Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Lideri Mehmet Büyükekşi VAR sistemiyle ilgili, “VAR uygulamasında dünyadaki en düzgün birkaç ülkeden biriyiz. Ancak kâfi mi, yetmez. Kesinlikle eksiklerimiz olacak. Zira insanoğlu her vakit kusur yapabilir. Bu yanlışları da düzelterek gidiyoruz.” dedi.
Riva Hasan Doğan Ulusal Ekipler Kamp ve Eğitim Tesisleri’nde düzenlenen Görüntü Yardımcı Hakem (VAR) sisteminin bilgilendirme toplantısının akabinde, basın mensuplarının ziyareti için kapısını açtığı VAR Sistemi Merkezi’nde Konuşan Büyükekşi, başkanlık sürecini, yeni projelerini, hakem konusunu ve beklentilerini paylaştı.
Türk futbolunda son devirlerin en büyük tartışma konusu olan VAR ile ilgili görüşlerini aktaran Büyükekşi, “Biz yaptığımız her işin ardındayız, yeterli niyetliyiz. Doğal ki vakit zaman kasvetler olacak, yanlışlar olacak. Ancak güzel niyetle bu iş yapılıyor. Bunu göz önüne sergileyebilmek kıymetli.” dedi.
Yaptıkları işte teknoloji olarak da çok yeterli bir durumda olduklarını belirten Büyükekşi, “Örnek vermek gerekirse; Avrupa’da şu anda 27-28 ülkede VAR uygulanıyor. 1. Lig’de yalnızca 5 ülkede uygulanıyor, bunun bir tanesi Türkiye. Bu VAR sistemini orta saha hakeminden ayırmakla maksadımız şu; burada hakemlerin ihtisaslaşıp dünyada en güzellerden bir tanesi olması. Şu anda Hugh Dallas’ın belirttiği biçimde, VAR uygulamasında dünyadaki en düzgün birkaç ülkeden biriyiz. Lakin kâfi mi, yetmez. Kesinlikle eksiklerimiz olacak. Zira insanoğlu her vakit kusur yapabilir. Bu yanılgıları da düzelterek gidiyoruz.” diye konuştu.
VAR sisteminin hayatlarına girdiğinden beri kimi bahislerin kamuoyu tarafından ya yeteri kadar bilinmediğini ya da yanlış bilindiğini vurgulayan Büyükekşi, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Biz bu eksikliği giderebilmek için hoş bir sunum hazırladık. MHK lider vekilimiz sayın Murat Ilgaz o sunumu gerçekleştirdi. UEFA ve FIFA tarafından kabul edilen ve IFAB tarafından belirlenen bir VAR protokolü var. Bu VAR protokolünün yanlışsız uygulanması son derece kıymetli. Bizim ana prensibimiz ve UEFA’nın tavsiye ettiği ‘minimum müdahale azamî fayda’ prensibinden yola çıkarak eskiye nazaran VAR protokolü hudutlarına çekerek uygulamaya başladık.”
Saha hakemleriyle VAR hakemlerini ayırarak yeni bir uygulamaya da imza attıklarını hatırlatan Büyükekşi, “Hedefimiz de burada şu; futbolun marka kıymetini artırabilmek ve futbolu hakem kusurlarından çok bilhassa gençlerin, bayanların, çocukların, ailelerin izleyebilmesini sağlamak. Hakem yanılgılarından çok, futbolun hoşluklarının konuşulduğu bir ortamı yaratabilmek. Böylece de gelecekte, yayın ihalesinde fiyatı iki katına çıkarabilmek. Yani bu da marka bedelini artırmakla olur.” sözlerini kullandı.
“Son karar tekrar orta saha hakeminin”
“Burada gaye şu; hem sizlerin bu işleri çok âlâ bir halde görmesi, ki VAR nerede müdahale eder, nerede etmez…İşte ceza alanı içindeki faullerin penaltı olup olmadığı, durumun gol olup olmadığı, kırmızı kart olayları ve yanlış oyuncu cezalandırılması üzere 4 tane sistemde müdahale ettiğinin, onun dışında müdahale etmediğinin, maçı temel yöneten orta hakemin asıl sorumlu olduğunun, VAR hakeminin tıpkı yardımcı hakemler, dördüncü hakem üzere yardımcı hakem olduğunun bilhassa altını çizdik. Zira son karar tekrar orta saha hakeminin. Demo yaptırarak, bir kadro spekülasyonlara sebep olan ofsayt çizgisi çekme, burada ofsayt çizgisini basın mensuplarımıza çektirerek ve birtakım yeniden yanlış anlamalara sebep veren çizgilerin perspektife girmesi üzere, güya çizgi yanlış çekiliyormuş üzere algı yaratılması, bunların önüne geçebilmek için bu çalışmayı yaptık.”
Mehmet Büyükekşi, birinci günden beri, ana prensiplerinin, inanç, eşitlik, adalet ve şeffaflık olduğunu söylediğini de vurgulayarak, “Hem inancı hem şeffaflığı aşılamak açısından bunu yaptık. Salı günü de tıpkı uygulamayı, Harika Lig ve 1. Lig kulüp liderlerimiz, teknik yöneticilerimiz ve kaptanlarımız için yapacağız, onları davet ettik. Bu bitti mi? Bitmeyecek. Bundan sonra da, maç olmadığı günlerde, gerek basın mensupları, gerekse liderlerimiz, gerekse yöneticiler yahut futbolcular randevu alarak, bir hakemimiz eşliğinde demo yaparak bunların hepsini deneyebilecek, görebilecek, şeffaf bir formda bilgilenecek.” değerlendirmesinde bulundu.
Her vakit daha uygununu yapmaya çalıştıklarını anlatan Büyükekşi, “Mükemmeli bulmamız lazım, biz de gece gündüz onun için çalışıyoruz. Her vakit toplantılar yapıyoruz. MHK ile görüşüyoruz. Hakemlerimizle görüşeceğim önümüzdeki günlerde. Daha uygun olabilmek için en değerli yol eğitim. Eğitime de tartı vermemiz gerekiyor. Eğitimle bu işi çok daha hoş bir hale getirmemiz gerekiyor. Bugün de bu çalışmanın başarılı olduğunu düşünüyorum. İnşallah randevu sistemiyle bundan sonraki günlerde de gelen konuklarımıza kapımız açık. Maç olmadığı günler, salı, çarşamba, perşembe günleri bu uygulama devam edecek.” sözlerini kullandı.
Büyükekşi, yenilikçi çalışmalarından çok VAR’daki hakem kusurlarının daha çok konuşulduğunun hatırlatılması üzerine, şunları söyledi:
“Tabii ki buradaki en kıymetli mevzulardan bir tanesi; kimi kulüplerimiz maç kazanıyor, kimi kulüplerimiz maç kaybediyor. Bizim ana amacımız futbol kalitesinin, futbol taktiklerinin, oyuncuların, teknik yöneticilerin yaptığı atılımların konuşulması. Hakemin daha sonra konuşulması. Türkiye’de maalesef kimi kanallarda, ‘bir durumu 10 dakika, 20 dakika öne al, geriye al, şu kameradan bakayım’ üzere konuşuluyor. Hiçbir vakit hakemin o denli bir mühleti de yok. O saniye içerisinde, o andaki psikolojiyle karar veriyor. Bunların gündeme gelmesi daha kolaycılık oluyor.”
“Hepimiz tıpkı gemideyiz”
“Bir grup, onlarca yüzlerce konuma giriyor, gol oluyor yahut olmuyor, orada nasıl değerlendiriliyorsa, onun da tıpkı halde kıymetlendirilmesi lazım.” diyen Büyükekşi, en kıymetlisinin niyet olduğunu, hakemlerin güzel niyetli olarak büyük özveriyle bu işleri yaptığını ve büyük bir sorumluluk aldıklarını kaydetti.
Hakemlere de hürmet duyulması gerektiğini vurgulayan Büyükekşi, “Çünkü ben daima şunu söylüyorum; şayet Türk futbolunda marka kıymetini artıracaksak bütün paydaşlarımızın pahalı olması lazım. TFF’nin, ekiplerimizin, futbolcuların, teknik yöneticilerin, hakemlerin, medyanın… Hepimiz birebir gemideyiz. Hepimiz pahalı olursak, birbirimize kıymet verirsek, karşılığını o halde dışarıda daha âlâ görürüz. Zira bir yandan da ben yayıncı kuruluşa şunu söylemiştim; şu anda yaklaşık 120 ülkeye maçların özetlerini satıyorlar, ‘150 ülkeye satmamız lazım’ dedim. Yani ihracat yapıyoruz. Bunu yapabilmek için de futbolumuzun marka kıymetine katkı sağlamamız lazım.” formunda konuştu.
“90 tane durumun 85 adedinde hakikat karar verilmiş”
Hakem kararlarında empati yapmak gerektiğine dikkati çeken Büyükekşi, “Aslında en hoş şey, bir şey hakkında yargılama yaparken, karar verirken empati yapmak. Şayet empati yaparsanız o vakit farklı düşünebilirsiniz, olayı daha düzgün anlayabilirsiniz. Siz artık bundan sonra bir yayın yaparken yahut bir köşe müellifimiz yahut bir muhabirimiz yazı yazarken empati yapacaksınız. Empati yapmasını istiyoruz. Kaideler ne, nasıl yapılıyor, kaç saniye içerisinde karar veriliyor, bu sıkıntı durumda ben olsaydım ne yapardım, burada en hoş formda bir göstergesi olacak. Bunu da önümüzdeki günlerde inşallah göreceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Büyükekşi, birtakım kulüplerin VAR sisteminden çıkmak istediklerine dair açıklamalar yaptığının hatırlatılması üzerine de, şunları söyledi:
“Ben o gün de söylemiştim. Aslında bunu genellemeye sokmamak lazım. ‘Birkaç kulüp istedi diye VAR sistemi ortadan kaldırılmaz’ dedim. Herhalde bir anket yapsak ekiplerin yüzde 90’ı VAR sisteminin devam etmesini ister. Zira baktığımızda 90 tane konuma müdahale edilmiş. 90 tane durumun 85 adedinde gerçek karar verilmiş. O denli olmasaydı tahminen onlarca gol iptal olacaktı yahut gol olan konumlar iptal edilmeyecekti. Yahut iptal edilen, tam aksisi gol olan durumlar var ofsayttan yahut kırmızı kartlardan ötürü. Onun için, genelde bu türlü bir şeyi biz de kendi çapımızda araştırıyoruz. Bu türlü bir şeyi çoğunluk olarak talep eden yok.”
“Türkiye Futbol Federasyonunun işi yalnızca hakemler değil”
Büyükekşi, vazifeye geldiğinden beri yapamadığı bir proje olup olmadığı ya da yapmaktan pişmanlık duyduğu rastgele bir iş olup olmadığını sorusuna “Yapamayalım demeyelim de, daha yapacağımız çok iş var.” tabirini kullanarak, şu cevabı verdi:
“Pişmanlık duyduğumuz rastgele bir şey yok. Biz daha misyona 16 Haziran’da geldik, o gün seçildik. Ortada bir 10 günlük bayram tatili var. 4 ay yeni bitti. 3,5 aydır gece-gündüz vazife yapıyoruz. Yani herhalde 1-2 yılda olması gerekenleri kısa devirde yaptık lakin daha yapacağımız çok iş var. Dijitalleşmeyle, yapay zekayla, ulusal ekiple, altyapıyla, genç ekiplerle ilgili çok işimiz var. Türkiye Futbol Federasyonunun işi yalnızca hakemler değil. Bu vazifelerinden bir tanesi. Fakat birçok işimiz var. Birçok da yenilikler yaptık. Lakin hani bir şey var ya, ‘bizi izlemeye devam edin’ diye. Bizim daha çok yapacağımız iş var, inşallah sırayla.”
Yeni projeler
Uygulamaya geçirmeyi planladıkları projelerle ilgili bilgi veren Büyükekşi, “En kıymetli mevzulardan bir tanesi de şu; biz KPMG ile anlaştık Türkiye futboluyla ilgili. Bu vakte kadar yapılamamış. 53 üye ülkeli UEFA’da 12 kadar ülke yapmamış bu vakte kadar, bir tanesi de Türkiye.” tabirlerini kullandı.
Bu firmayla 3 yıllık, 5 yıllık ve 10 yıllık bir strateji planı çalışması yapacaklarını ve futbolun tüm paydaşlarını katacaklarına işaret eden Büyükekşi, projeyi şöyle anlattı:
“İnşallah bu çalışma 6 ay sürecek. Ve böylece bunu da yalnızca biz yapmayacağız, tüm paydaşları toplayarak yapacağız. Yalnızca Harika Lig değil, bütün kulüpler. Hakemler, futbolcular, teknik yöneticiler, liderler. Siz de, futbol medyası da. Futbol iktisadı, hem yurtdışından hem yurtiçinden onlarca toplantılar yapılacak, çalıştaylar yapılacak ve strateji oluşturulacak. Kamuda da, bilhassa onlarla da ve bu TFF’nin tek başına yaptığı bir çalışma, benim çalışmam olmayacak. Tüm paydaşların bir ortaya geleceği bizim çalışmamız olacak. Yani herkesin çorbada tuzu olacak. Türkiye’de yabancı kuralından tutun genç futbolculara, amatörlerden tutun herkesi kapsayacak, birinci olacak bir çalışma yapacağız. Ona nazaran de Türkiye’de futbolun geleceği ismine, orada değerli stratejik kararlar alınacağını düşünüyorum.”
“Daha güzel yapabilmek için herkes takviye veriyor”
Kulüp yöneticileriyle âlâ bir irtibat içinde olduklarını belirten Büyükekşi, “Bizim kulüp liderleriyle son derece hoş bir diyaloğumuz var, her kesitten. Hem Harika Lig’den hem 1. Lig’den, 2 ve 3. liglerden her bölüme hoş bir bildiri veriyoruz. Onlarla bağlarımız pek güzel. Onlar da bunu takdir ediyorlar. Gerek kamuoyu, gerek hakemlerle ilgili, gerek öbür mevzularla, gerek kamuyla ilgili. Gerek bakanlarımızla, gerekse Cumhurbaşkanımızla pek yeterli alakalar içindeyiz. Daha uygun yapabilmek için de herkes dayanak veriyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Futbolun paydaşları tarafından takdir gördüklerini vurgulayan Büyükekşi, “Ama değerli olan da doğruyu bulabilmek, ortak akılla bu işi yapabilmek. Bizim prensibimizde ‘ben’ yok, ‘biz’ var. Kıymetli olan, ‘biz’ olarak hareket edebilmek. O yüzden doğruyu bulmak için de istişareye her vakit kıymet veriyoruz.” görüşlerini lisana getirdi.
“Biz artık maç seyretmiyoruz, hakem seyrediyoruz”
Mehmet Büyükekşi, AA muhabirinin, “Bir futbolseversiniz. Bir maç izlediğinizde artık hangi konumun ne tıp bir tartışmaya galebe çalacağını fark ediyorsunuzdur. O maçta, ‘eyvah bu çok tartışılacak’ diyor musunuz?” sorusunu da, şu sözlerle yanıtladı:
“Mutlaka. Ben ona daha kesin ve kolay bir karşılık vereyim. Artık vakit zaman ben de gidiyorum. Maksadım Muhteşem Lig’den her grubun en az bir maçını seyretmek. Dönem bitene kadar. Başka liglerdeki ekiplere da gitmek istiyoruz vakit buldukça. Lakin şunu söylüyorum; biz artık maç seyretmiyoruz, hakem seyrediyoruz. Maçın sonucunu sormuyoruz evvel hakemin yaptığı bir yanılgı var mı, bir sorun var mı, bir kritik konum var mı, onu soruyoruz. Bakış açımız değişti.”