Seyahat Davası’nda tutuklanan ve Silivri Cezaevi’nden bulunan Dr. Tayfun Kahraman, Maraş merkezli sarsıntısının akabinde İstanbul’un sarsıntıya hazırlık süreciyle ilgili açıklamalarda bulundu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Zelzele Daire Başkanlığı misyonunu yürüten Kahraman, İBB’nin ortaya konan yol haritasını süratlice hayata geçirebileceğini söyledi.
İBB Lideri Ekrem İmamoğlu da katıldığı bir televizyon programında hakkında “Hızlı tarama sistemini hayata geçiren arkadaşımız Tayfun Kahraman şu anda mahpusta. Bu ülkede daha yeşil, daha muteber konutlar olsun, daha uygun bir kent planlaması olsun diye hayatını adamış bir kardeşim hapiste” tabirlerini kullandığı Kahraman, İstanbul’da 2000 yılı sonrası yapılan binalarda da risk potansiyelinin olduğu ve denetim edilmeleri gerektiği konusunda ihtarda bulundu.
‘VERİLER BÜYÜK YIKIM OLACAĞINI GÖSTERİYOR’
Halk TV’den Hazal Ocak ve Fırat Fıstık’ın sorularını yanıtlayan Kahraman’ın röportajının bir kısmı şöyle:
“İBB’de misyonunuza başladığınızdan beri zelzeleyle ilgili çalışmalar yürüttünüz. Kahramanmaraş zelzelesi ve Hatay sarsıntısına baktığınızda İstanbul’da en büyük eksiklik nedir?
İstanbul’daki en büyük sorun mevcut kırılgan yapı stokumuz ve bu sarsıntılarda de görülen afet sonrasına ait uyum eksikliği. İstanbul’da yaklaşık 1 milyon 200 bin bina var ve bu binaların 820 bini 1999 sarsıntısı öncesi yapılmış, yani potansiyel olarak risk taşıyorlar. İstanbul’da 3 yıl evvel başlattığımız bina tarama çalışmalarında yaklaşık 120 bin yapıya gidilerek sakinlerinin müsaade verdiği 30 bini tarandı. İstanbul’daki tüm 2000 öncesi yapılmış binaları taramak üzere çıktığımız yola, bu binaların sadece 1/4’üne girebildiğimiz için her ilçede bina tipolojileri belirleyerek bu tipolojiler üzerinden yüzde 5’lik örneklemle çalışmayı dönüştürerek devam ettik. Girilemeyen binalara emsal özellikte olan birebir tipolojideki binaların sonuçları üzerinden atama yaptık. Böylelikle İstanbul’da 2000 öncesi yapılan binaların hasar kestirim çalışmalarını, bu binaların adreslerini de belirleyerek tamamladık. Bu sonuçlara nazaran İstanbul’da meydana gelmesi beklenen 7,5 büyüklüğündeki bir zelzelede 90 bin binanın ağır yahut çok ağır hasar, yeniden yaklaşık 170 bin binanın orta hasar alacağını saptadık. Bu datalar çok büyük bir yıkım olacağını gösteriyor. Bunun yanına altyapı ve kamu binalarında görülecek hasarları da eklersek, önümüzde çok büyük bir sıkıntılar yumağı bekliyor.
‘ÇALIŞMALAR DEVAM EDERKEN CEZAEVİNE GİRDİM’
Sizce nasıl çözülebilir?
Göreve gelir gelmez bizim de birinci sorduğumuz soru sizin üzere bunların nasıl çözülebileceği oldu. Çabucak hem yer bilimcilerden hem sarsıntı mühendislerinden oluşan bilim heyetleri topladık. Öncelikle tespit çalışmalarına yük verildi. Yapılan önceliklendirme gayeli bina taramaları ile İstanbul’daki en ağır hasar alması beklenen bölgeler tespit edildi. Az evvel bahsettiğim sonuçlara varıldı ve bu datalar coğrafik bilgi sistemine işlenerek İstanbul için Bütünleşik Risk Haritası hazırlandı. Bu bölgelere ve binalara uygun güçlendirme/yenileme modelleri çalışıldı ve bunlar o alanlarda kurulan ofislerle İstanbullulara anlatılmaya başlandı. Eş vakitli olarak İBB sorumluluğundaki tüm altyapı ve hizmet binaları Zelzele Yönetmeliği’ne nazaran tarandı ve kırılgan olanlar tespit edildi. Örneğin İstanbul’da bulunan acil ulaşım yolları üzerindeki yaklaşık 450 üst geçit tarandı ve müdahalelere başlandı. Bu çalışmalar devam ederken ben cezaevine girdim ve çok yakından takip edemedim fakat çalışma arkadaşlarım bu programı sürdürürken Maraş Zelzelesi yaşandı. 25 Şubat tarihinde Sayın Lider Ekrem İmamoğlu bu çalışmaların hızlanarak devam ettirileceğini ve güçlü bir İstanbul için gerekenlerin yapılacağını anlattı. Yani İBB ortaya konan yol haritasını süratle hayata geçirecek. Umarım yakın vakitte kalan hizmet binaları, okullar ve hastaneler de sarsıntıya hazırlanacaklar. Tüm bu çalışmaları tamamlayarak İstanbul’da sarsıntı riskini yönetilebilir bir düzeye getirebiliriz.
‘2000 SONRASI BİNALAR DENETİM EDİLMELİ’
Son zelzelede 2000 sonrası yapılan binaların yıkıldığını da gördük. İstanbul’da muhtemel bir zelzelede de birebir görünümle karşılaşacağımızı öngörüyor musunuz?
Biz İBB’de konut binalarının taranması sürecine başlarken 2000 yılı öncesi yapılmış binaları gaye olarak belirledik. Zira kusurlarına, noksanlarına karşın bu tarihten sonra yapılmış binalarda gerekli kontrolün yapıldığını ve sarsıntı karşısında sağlam olduklarını düşünüyorduk. Yani İstanbul’da bunlara ait bir tespit yapılmadığı için elimizde zelzele davranışlarını gösteren bir data de yok. Sarsıntıda 2000 sonrası yapılan binaların yıkılması tüm Türkiye üzere bizler için de şaşırtan oldu ve böylelikle yapı kontrol sisteminin de sağlıklı çalışmadığını öğrendik. Bu nedenle Sayın Liderin açıkladığı üzere İBB yeni binalarda da tarama süreci yapacak. Elimizde data olmasa da bu deneyim sonrası, ben de İstanbul’da 2000 yılı sonrası yapılan binalarda da risk potansiyelinin olduğunu ve denetim edilmeleri gerektiğini söylemeliyim. Zira tüm Türkiye’de misal bir kontrol süreci yürütülüyor ve Maraş sarsıntısında yıkılan yeni binalar ile İstanbul’dakilerin çok farklı olduğunu düşünmüyorum. Yapı kontrol sisteminin nasıl işlediği artık hepimizin malumu. Bu kontrolü en düzgün gerçekleştirebilecek olan meslek odalarının 2013’te Seyahat Direnişi’nin intikamını almak için sistemden çıkarılmaları da bu denetimsizliği arttırmıştır. Bu tabloda lokal idarelerin de yapması gereken denetimleri yapmadığını düşünürsek, bu sistemin büsbütün değişmesi gerektiği açıktır.
Sizce şu an İstanbul’da muhtemel bir sarsıntıya hazırlık konusunda yapılaması gereken en acil uygulama nedir?
Tabii ki yapısal tedbirler ile zelzeleye sağlam bir İstanbul yaratmak öncelikli gayemiz. Bu maksada ne merkezi iktidar, ne de İBB tek başına ulaşamaz. Bu bir topyekün seferberlik işidir. Merkezi ve mahallî idareler, tüm kamu kurumları, sivil toplum örgütleri, üniversiteler, özel bölüm, meslek odaları ve en değerlisi 16 milyon İstanbullunun sarsıntıyla uğraş için seferber olması gerekiyor.” (HABER MERKEZİ)