Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan’daki hükümet, Pekin’in dün yayımladığı siyaset dokümanındaki “tek ülke, iki sistem” temeline dayalı “barışçı tekrar birleşme” teklifini reddettiğini bildirdi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Joanne Ou, yaptığı açıklamada, bir yandan ada etrafında askeri tatbikatlar yaparken barışçı birleşme bildirileri vermenin inandırıcı olmadığını vurguladı.
Pekin’in yayımladığı siyaset evrakının, iki tarafın özerk varlığını görmezden gelerek Tayvan’ı Çin’in kesimi saymasını protesto ettiklerini belirten Sözcü Ou, “Ana karadaki komünistler hiçbir vakit Tayvan’a hükmetmemişlerdir. Tayvan’ın egemenliği, 23,5 milyonluk Tayvan halkına aittir. Tayvan halkı Pekin’in tek ülke iki sistem teklifine dayalı birleşmeyi kabul etmeyecektir.” yorumunda bulundu.
Ou, Pekin’in ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Ada’yı ziyaretini mazeret ederek provokatif hareketlere giriştiğini, tatbikatlarla askeri güç gösterisi yaptığını, siber ataklar ve dezenformasyon kampanyalarıyla Tayvan’ı yıldırmaya çalıştığını, sırf Tayvan’ı değil bölgesel barışı da tehdit ettiğini belirterek, “Asıl milletlerarası oyun bozan, bölgesel istikrarsızlığı yaratan Çin’dir.” sözünü kullandı.
Tayvan’ın Ana Kara İlgileri Kurulu de “siyaset evrakının, hüsnükuruntu dolu olduğunu ve olguları görmezden geldiğini” savundu.
Açıklamada, “siyaset evrakının, Komünist Parti’nin ulusal kongresi öncesinde ana kara halkına Pekin otoritelerinin Tayvan konusunda bir şeyler yaptığı izlenimi uyandırmak için hazırlandığı” görüşü lisana getirildi.
Konsey, “tek ülke iki sistem” teklifinin kabul edilemeyeceği, bunun seçenek olamayacağı görüşünün Tayvan’da uzun müddettir hakim olduğunu vurguladı.
Çin Devlet Kuruluna bağlı Tayvan Alakaları Dairesinin Sözcüsü Ma Şiaoguang ise iktidardaki Demokratik İleri Parti’nin siyaset dokümanına yönelik tenkitlerini “karalama çabası” diye niteledi.
“Tek ülke, iki sistem” modelinin barışçı ve samimi bir birleşme daveti olduğunu belirten Sözcü Ma, sonunda tüm Tayvan halkı tarafından benimseneceğine inandığını lisana getirdi.
Çin idaresi dün yayımladığı Tayvan siyaset dokümanında, Ada ile ana kara ortasındaki ideolojik ve toplumsal farklılıkların tanınması temelinde “barışçı tekrar birleşme” maksadını vurgulamıştı. Dokümanda ‘tek ülke, iki sistem’ anlayışının, en kapsayıcı tahlil olacağı görüşüne yer verilmişti.
Pelosi ve beraberindeki 5 kişilik Kongre heyetinin geçen hafta yaptığı ziyaret, Ada’yı topraklarının kesimi gören Pekin’in yansısını çekmişti. Çin, 2 ve 3 Ağustos’taki ziyaretin akabinde Ada etrafında askeri tatbikatlara başlamıştı. Birinci başta 4-7 Ağustos’ta düzenleneceği açıklanan tatbikatlar, öngörülen takvimin ötesinde sürdürülmüştü.
Çin-Tayvan anlaşmazlığı
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde çıkan iç savaşta Mao Zıdong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintang) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu teşebbüs, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Heyetinde Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik alaka tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde 1971’de BM Genel Konseyinde yapılan oylamada, Pekin hükümetinin Çin’in tek yasal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın milletlerarası örgütlerdeki pozisyonu meçhul hale gelmişti.
Pekin idaresi, “Tek Çin” unsurunu benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının kesimi olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve etrafındaki askeri varlığının yanı sıra Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik bağlar kurmasına, BM’de ve öbür memleketler arası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor, kendisini tanıyan ülkelerin Tayvan ile diplomatik bağlantılarını kesmesini kaide koşuyor.