TMMOB Maden Mühendisleri Odası, 41 emekçinin hayatını yitirdiği Amasra Taş Kömürü İşletmesi’ndeki birinci incelemenin sonuçlarını paylaştı. Açıklamada yer üstündeki kriz idaresi tertibinde değerli aksaklıklar olduğu belirtildi. Açıklamada, “Gaz izleme sistemi datalarına odamızca ulaşılamamıştır. Metan sensorünün kritik düzeyde ikaz verip vermediği, verdiyse ne çeşit tedbirler alındığı, ihtar vermediyse nedenlerinin incelenmesi gerekmektedir.” denildi.
Açıklamada, “Türkiye Taşkömürü Kurumuna (TTK) ilişkin Amasra Taşkömürü İşletme Kurumunda (TİM) 14 Ekim 2022’de 16.00-00.00 vardiyasında saat 18.15 sıralarında meydana gelen grizu patlamasında resmi açıklamalara nazaran 41 maden işçisi hayatını kaybederken 5’inin durumu ağır olmak üzere 11’i yaralanmıştır. Yaralılara acil şifalar diler, hayatını kaybedenlerin yakınlarına ve topluluğumuza başsağlığı dileriz. Amasra faciasının akabinde, Genel Merkezimizden 3 ve Zonguldak Şubemizden de 5 kişilik bir inceleme takımı oluşturularak olay yerine intikal edilmiştir.” sözü kullanıldı.
Açıklamada şunlar kaydedildi:
“İnceleme takımımızın soruşturmaları ve görüşmeleri sonucunda edilen bilgiler ve varılan tespitler aşağıdadır:
-Amasra TİM’de 500 yeraltı çalışanı, 80 yerüstü çalışanı ve 142 memur olmak üzere toplam 722 çalışan bulunmaktadır. 16.00-00.00 vardiyasında yeraltı personeli olarak 82 kişi tertip edilmiştir.
-Ocakta biri üretimde, başkası de hazırlık safhasında olan iki kartiye mevcuttur. Meydana gelen patlama her iki kartiyeyi de etkilemiştir. Yapılacak incelemeler sonucunda durumun ayrıntıları ortaya çıkacaktır.
-Her maden faciasında ortaya çıkartılan trafo mazereti burada da kullanılmaya çalışılmış, inandırıcı olmayacağı anlaşıldığında grizu patlaması olduğu gerçeği kabul edilmiştir.
Grizu patlaması, kritik konsantrasyona ulaşmış metan gazının ve kâfi oksijenin ateş kaynağına ulaşması ile meydana gelir.
Ölümlerin nedeni, grizu patlaması sonucu oluşan yüksek sıcaklık ve şok dalgası nedeniyle yanma ve ortama yayılan karbonmonoksit zehirlenmeleridir.
TTK Tahlisiye grupları kurtarma çalışmalarını büyük bir özveriyle yürütürken, yerüstündeki kriz idaresi tertibinde değerli aksaklıklar, madencilerin ailelerine bilgi verilmesinde eksikliklere, can kaybı sayısındaki belirsizlikler sebep olmuştur.
Gaz izleme sistemi bilgilerine odamızca ulaşılamamıştır. Metan sensorünün kritik düzeyde ihtar verip vermediği, verdiyse ne çeşit tedbirler alındığı, ihtar vermediyse nedenlerinin incelenmesi gerekmektedir.
Yukarda sıralanan konular inceleme takımımız tarafından yapılan tespitler olup, kazanın neden ve sonuçları daha sonraki incelemeler sonucunda netlik kazanacak ve kamuoyuyla paylaşılacaktır.
Madencilik barındırdığı tehlikeler nedeniyle bilgi, tecrübe, uzmanlık ve daima kontrol gerektiren en tehlikeli iş koludur. İncelemeler sonucunda, maden kazalarının; teknik, toplumsal, ekonomik, eğitim, planlama ve kontrol problemleri üzere pek çok nedeni olduğu görülmektedir. Siyasetin bürokrasiye müdahalesi sonucu oluşan takımlaşma, liyakatsiz atamalar ve mühendislerin yetki ve sorumluluklarının kâfi ve hakikat belirlenmemiş olması; üstte sıralanan sayısız sıkıntıya neden olmuş ve ne yazık ki bu facia meydana gelmiştir.
Madencilik bilim ve teknolojisi grizu patlamalarını önleyecek bilgi birikimine ve tecrübesine sahiptir. Bu nedenle bu tip kazalar önlenebilir niteliktedir.
Bu değerlendirmeler ışığında görüş ve tekliflerimiz aşağıda belirtilmiştir.
Bilim ve tekniğin gereklerini uygulamak yerine, yaşanan kayıpları yazgı ve fıtrat anlayışıyla açıklamak bu tıp kayıpların gelecekte de yaşanacağını düşündürmektedir.
TTK üzere kamu kurumları her türlü siyasi baskıdan arındırılarak madencilik işletme kurallarına nazaran yönetilmelidir.
Madencilik bölümünde acil durum planı ve risk haritaları her kurum, işletme ve bütün işyerleri için başka planlanmalı ve uygulanmalıdır.
Metan yoğunluğu olan Zonguldak, Soma, Tunçbilek üzere havzalarda üretim planlaması etabında öncelikle metan drenajının her türlü ekonomik tasadan uzak bir formda dünya örneklerinde olduğu üzere yapılması, bölgenin olabildiğince metansızlaştırılması sonrasında hazırlık ve üretim çalışmalarına başlanılması gerekmektedir.
Yeraltı kömür madenciliği bir kültürdür. Bu kültür geliştirilerek yaşatılmalıdır. Bunun için TTK ve TKİ üzere kamu kuruluşlarımız üretim yaparken tıpkı vakitte iş güvenliği ve mesleksel eğitim manasında okul vazifesi görmelidirler. Bu nedenle güçlendirilmeleri için gerekli çalışmalar vakit geçirmeden yapılmalıdır.
Maden üretiminin, maden mühendisi nezaretinde yapılması yasal zorunluluktur. Bu uygulamanın tüm vardiyalarda yeteri kadar maden mühendisi tarafından taviz vermeden uygulanması sağlanmalıdır.
Maden işletmelerinde yasal olarak bulundurulan Daimi Nezaretçilerin ve İş Güvenliği Uzmanlarının mesleksel bağımsızlığı ve iş garantisi yasal teminat altına alınmalıdır.
Maden işletmelerinde kontrol ve yönlendirme kesinlikle maden mühendislerinin yetkisinde olmalıdır.
Tüm çalışanların iş güvenliği mevzuatı uygulamaları ve karşılaşılacak beklenen riskler konusunda bilinçlenmelerini sağlayacak mesleksel eğitim siyasetleri belirlenerek gerçek manada yaşama geçirilmelidir.
Yaşanan bu kazanın tüzel ve cezai sorumlulukları geçmişte olduğu üzere birkaç maden mühendisi meslektaşımıza yüklenmemelidir.
Türkiye iktisadına önemli katkıları bulunan ve yeraltı kaynaklarının aranması, işletilmesi, zenginleştirilmesi, insanlığın hizmetine sunulması ve bu alanların rehabilitasyonu üzere birçok kritik durumda vazife alan maden mühendislerinin aldıkları eğitimin de bu ehemmiyete yakışır olması gerekmektedir. Bu çerçevede Maden mühendisliği eğitiminde, sermayenin kar gereksinimini önceleyen bir yaklaşım yerine, bilimin ve bilimsel bilginin temel alındığı bir yaklaşım benimsenmelidir.
Siyasetin bürokrasiye müdahalesi sonucu oluşturulan takımların liyakatsizliğinin bedeli geçmişte olduğu üzere cephede çalışan birkaç maden mühendisi meslektaşımıza yüklenmemelidir.
Kazayla ilgili tüm bilgilerin şeffaf olarak paylaşılması, kazanın gerçek nedeninin belirlenmesi açısından kıymet taşımaktadır. Gerçek nedenin belirlenmesi bu tip kazaların gelecekte tekrar yaşanmaması açısından kıymetlidir.
Maden mevzuatı; odağında insan ve tabiat olan çağdaş bir yapıya kavuşturulmalı ve bunun için ulusal madencilik siyasetleri oluşturulmalıdır. Odamız böylesi üzücü faciaların bir daha yaşanmaması için tüm yetkili kamu kurum ve kuruluşları ile iş birliği yapmaya hazırdır.”