Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın medyaya da yansıyan “Tarım Kredi marketlerinde satılan eserleri ucuzlatın” talimatının benzerinin 2018’deki kur şokundan sonra da yapıldığını hatırlatan Birgün gazetesi muharriri Bahadır Özgür, “İşte Tarım Kredi’nin vitrinindeki kıymetli bulgura bakarken gördüğümüz şey de basitçe bir arz-talep-maliyet denklemi değil, yıllara yayılmış bir servet ve sermaye transferidir. Tahlili de buralarda aramak gerekir” yorumunu yaptı.
Özgür bugün yayınlanan “Erdoğan’ın ‘kara kutusu’ ve gübre” başlıklı yazısında şunları yazdı:
Ucuz besinin, çiftçinin ucuza üretiminden geçtiğini bilmeyen yoktur. Erdoğan da biliyor. Fakat Tarım Kredi’nin vazifesi güya bulgur, salça falan satmakmış üzere dört yıldır tıpkı öyküyü anlatıp duruyor. Meğer Cumhuriyet’le yaşıt bu kuruluşun temel işi ziraî üretimi ayakta tutmak. 40 milyar liralık varlığı, 2 milyar dolar piyasa bedeline sahip Gübretaş’ı, 19 iştiraki, limanı ve yeni edindiği altın madeniyle bunu başaracak gücü de var üstelik.
Peki neden yapamıyor? AKP asırlık bu kuruluşu niçin kolay bir ‘ucuzluk marketi’ olarak sunuyor bize? Temel öykü burada yatıyor işte.
Başkanlık rejiminin baskın karakterinin mali her türlü kaynağın birer havuza çevrilmesi olduğu unutulmamalı. “Bu kolay işi niçin yapmıyorlar?” dediğimiz her olayın gerisinde bir ‘havuz problemi’ yatıyor. Tarım Kredi’de de bu türlü. Vitrinde salça dururken, çiftçiye gitmesi gereken milyarlarca liralık kaynakla diğerlerini gönendiriyor.
Nasıl mı? Dikkatlerden kaçmış enteresan bir atamayla başlayalım…
ARSLAN’IN SÜRPRİZ GÖREVİ
Erdoğan’a en yakın isimlerden birisi eski Diyarbakır Milletvekili Mehmet İhsan Arslan’dır. AKP’nin ‘kara kutularından’ diye de bilinir. Erdoğan’a siyasi danışmanlık yaptı. Birebir vazifesi Ankara Milletvekili olan oğlu Mücahit Arslan sürdürüyor. Baba Arslan son olarak 2020’de BBC Türkçe’ye verdiği bir röportajda AKP’ye tenkitleriyle gündem olmuş, disipline sevk edilmiş ve nihayetinde Erdoğan’a bağlılığını yineleyerek sessizliğe bürünmüştü.
Şimdi sürpriz biçimde bir şirketin üst idaresinde çıktı karşımıza. Kimseler duymadı. Açıklama öteki bir ülkede yapıldı zira. Mayısın sonunda, İran’ın ticaret sicil gazetesinde Razi Petrokimya’nın lider yardımcısı olduğu ilan edildi.
Razi’yi tarım problemlerine uzak olanlar bilmez. Gübretaş idaresi yaklaşık 700 milyon dolarlık yatırımla 2008’de satın aldı. İran’da İhtilal Muhafızları’na ilişkin, bölgenin en büyük gübre ve gübre hammaddesi üretim tesisinin ihalesi önemli bir olaydı. Satış, İran’ın kolay kolay yaptığı bir şey değildi. Hele ABD ambargosu düşünülürse. Periyodun Tarım Bakanı Mehdi Eker bir birincisi başardıklarını, gübrede dışa bağımlılıktan kurtulup çiftçiye artık ucuz gübre sağlayacaklarını tez ediyordu. Hiç de o denli olmadı. Bilakis, gübre erişilmez bir muhtaçlığa dönüştü.
Razi ihalesi daha birinci günden şaibeler taşıyordu. Gübretaş, iki ortakla birlikte almıştı. İşin sırrı ikinci ortaktaydı.
BAŞTAN ŞAİBELİ BİR İHALE
Konsorsiyumda Tabosan ve Asya Gaz bulunuyordu. Tabosan mali meşakkat içindeydi. Asya Gaz ise ihaleden 4 ay evvel kurulmuş, çabucak akabinde üç kamu bankasından yüklü ölçüde kredi verilmişti. İktidarın kararıyla konsorsiyuma eklendi. MHP’li birtakım vekiller mevzuyu Meclis’e taşıdılar lakin “ticari sır” karşılığını aldılar. Olayın peşini bırakmayan vekillerin daha sonra ünlü ‘kaset’ olayıyla birlikte MHP idaresinden tasfiye edildiğini hatırlatalım.
Razi’nin yüzde 25 payı Asya Gaz’da bulunuyor. Şaban Kayıkçı’nın şirketi. Gübretaş son 10 yılda en fazla kime yaradı deseler, karşılık tereddütsüz Kayıkçı olur. Hakikaten Razi iştirakinden sonra Arabistan’da kurduğu şirketlerle Afrika ile petrokimya eserleri, Hindistan’daki şirketiyle de gübre ticaretine girişti. Hepsinin merkez üssü Dubai. Kendisi de orada yaşıyor. Gübretaş vasıtasıyla denizciliğe de el attı. Suudi Arabistan’lı Nesma ile 2008’de kurulan ve Negmar çatısı altında faaliyet yürüten denizcilik şirketlerinin birçoklarında yöneticiydi. Sonunda Negmar’daki yüzde 40 Gübretaş payı de dönüp dolaşıp Kayıkçı’nın oldu.
“Razi’de üretilen gübreyi direkt Türk çiftçisine ulaştıracağız” denilerek 100 milyon dolara Güney Kore’den 2015’te satın alınan ANKA ve DİCLE isimli iki dev gemi de evvel Kayıkçı ailesinin en küçüğü Uğur Berke Kayıkçı’nın, Marshall Adaları’nda kurduğu şirkete satıldı. Akabinde gemilerin kesin rotası Erdoğan’ın oğlu Burak Erdoğan’ın şirketine ulaştı. Gübretaş merkezli gemicilik şirketlerindeki baş döndüren trafiği merak edenler şu yazıya bakabilir.
Kısaca Gübretaş-Kayıkçı bağlantısı yıllara yayılmış karmaşık bir kıssa. Kıssaları tam anlayabilmek için de sonunu beklemek lazım. Arslan’ın gübreyle ilgisine dair soru işaretleri de kıssanın sonunda beliriyor zati.
ARSLAN, KAYIKÇI DOSTLUĞU
Kayıkçı’nın bir vakitler Diyarbakır Tarım Vilayet Müdürlüğü’nde memur olduğu çokça yazıldı, çizildi. Arslan ailesiyle sıcak alakaları daima gündemdeydi. Mücahit Arslan, toplumsal medyadaki iletisinde “Şaban Kayıkçı abimiz…” yazacak kadar yakın mesela. Bu bilgiler ve daha fazlası arşivlerde duruyor. Arslan-Kayıkçı ilgisini düzgünce gizemlileştiren son bir ayrıntıya daha değinelim.
Sezgin Baran Korkmaz’ın, Erdoğan ile fotoğraf çektirdiği DEİK bünyesindeki Türk-Amerikan İş Konseyi’ne (TAİK) katılmasını sağlayan ismin Mücahit Arslan olduğu haberlerde yer almıştı. Kayıkçı’nın da Korkmaz ile alakası malum. Kara para aklamak için kurulduğu MASAK raporuyla belgelenen Mega Varlık üzerinden çökülen birinci otel Bodrum Kervansaray’dı. Ve kısa müddet sonra Kayıkçı aldı. İsmi bugün Duja olan otelin yanı başındaki skandallarla ünlenen Paramount Oteli’nin işletmesinin de tekrar Kayıkçı ailesinde olduğu anlaşılıyor.
Tekrar dönelim Razi sıkıntısına. Son iki yıldaki faaliyet raporlarında, tonlarca gübre satılan iki şirketin izinin dahi bulunamadığı yazılı. Vergi cenneti adalarda kurulmuş ve Razi’ye milyonlarca lira borçlanmış şirketler kime ilişkin, bilinmiyor. Arslan’ın kimi temsilen idarede yer aldığı da o denli.
HANİ BUNUN BİRİNCİ SAHİBİ!
Ne kadar karışık bağlar değil mi? Değerli salça, bulgur derken gübre ticareti, gemiler, oteller, bir sürü isim ve şirket dökülüyor ortaya. Kim emanetçi, kim değil bilinmeyen.
Haliyle gündelik hayatı çıkmaza sokan sıkıntıların tahlili için öykünün tamamına, asıl aktörlerine ve en son sonuna bakmalı hep. Hani Yunus Emre’nin “Mal sahibi, mülk sahibi…” diye başlayan o meşhur dizesi var ya, onun sonunu değiştirerek sormalı: “Hani bunun son sahibi!”
İşte Tarım Kredi’nin vitrinindeki değerli bulgura bakarken gördüğümüz şey de basitçe bir arz-talep-maliyet denklemi değil, yıllara yayılmış bir servet ve sermaye transferidir. Tahlili de buralarda aramak gerekir. (YAZININ TAMAMI)