Türk Lirası’ndaki yüksek kıymet kaybı ve petrol fiyatlarındaki oynaklık, akaryakıt almak isteyen kamu kurumlarını vurdu.
Kamu kurumları gereksinimi olan akaryakıtı hür piyasadan almak için ihaleye çıkıyor. Fakat yılbaşından bu yana lokal idare ve çeşitli bakanlıklara bağlı kuruluşların yakıt almak için açtığı ihalelerin 180’i iptal edildi. Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) datalarına nazaran, 180 ihalenin 150’sinin iptal münasebeti olarak “teklif veren istekli çıkmaması”, 30’unun ise “tekliflerin ayrılan ödeneğin üzerinde” olması gösterildi. Kamu, açık ihale yoluyla yapılan alımlarda fiyat avantajı sağlyor, piyasa fiyatının altında toplu akaryakıt alımı yapabiliyor. Şirketler, fiyatı daima değişen akaryakıtı kurumlara uzun bir periyot boyunca sabit fiyattan verip ziyan etmek istemeyince ya ihalelere teklif vermiyor ya da yüksek tekliflerle kendini muhafazaya çalışıyor.
İhaleler, teklifsizlik ve yüksek teklifler nedeniyle iptal edilince kurumlar Kamu İhale Yasası’nın 21. unsuruna dayanarak “pazarlık usulüyle” alım yapıyor. Bu yolla gerçekleşen alımlarda fiyat avantajı yitiriliyor ve kamunun yüksek tüketim ölçüsüne rağmen indirimsiz yakıt kullanarak ziyana uğramasına neden oluyor.
“21. HUSUS ÇÖZÜMÜ”
Kamu İhale Yasası’nın 21. hususunun a bendi “ihaleye teklif verilmemesi” durumunda, pandemi devrinde sıkça başvurulan b bendi ise “acil durumlarda” pazarlık yöntemi ihale yapılmasına imkan sağlıyor. Yasanın 21. unsurunun b bendi şöyle: “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can yahut mal kaybı tehlikesi üzere ani ve beklenmeyen yahut üretim tekniği açısından özellik arz eden yahut yapı yahut can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından acilen yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde yahut yönetim tarafından evvelce öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin hızlı olarak yapılmasının zarurî olması.”