Aslınur Akdeniz Brehmer
Tasavvuf yolunun temel prensiplerini ve metodolojisini İslam geleneğinden ve tarihî art planından yalıtmadan, sade ve anlaşılır bir lisanla günümüz okuruna sunmanın ehemmiyeti gün geçtikçe artıyor. Birden fazla tasavvufi eser, bilhassa muhakkak bir altyapı sahibi olmayan günümüz okurlarını zorlayıp geleneğe yabancılaştırırken, kullanılan lisanın tartısı ve zorluğu tasavvufun geçmişte kalan romantik ve nostaljik bir ülkü olduğu algısına sebebiyet verebiliyor.
Kırk yılı aşkın bir müddettir Hz. Mevlana’nın yapıtlarını çeviri eden; Mevlevilik yolunun üstatlarından Kabir Helminski’nin dünya çapında tanınan yapıtlarından, Living Presence, İlahi Huzurda ismiyle artık Türkçede. Eser, Hasret Ezer’in ihtimamlı çevirisi ve Sufi Kitap etiketiyle okurlarla buluştu.
İlahi Huzurda, tasavvuf yolunu İslami kıymetlerin klasik ve sağlam altyapısı üzerine inşa ederken tıpkı vakitte bu kıymetleri vaktin ruhuna uygun bir lisanla ve formülle okur için ulaşılabilir hâle getiriyor. Bunu da Hz. Mevlana’nın niyet ve mana dünyasını, Benötesi psikolojinin imkanları ile harmanlayarak başarıyor.
TASAVVUF KÜLTÜRÜNÜN BUGÜNÜ
Doğu ve Batı’nın, klasikle ve çağdaşın kaçınılmaz olarak bir ortaya geldiği bir devirdeyiz. Kabir Helminski, “Doğu’ya da Batı’ya da ilişkin olmayan” (Nur Müddeti, 35) bu kadim bilginin, bu iki kanadını da ötekileştirmeden ya da birini başkasına tercih etmeden, kişinin manevi yoluna hizmet edecek halde kaynaştırılmasının, çağdaş insanın gelenekle tekrar barışmasının ve her an bir şe‘nde olma düsturuyla bu geleneğin yeni veçhelerde tabirinin yollarını araştırıyor. Tasavvuf geleneğini geçmişin sararmış sayfalarında köhnemekten kurtaracak rehberliği sunuyor ve günümüz insanını en azından eşikten içeri bir adım atarak üzerinde yaşadığı toprakların bu bedelli mirası ile aşinalık kazanması için cesaretlendiriyor.
Helminski bu yapıtta tasavvuf anlayışını “Tasavvuf daha derin bir kimliğin keşfedilip yaşandığı bir pratik ve hayat yoludur. Bu daha derin kimlik ya da Öz Benlik, yüzeysel bir kişiliğin ötesindedir ve Hayat Kaynağı ile ahenk içindedir. Öz Benlik, yüzeysel kimliğin çok ötesinde bir farkındalıkla, aksiyonla, yaratıcılıkla ve aşk yetileriyle donanmıştır.” halinde tabir ediyor. Bu kavrayışta göze çarpan şey, tasavvufun yalnızca kişinin dışında ve ötesinde kurumsal ve dini bir sistem olmaktan çıkarak kendinde mevcut olan mahrem ve şahsi bir deneyim hâline gelmesi. Bu cins bir öznellik, kişiyi yolu kendisinden dışarıda mevcut olan salt bir teoriye ya da bir kuruma yansıtmaktan fazla tam da olduğu yerde, olduğu haliyle keşfetmeye teşvik ediyor. Böylece birinci etapta korkutucu, imkansız, bulunamaz ve artık bu devranda ulaşılamaz üzere görünen bu manevi seyahat, kişinin birinci etapta kendi içinde hatırladığı bir oluş hâline bürünüyor. Taliplinin öz benliğinin sorumluluğunu dışarıya yansıtmaktan fazla yetişkin şuuru ile kendisinin alabileceğini, bunların da epey kolay ve hayata dair formüllerle pekiştirilebileceğini hatırlatıyor.
KESİŞEN DÜNYALAR
İlahi Huzurda’nın merkeze aldığı temel kavram Helminski’nin “Allah ile farkındalıklı bir bağ kurma; şuurlu olarak anda olma; niyet, his ve hareket üzere öbür tüm insani işlevlerimizin bilinmesi, gelişmesi ve uyumlanmasını sağlayan daha yüksek bir farkındalık düzeyi; bir alanı nasıl kapladığımız kadar, hareketlerimizi ve akışımızı da kapsayan, öz-imgemizi ve duygusal halimizi şekillendiren, uyanıklığımızın, açıklığımızın ve samimiyetimizin derecesini belirleyen, bu gezegendeki evrimin bir sonucu olarak beşerde ortaya çıkan öz-farkındalık” biçiminde tanımladığı mevcudiyet. Helminski, Allah’ı zikretme kapasitesinin, uyanık ve anda olabilme yetisi ile alakalı olduğunu; niyet, tefekkür, takva ve ihsan ile hareket etmek için farkındalıklı bir mevcudiyetin ön gereklilik olduğunu belirtiyor ve ekliyor:
“Bu mevcudiyet hali, insanı daha uygun bir yaşama götüren bir pasaport üzeredir. İlişkin olduğumuz o her şeyi aşan Varlık’la aramızdaki bağdır. Lakin bu bağ çoğunlukla, alelade telaşların, bedensel isteklerin, his bozuklukların ve zihinsel karışıklığın ortasına gömülü kalmıştır. Bilgi, pratik ve idrak ile bu mevcudiyet uyandırılabilir. Nihayetinde konuşurken, hareket ederken, düşünürken, hissederken artık onsuz olamayız. Bu mevcudiyeti uyandırmak, temel insanî niteliklerimizi yeşertmek ve hayatlarımızın belirli kaidelerini yerine getirmek için gereken şeyleri faaliyete geçirmenin en muteber ve direkt yoludur. Mevcudiyet, duyuların dünyasıyla Ruh dünyası ortasındaki kesişim noktasıdır.”
Yetişkinlik periyodunun büyük kısmını çeşitli maneviyat psikolojileri ve pratiklerini soruşturarak geçiren Helminski, “manevi bir gelişim sistemi ve İslam’ın batıni ve temel anlayışı” halinde tanımladığı tasavvufun, “Yaratıcı Kudret’in ömrün kalbinden açılan bir tabiri olduğu için bu sıkıntı vakitlerde bize rehberlik edebileceğine” inanıyor. Helminski’nin okurları için dileği mevcudiyetin gücünü ve hoşluğunu keşfetmekten hiçbir vakit vazgeçmemeleri.