TBMM Lideri Mustafa Şentop, RTÜK üyeliği tartışmasına ait, “Bu biçimde bir durum daha evvel yaşanmamış. Kanun da bunu öngörmemiş…” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 2023 Yılı Bütçe Kanunu Teklifi’ne ait görüşmeler sürüyor. Kurulda bugün TBMM, Sayıştay ve Kamu Denetçiliği Kurumu’nun bütçeleri, TBMM Lideri Mustafa Şentop, Sayıştay Lideri Metin Yener, Kamu Başdenetçisi Erdem Malkoç’un iştirakiyle görüşüldü.
Görüşmeler sonrası Meclis Lideri Şentop, milletvekillerinin yönelttiği soruları yanıtladı. Şentop, soru önergeleriyle ilgili muhalefet milletvekillerinden gelen tenkitlere şöyle karşılık verdi:
* Soru önergeleri ile ilgili birçok şey konuşuldu. Şunu belirteyim, soru önergeleri konusunda verdiğimiz sayıları ortaya koyduk. Bu devir, 24’e ve 26’ya nazaran daha fazla karşılık oranı var. Bu doğal şuna bir karşılık aslında, ‘hükümet sistemi değişti, soru önergelerimize karşılık verilmiyor’. Yok o denli bir şey. Parlamenter sisteme nazaran daha fazla karşılık verilmiş.
* Sorular İçtüzük ve Anayasa’daki konulara uygun değil. Verilen karşılık da tıpkı biçimde tatminkar yanıtlar değil. Tatminkar konusu da tartışmalı yani. Soruyu soranın mı, karşılığı verenin tatminkar olması öbür bir şey.
* Soru önergesi ne için? Bir taraftan bilgi edinme, başka taraftan bu mevzunun dikkatte, takipte olduğunu göstermek bakana. Elbet tatmin olmadığı taktirde yapılacak şey, soruyu bir daha sormaktır. Zamanlama ve yanıt konusunda daha evvel vakit konusu 15 günün iki katıydı, 30 günü buluyordu.
* Sonuç itibariyle kamuya açık bir bilgi varsa bunun soru önergesi olarak sorulmaması lazım. Her soru başka farklı tahminen kıymetlendirilebilir. Bakanlığın web sayfasında kamuya açık bir bilgi varsa bunun bir soru önergesi olarak sorulmaması lazım. İçtüzük bunu öngörmüş, yazmış.
“İÇTÜZÜK’ÜN YİNE ELE ALINMASI GEREKİYOR”
Kanun teklifleri ve komitelerin işleyişi üzerine Şentop, şunları söyledi:
“Milletvekilleri tarafından verileceği için kanun teklifleri, mutfak kalmadı. Bu mutfağın Meclis’te oluşturulması lazım. Mutfak yerine çalışabileceği, bizim bir oryantasyonumuz var. Yasama uzmanları. Kanun teklifleri ile ilgili bir ünite oluşturduk. Ancak bu kâfi değil, yeni sisteme nazaran İçtüzük’ün yine ele alınması gerekiyor. Kurullar bir mevzu ile ilgili gelen şikayetler üzerine mevzuyla vatandaş, taraflar ortasında görüşme yapıp, ‘bu alanda bir yasal boşluk var, düzenleme yapılmadı’ dediği takdirde yasama uzmanları bir hazırlık yapılmalı. Tahminen kurul tarafından bir teklif verebilir. Kurullar, şu anda verilen bir teklifleri, TBMM Başkanlığı tarafından havale edildikçe tartışılabiliyor. Kurulların inisiyatif alması gerekiyor. İnşallah 28’inci periyotta Meclis’in hususlarından bir tanesi olur.”
ŞENTOP İLE GERGERLİOĞLU ORTASINDA GERGİNLİK
HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergelioğlu’nun “Polis saldırısına ait tek bir sözünüz yok” demesi üzerine gerginlik yaşandı. Meclis Lideri Şentop, Gergerlioğlu’na, “İşi gücü gösteri. Kurul üyesi de değil, burayı terörize ediyor” karşılığını verdi. Plan ve Bütçe Kurulu Lideri Cevdet Yılmaz da Gergerlioğlu’na, “Böyle bir üstünlüğünüz yok, bu türlü bağırarak çağırarak fikir tabir edemezsiniz. Sizi sükunete, kurulumuzun nizamını bozmamaya davet ediyorum” yansısını gösterdi.
Gergerlioğlu, ayağa kalkarak, polisin kimi milletvekillerine şiddet uyguladığı savına ait dövizleri gösterdi ve “Bu beşerler ölünce mi konuşacaksınız” dedi. Karşılıklı laf atmaların sürmesi üzerine Şentop, “Başkasına konuşma hakkı tanımıyor, arkadaş patolojik. Bu, artık siyasetle değil tıpla açıklanacak bir durum. Bu türlü bir şey olmaz” diye konuştu. Gergerlioğlu, salonu terk etti.
RTÜK ÜYELİĞİ AÇIKLAMASI
Şentop, RTÜK’te boş bulunan üyeliğin hangi partinin kontenjanda olacağına ait soruları da şöyle yanıtladı:
* Daha evvel misal durumla karşılaşılmamıştır. Zira kimi arkadaşlarımızın değerlendirmeleri, ‘Daha evvel daima bu türlü seçim günü temel alınıyordu’. Yok bu türlü bir şey. Seçim günü ile sürecin başladığı gün, boşalmanın olduğu gün ortasında bir dağılım farkı yok. Hiç olmamış, hiç yaşanmamış şimdiye kadar. Birinci kez bu türlü bir şeyle karşılaşıyoruz. 25 Mayıs 2022 tarihinden evvel AK Parti’ye 5 üyelik düşüyor, GÜZEL Parti’ye düşmüyor.
* 25 Mayıs tarihinde İsmail Koncuk DÜZGÜN Parti’ye katılmış. O tarihten itibaren AK Parti’ye 4, DÜZGÜN Parti’ye 1. 28 Haziran 2022 Aykut Erdoğdu’nun CHP’den istifası sonucu oluşan durum. Tekrar buradan AK Parti’ye 5, YETERLİ Parti’ye düşmüyor. Dilekçede ne yazdığını okudunuz mu? Sayın Aykut Erdoğdu, CHP’ye dilekçe vermiş, ’28 Haziran 2022 tarihinde CHP’den istifa ettim’ diye. Bu dilekçeyi CHP Genel Sekreterliği, buradaki Küme Başkanlığı’na göndermiş. 30 Haziran’da göndermiş, 1 Temmuz’da bunu Meclis Başkanlığı’na vermiş.
* Ne vakit başlıyor istifa? Meclis’te o denli bir şey yok, verdiği anda istifası sürece konulur. Meclis, noterden bir şey istemedi. Gönderdiği anda sürece koyduk biz. 28 Haziran’da vermiş istifa dilekçesini partiye. Bizim haberdar olmamız 1 Temmuz itibariyle. Lakin hangi tarih itibariyle istifa ettiği var orada, yazıyor; 28 Haziran. Biz de geriye yönelik, 28 Haziran’dan itibaren kaydının silinmesini yapıyoruz. Milletvekilinin partiden ayrılma iradesi 28 Haziran’da var. Bunu yazılı olarak vermiş. RTÜK üyesinin istifası ise burada da aykırısı bir durum var, dilekçesini 29 Haziran’da vermiş, fakat 1 Temmuz’dan itibaren geçerli olmak üzere vermiş. İleriye yönelik belirlemiş. Buna bakıyoruz.
* Daha sonra 18 Temmuz 2022’de Baki Ersoy, MHP’ye dönmüş. Yeniden AK Parti 4, ÂLÂ Parti 1 üyelik olmuş. Daha sonra 11 Ekim 2022 tarihinde İzmir Milletvekili Mehmet Ali Çelebi, AK Parti’ye katılmış. AK Parti tekrar 5 olmuş, UYGUN Parti tekrar üyelik alamıyor. Fakıbaba’nın istifası üzerine de tekrar AK Parti’ye 4, YETERLİ Parti’ye 1 düşüyor. Bu biçimde bir durum daha evvel yaşanmamış. Kanun da bunu öngörmemiş.
* 1 Temmuz’da tatile girdik. Burada hangi tarihteki konu dikkate alınabilir? Birisi seçimin yapıldığı gün, birisi başlatıldığı tarih, bir de üyelikte boşalmanın olduğu gün. Meclis Lideri olarak 12 Ekim’de yazmışım yazıyı. Seçimin yapılacağı gün, o saat üye dağılımı değişiyor. Burada hasebiyle günlük milletvekili değişimiyle yapılabilmesi mümkün değil.”
“BİLİNMEYEN LİSAN KULLANILMIYOR”
Şentop, HDP’nin Kütçe konuşmalar konusundaki tenkitlerine ise şöyle karşılık verdi.
“Genel Şura tutanaklarında Kürtçe, ‘bilinmeyen dil’ olarak yazılmıyor. X, dipnot için kullanırsınız ya. Bu türlü bir yorum suiistimal edildiği için, orada Türkçe olmayan bir söz kullanılmış, onun yerine X kullanılıyor. Tutanaktaki sayfanın altına yeniden X yazılıyor. Diyor ki ‘Türkçe dışında öteki bir lisanla konuşulmuş’ yazıyor. Türkçe değil İngilizce de olsa, öbür bir lisan de olsa, Türkçe dışında bir lisan olduğu taktirde bu yazılıyor. Oradaki X mademki bu türlü suiistimal ediliyor, X’i kaldırttım ben orada, yıldız koydurttum. Bundan sonra yıldız dersiniz. Bilinmeyen lisan taban notu en son 2008’de kullanılmış.”
MAHALLİ YÖNETİMLERDE BULGU SAYISININ FAZLA OLMASININ NEDENİNİ AÇIKLADI
Sayıştay Lideri Metin Yener, mahalli yönetimlerdeki bulgu sayısının başka yönetimlere nazaran neden daha fazla olduğuna ait soruya “Denetlenen kamu yönetimlerinin yüzde 60’ı mahalli yönetim ve üniversitelerden oluşmaktadır. Üniversite, mahalli yönetimlerin hepsi farklı hukuksal kişilikleri olduğundan mali idare ve iç denetim süreçleri bakımından farklı uygulamalar olabilmektedir. Mahalli yönetimlerin mali idare ve denetim sistemlerindeki gelişim muhtaçlığı, merkezi idare kapsamındaki yönetimlere kıyasla fazladır. Mahalli yönetimlerde merkezi muhasebe sistemlerinin olmaması da mahalli yönetimlerdeki yanılgı bulma riskini artırmaktadır. İdari kapasite ve insan kaynağı üzere sıkıntılar da mahalli yönetimler ve üniversitelerde bulgu sayısının fazlalaşmasına neden olmaktadır” dedi.
Yener, Türkiye Varlık Fonu’nun neden denetlenmediğini ise fonun kuruluş kanununa atıf yaparak, Sayıştay kontrolüne tabi olmadığını açıkladı. Yener, kontrollerdeki tespitlerine ait hata duyurusunda bulunduklarını da belirterek, “2018 yılında 11, 2019 yılında 16, 2020 yılında 4, 2021 yılında da 11 adet belge, gereği yerine getirilmek üzere kamu yönetimine yahut Cumhuriyet başsavcılıklarına bildirilmiştir” diye konuştu.
“KAMU DENETÇİLİĞİ ÜZERE 15 KURUMA, 2021 YILINDA 8 MİLYONA YAKIN ŞİKAYET GELDİ”
Kamu Başdenetçisi Erdem Malkoç, kurum ile ilgili yöneltilen sorulara şöyle karşılık verdi:
“CHP İstanbul Milletvekili Sayın Kaboğlu’nun sorusunu cevaplayacağım. Birden fazla hak arama kumrunun olması kıymetli. Lakin bunların bağımsızlığı ve çalışmaları konusunda meşakkat var mı? Bilindiği üzere 2010 yılındaki anayasa değişikliği ile Anayasa’da birçok hak ve imkanlar tanındı. Bunlardan bir tanesi, Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaat hakkı. Başkası, Kamu Denetçiliği’nin kurulması. Bunun üzere 15’e yakın kurum var. Bu kurumların her birinin başka vazifesi var, her birinin başka işlevi var. Burada değerli olan şey, kurumların uyumu ve işlevlerinin yeterli yerine getirilip getirilmediğinin denetlenmesi. Yani kurumlar kendi ortalarında yeterli koordine edilir ve müracaat alırlarsa hiçbir sorun olmaz. Bu saydığım kurumlara 2021 yılında 8 milyona yakın şikayet gitmiş. Bu, demokrasi kültürünün yerleşmesi açısından olağanüstü kıymetli bir olay.
“BİNLERCE KAMU VAZİFELİSİ VAR, BUNLARIN KİMİLERİ CEZAEVİNDE, KİMİLERİ KOLLUKTA”
Şimdi bizim kurum, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun resen inceleme hakkı yok. Dünyada kimi kurumlarda bu var, kimilerinde yok. Biz de yasa düzenlenirken bize bu hak bize verilmemiş. Yazılı şikayet üzerine biz inceleme yapıyoruz. Şunu memnuniyetle belirteyim, Türkiye’de sistematik olarak azap yok. Lakin berbat muamele var mı? Binlerce kamu vazifelisi var; bunların kimileri cezaevinde, kimileri kollukta. Bunlar oluyor. Şayet bize müracaat edilirse biz bu mevzularda çok titiziz. Cezaevi dahil yerinde inceleme yapıyoruz. Bu mevzuda verdiğimiz onlarca karar var.
TBMM, Sayıştay ve Kamu Denetçiliği Kurumu’nun 2023 bütçeleri, komitede AKP ve MHP milletvekillerinin oyları ile kabul edildi. (ANKA)