Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK), Bayan İstihdamı Araştırması’na nazaran, garantili ve yarı vakit temelli esnek çalışma teknikleri, bayanların istihdama iştirakinin önünü açacak anahtar olarak görülüyor.
TİSK, bayan istihdamına ve cinsiyet eşitsizliğine bakışa dair toplumun nabzını tutmak için “Kadın İstihdamı Araştırması” yaptı.
Araştırmaya, 6-13 Ağustos’ta Türkiye’nin tüm coğrafik bölgelerinden iştirakçiler dahil oldu. İştirakçilerin çok büyük kısmını ofis ve saha çalışanları oluştururken, emekliler, işsizler ve öğrenciler de çalışmada temsil edildi. Araştırmada, cinsiyet, yaş, eğitim seviyesi üzere demografik kırılımlarda da Türkiye gerçeğini yansıtan istikrarlı bir iştirak sağlandı.
Araştırmaya nazaran, çalışan bayanların yarısı iş hayatında bayanlara erkekler ile tıpkı şartlarda davranılmadığını tabir etti. Her 3 erkekten 1’i ise bayanların bu sözünü doğrular nitelikte karşılık verdi.
Çocuk sahibi olan ve çocuk sahibi olmayan bayanlar ortasından, çocuk sahibi çalışan bayanlar cinsiyete dayalı ayrımcılığa daha fazla uğradıklarını belirtti.
Kadınların işe alımda tercih edilmediğini erkekler de doğruladı
Katılımcılara nazaran, bayanların en dezavantajlı görüldüğü alan terfi ve gelişim imkanları oldu. İşe alımda tercih edilmeme ikinci sırada, doğum/bakım müsaadesi nedeniyle iş kaybı ise üçüncü sırada yer aldı. Neredeyse 5 kişinin 2’si bu alanlara işaret etti.
Kadınların işe alımda tercih edilmediğini beyan eden erkek sayısı (yüzde 39), bayan iştirakçi sayısından (yüzde 34) daha yüksek oldu. İşe alımda cinsiyet dezavantaj algısı yüzde 63 ile en fazla ilkokul ve öncesi eğitimli şahıslarda görüldü ve eğitim düzeyi artıkça bu oranın düştüğü saptandı.
Her iki bayandan biri cinsiyetçi tavırla karşı karşıya kalıyor
Her 2 beyaz yakalı bayan çalışandan 1’i iş yerinde cinsiyetçi durumla karşı karşıya olduğunu söyledi. Yüksek eğitimli küme içerisinde dahi bu türlü deneyimlerin yahut tanıklıkların epeyce yaygın olduğu görüldü. Her 2 çocuklu bayan çalışandan neredeyse yarısı, doğum/bakım müsaadesi sebebiyle iş kaybı ile yüz yüze gelebildiği istikametinde beyan verdi.
Araştırmaya katılanların yaklaşık yüzde 80’i, bayan istihdamının önündeki en büyük mahzurun gelenekler ve toplumsal alışkanlıklar olduğunu düşünüyor. Bakım hizmetlerinin daha erişilebilir hale gelmesi ve müspet ayrımcılık uygulamaları bayan istihdamının önünü açacak yollar olarak görülüyor.
Yarı vakitli çalışma modellerinin yaygın olduğu, yeni kuşak ve garantili esnek çalışma fırsatlarının daha fazla yer aldığı ülkelerde bayanların istihdama iştirakinin besbelli formda yükseldiği biliniyor. Türkiye ise şimdi esneklik ve bayan istihdamı bakımından OECD ülke ortalamasının altında yer alıyor.
Araştırmada, 10 şahıstan 9’u, teminatlı ve yarı vakit asıllı esnek çalışma prosedürlerini, bayanların istihdama iştirakinin önünü açacak anahtar olarak görüyor.
TİSK’in daha evvel yayımladığı Esnek Çalışma Raporu, güvencelilik aslıyla yaygınlaştırılacak bu teknikler ile 1,5 milyon kişinin kayıtlı istihdama iştirakinin mümkün olduğunu vurguluyor. Bu potansiyel iş gücünün çok büyük çoğunluğunun bayan ve gençlerden oluşması öngörülüyor.
Kadına yönelik takviye düzenekleri güçleniyor
Araştırmada, 2 iştirakçiden 1’i, iş yerinde bayanlara yönelik takviye sistemleri olduğunu söyledi. Müspet ayrımcılık da denilen bu sistemler ortasında en yüksek oranda (%48) belirtilen alan bayanlara karşı kullanılan “yumuşak irtibat dili” oldu.
Ayrıca, çeşitliliği destekleyen kurumsal süreçleri işaret eden iştirakçilerin öne çıkardığı öteki düzenekler yüzde 32 ile işe alım önceliği, yüzde 25 düzeyleri ile eğitim takviyeleri ve kreş/bakım dayanakları oldu. 5 çalışandan 1’i, ise iş yerinde, çalışma hayatının önde gelen yabancı ve Türk şirketleri tarafından uygulanan terfi ve yedekleme kotalarının mevcut olduğunu belirtti.
“TİSK bayan istihdamını desteklemeye devam edecek”
Araştırmaya dair değerlendirmede, TİSK’in bayan istihdamının desteklenmesi alanında dünyaya ve Türkiye’ye örnek uygulamaları hayata geçirdiği vurgulanarak, şu bilgilere yer verildi:
“Ülkemizde UN Women tarafından başlatılan ‘He for she’ kampanyasını, ekosisteminde yer alan Türkiye’nin en güçlü kurumsal firmaları ile destekliyor. Bu kapsamda yürütülen, yalnızca bayanlardan oluşan üretim bandı ile Birleşmiş Milletlerden ödül alan uygulamalardan, birçok dal ve meslekte birinci bayan istihdamı örneklerine; terfi, yedekleme ve eğitim planlarında bayana geçiş üstünlüğü kotalarından, iş hayatında cinsiyete yönelik ayrımcı tabir ve davranışlara yönelik cinsiyet gözlüğü/sözlüğü üzere toplumsal farkındalık uygulamalarına kadar pek çok örnek sayılabilir. Ayrıyeten, TİSK potansiyel iş gücüne yönelik de birçok uygulama ile çalışma hayatına istikamet veriyor. Kız öğrencilere yönelik istihdam ve eğitim programları, burs ve bayan girişimcilik dayanakları, bunların birkaç örneği olarak sayılabilir. TİSK, bayan istihdamının desteklenmesi için bu mevzuyu gündemde tutmaya, hoş örnekleri ile öncü olmaya devam edecek. Bu doğrultuda, bu ay prestijiyle müracaatları açılan Ortak Yarınlar Ödül Programı’nda çeşitlilik ana teması altında bayanlara yönelik yeterli uygulamalar ödüllendirilecek ve kamuoyu ile paylaşılacak.” (AA)