Üyeleri ortasında Türkiye Barolar Birliği, Türk Eczacılar Birliği, Türk Tabipler Birliği üzere kurumların temsilcilerinin de olduğu Ticaret Bakanlığı Reklam Konseyi, H&M giysi firmasının “Seçilmiş Aile” reklamını durdurma cezası verdi. KaosGL’den Yıldız Tar’ın haberine nazaran, 2020 yılı Kasım ayında, LGBTİ+ varoluşunu sembolize eden gökkuşağı renklerini içeren eserlerin 18+ ibaresi satılması kaidesi getiren Şura; yeni kararında ayrımcı tavrını sürdürdü.
Kurulun 5 Temmuz 2022 tarihli toplantısında alınan kararın münasebetinde şu ayrımcı tabirler yer aldı:
“Yapılan incelemeler sonucunda, gerek Anayasamız gerekse de milletlerarası mutabakatlarla ve yasal düzenlemelerle teminat altına alınan çocukların faydasının korunması prensibi doğrultusunda haber tanıtımı yahut bir ticari esere ait reklam üzere medya faaliyetlerinde çocukların hislerinin ve masumiyetlerinin korunması, onlara ziyan verecek her türlü tesirden sakınarak yayın yapılmasının gerekliliğinden hareketle,
“Çocuklara yönelik eserlerin de reklam ve satışının yapıldığı e-ticaret sitesinde cinsellik ve erotizm içeren, tüm cinsel yönelimlere yönelik söz ve manzaraların çocukların korunması hedefiyle “18+” ibaresine yer verilerek sunulması gerektiği, lakin kelam konusu reklamlarda “LGBTQIA+” ibarelerine yer verilmesine karşın rastgele bir ihtara yer verilmeden satışa sunulduğu, hasebiyle bu durumun çocukların ve gençlerin zihinsel, ahlaki, ruhsal ve toplumsal gelişim özelliklerini olumsuz istikamette etkilediği, kültürel ve ahlaki toplumsal davranışları bozmaya, değiştirmeye yönelik olduğu değerlendirilmiş olup…”
Kurulun sansür tarihi
Ticaret Bakanlığı Reklam Şurası, 11 Kasım 2020’de aldığı kararla e-ticaret sitelerinde “LGBT ve gökkuşağı temalı ürünlere” +18 uyarısı koyulması koşulu getirdi. “LGBT“, “Love is Love” (Aşk aşktır), “Pride” (Onur), “Peace” (Barış), “LGBT Power” (LGBT Gücü), “Equality” (Eşitlik), Bisexual (Biseksüel), Freedom (Özgürlük), Lesbian (Lezbiyen), Gay (Gey) yazan eserler ve gökkuşağı temalı eserlerin e-ticaret sitelerindeki reklamlarına durdurma cezası verdi. Ceza getirilen eserler plaj havlusu, kupa bardak, tişört ve telefon kılıfları.
Kurul bu ayrımcı uygulamasını “İnceleme konusu eser ve tanıtımların “+18” yaş ikazına yer verilmeden satışa sunulduğu, bu durumun çocukların ve gençlerin zihinsel, ahlaki, ruhsal ve toplumsal gelişim özelliklerini olumsuz tarafta etkilediği, kültürel ve ahlaki toplumsal davranışları bozmaya, değiştirmeye yönelik olduğu” sözleriyle gerekçelendirdi.
Gerekçeli karar LGBTİ+’lara sansürü ortaya koyuyor
Kaos GL tarafından 15 Aralık 2020’de bakanlığa yapılan bilgi edinme müracaatına cevap da geldi. Kaos GL’nin talebi üzerine bakanlık gerekçeli kararı paylaştı. Gerekçeli kararda yer alan sözler reklamlarda “LGBT” sözlerine yer verilmesinin kendisinin +18 ibaresi konulmasını gerektirdiği yazıyor. Gerekçeli karar, LGBTİ+’lara sansürü bir kere daha ortaya koydu. Gerekçeli kararın ilgili kısmı şöyle:
“İnceleme konusu eser ve tanıtımlarda cinsellik ve erotizm içeren tüm cinsel yönelimlere yönelik eserlerin çocukların korunması gayesiyle “18+” ibaresine yer verilerek satışa sunulması gerektiği, lakin kelam konusu reklamlarda “lgbt” ibarelerine yer verilmesine karşın rastgele bir ihtara yer verilmeden satışa sunulduğu, münasebetiyle bu durumun çocukların ve gençlerin zihinsel, ahlaki, ruhsal ve toplumsal gelişim özelliklerini olumsuz tarafta etkilediği, kültürel ve ahlaki toplumsal davranışları bozmaya, değiştirmeye yönelik olduğu…”
Bakanlık: Karar oybirliğiyle alındı
Bakanlığın Reklam Kurulu’nda Sıhhat Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Türk Tabipleri Birliği, Türkiye Barolar Birliği, Türk Diş Tabipleri Birliği, Türk Eczacılar Birliği ve Yükseköğretim Kurulu’ndan temsilciler de yer alıyor.
Ticaret Bakanlığı, kararları duyurduğu basın bülteninde bu kararların oybirliğiyle alındığını belirtti. Bakanlığın verdiği bilgilere nazaran kararların altında Türk Tabipleri Birliği, Türkiye Barolar Birliği, Türk Diş Doktorları Birliği ve Türk Eczacılar Birliği’nin de imzası var.
TTB, tenkitlerin akabinde 30 Mart’ta bir açıklama yaptı. TTB, açıklamasında “tüm cinsel yönelimlere yönelik” sözü kullanılarak rastgele bir ayrımcılığa mahal verilmemesi sağlanmaya çalışıldığını, cinsellik ve erotizmin varlığı ve yokluğuna nazaran “18+” değerlendirmesi yapıldığını, bu mevzuda da rastgele bir ayrım üzerinden kıymetlendirme yapmanın mümkün olmadığını” öne sürdü.
TTB açıklamasında, “Alınan karar doğrultusunda bu eserlerin cinsellik ve erotizm içermeyenlerinin reklam ve tanıtımına ait bir sorun bulunmadığı, bu eserlerin “18+” olarak tanıtım yapmasının gerekli olmadığı açıktır. Kararın gökkuşağı kullanımının yasaklanması biçiminde kıymetlendirilmesi ıstırap vericidir ve birliğimiz yaklaşımı ile de bağdaşmamaktadır” dese de hem Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili İbrahim Kaboğlu’nun soru önergesine verilen karşılıkta hem de Kaos GL’nin bilgi edinme müracaatına verilen cevapta açıkça “reklamlarda “lgbt” ibarelerine yer verilmesine karşın rastgele bir ikaza yer verilmeden satışa sunulduğu” tabirleri yer alıyor.
‘Bizlerin bu mevzuda daha tecrübeli olması gerekiyordu’
TTB’nin de üyesi olduğu Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu’nun LGBTİ+ sansürünü 30 Mayıs 2021’de TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı, kararın oybirliğiyle alındığını kabul ederken, “Bu cins yanılgıların yapılmaması, yapıldığında da bir daha olmaması için neler yapabileceğimizi kıymetlendirmek gerekiyor” dedi ve ekledi:
“Bu kararın tamamı okunduğunda, yaklaşım değerlendirildiğinde evvelce planladıkları ortaya çıkıyor. Sonuçta insanların cinsel yönelimlerini, cinsiyet kimliklerini poşete sokma kararı almışlar. Hatta bunları cezalandırma kararı da almışlar. Sonuçta bizim açımızdan bu o periyot çok fark edilmemiş üzere duruyor. Tecrübe olmayınca bir de bu konuda… Hakikaten bizlerin de bu hususta daha tecrübeli olması gerekiyordu.”