi imkânı ile son 5 yılda ihracatçı firmalara 106 milyar dolar finansman sağlanmıştır. Kullandırılan reeskont kredisi maliyetleri piyasa faizlerinin çok altında olup firmaların finansman masraflarının makul düzeylerde seyretmesine katkı sağlamaktadır. Merkez Bankası tarafından reeskont kredisi kullanan firmalara 2017 yılından itibaren uygun faiz şartlarının sunulmasıyla yıllık ortalama 250 milyon ABD dolarına ulaşan maliyet avantajı sağlanmıştır. Geçen yılın birinci yarısına kıyasla 2022 yılının birinci altı ayında reeskont kredisi kullanan firma sayısı 2199’dan 4476’ya; kredi kullanım fiyatı da 9,3 milyar ABD dolarından 11,1 milyar ABD dolarına yükselmiştir. Gayeli kredi siyasetimizde kaynakların yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı artıracak istikamette ve uygun kurallarda sağlanması temel prensibimizdir. Bu nedenle, krediye erişimin tabana yayılmasını ve sanayicilerimizin krediye kolaylıkla erişmesini son derece önemsiyoruz.”