Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Bilgileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Bilgi Paneli’ne nazaran 2022 yılının birinci 10 ayında tarım, besin ve içecek dalı 20,2 milyar dolar ihracat, 17 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi.
01 ile 23 fasılları ortasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili eserlerin dahil edildiği hesaplamalara nazaran, 2022 yılının birinci 10 ayında dalın dış ticaret fazlası evvelki yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 28,2 düştü.
Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret datalarına nazaran 2022 yılının birinci 10 ayında ihracat, evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 15,5 oranında artarak 20,17 milyar dolara, ithalat yüzde 30,3 artarak 17 milyar dolara ulaştı.
Ekim 2022’de, evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 4,2 artan aylık ihracat kıymeti 2,25 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat yüzde 20,5’lik bir artışla 1,53 milyar dolar oldu.
Dış ticaret fazlası, geçtiğimiz yılın gerisinde kaldı
Sektör yıl genelindeki net ihracatçı pozisyonunu muhafazasına karşın geçtiğimiz yılki dış ticaret fazlasının gerisinde kaldı. 2022 yılının birinci 10 ayında dış ticaret fazlası evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 28,2 düşüşle, 3,17 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Yılın birinci aylarında dış ticaret fazlası evvelki yılın yüzde 50 üzerindeydi. Mart ayında bu oran yüzde 101,5’e ulaştı. Fakat Nisan, Mayıs ve bilhassa Haziran aylarındaki yüksek aylık ithalat sayıları ve Mayıs ayında aylık bazda dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti. Yılın birinci 6 ayında dış ticaret fazlası evvelki yılın yüzde 22,1 gerisinde kaldı, bu gerileme yaz ayları boyunca devam etse de sonbahar aylarında gerilemede yavaşlama görüldü.
Birim ihracat bedeli 2022 yılının birinci 10 ayında evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 12,5 artarak 1.200 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat ünite pahası ise evvelki yıla nazaran yüzde 18,2 artışla 695 dolar/ton’a yükseldi.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
2022 yılının birinci 10 ayında ihracatta öne çıkan eserler sırasıyla Un (1,20 milyar dolar), Rafine ayçiçeği yağı (0,90 milyar dolar) ve Makarna (0,80 milyar dolar) olurken bu eserler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 14,4’ünü oluşturdu. 2022 yılının birinci 10 ayında en çok ithal edilen eserler ise sırasıyla Buğday (2,6 milyar dolar), Soya Fasulyesi (1,9 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (1,3 milyar dolar) oldu. Bu 3 eser, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 34,1’ini yani 3’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
2022 yılı Ekim ayında ihracatta öne çıkan eserler Buğday unu (133,6 milyon dolar), Fındık içi (108,1 milyon dolar) ve Rafine ayçiçeği yağı (106,1 milyon dolar) oldu. Birebir devirde en çok ithal edilen eserler Buğday (271,3 milyon dolar), Ham Ayçiçeği Yağı (130,6 milyon dolar) ve Soya fasulyesi (106 milyon dolar) oldu.
Yılın birinci 10 ayında ithalatta birinci sırada yer alan buğdayın (2,6 milyar dolar) en fazla ithal edildiği birinci 2 ülke şu anda savaşta olan Rusya (1,9 milyar dolar) ve Ukrayna (0,5 milyar dolar) oldu. Yılın birinci 10 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin hissesi yüzde 90’ın üzerinde yer aldı.
Ekim ayında yapılan 271,3 milyon dolarlık buğday ithalatının da 205,9 milyon doları Rusya’dan (yüzde 75,9), 62,2 milyon doları ise Ukrayna’dan (yüzde 22,9) geldi. İthalatta 3. sırada yer alan ham ayçiçeği yağında yılın birinci 10 ayında 1,3 milyar dolarlık ithalat yapıldı. Burada da birinci 2 sırada Rusya (0,76 milyar dolar) ve Ukrayna (0,54 milyar dolar) yer aldı. Yılın birinci 10 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin hissesi yüzde 96,7 oldu.
Türkiye’nin ithalatında birinci 3 sırada yer alan 2 eserde, ithalatın çok büyük bir kısmı 2022 yılının başından bu yana savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.
En çok ihracat yapan sektörler
2022 yılı birinci 10 ayına ilişkin dış ticaret dataları dallara nazaran incelendiğinde Şeker ve Şekerli Mamuller (2.080 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.892 milyon dolar), Yaş Meyve (1.584 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler (1.461 milyon dolar) ve Balıkçılık-Su Eserleri (1.256 milyon dolar) Dalları en fazla ihracat yapan bölümler olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 41’i bu 5 kesim tarafından gerçekleştirildi.
2022 yılı birinci 10 ayında Hayvan Yemi (4.927 milyon dolar), Bitkisel Yağ (3.360 milyon dolar), Un (2.888 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (658 milyon dolar) ile Kakao-Çikolata (506 milyon dolar) bölümleri ise en çok ithalat yapan dallar olarak sıralandı. Toplam ithalatın yüzde 72,6’sı, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 dal tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş devirlere nazaran artması, ithalatın az sayıda dalda ağırlaştığını gösterdi. Hayvan Yemi Kesimi, 2022 yılının birinci 10 ayında 4.927 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın yüzde 29’unu, yaklaşık 3’te 1’ini oluşturdu.
Bitkisel Yağ Kesimi, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın yüzde 17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının birinci 10 ayında da 3.360 milyon dolar ile toplam ithalatın tekrar yüzde 19,8’ini oluşturdu.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2022 yılının birinci 10 ayında, evvelki yılın birebir ayına nazaran ihracatını bedel olarak en fazla arttıran kesimler bitkisel yağ kesimi (496 milyon dolar artış), un dalı (267 milyon dolar artış), şeker ve şekerli mamuller kesimi (265 milyon dolar artış), salça ve konserve dalı (248 milyon dolar artış) ile balıkçılık ve su eserleri kesimi (223 milyon dolar artış) oldu.
Aynı periyotta ihracatın gerilediği bölümler Sert Kabuklu Meyveler Dalı (389 milyon dolar düşüş), Yaş Meyve Bölümü (112 milyon dolar düşüş), Zerzevat Bölümü (20 milyon dolar düşüş) ile Kahve, Çay ve Baharat Bölümü (6 milyon dolar düşüş) oldu.
2022 yılının birinci 10 ayında, evvelki yılın tıpkı ayına nazaran ithalatı bedel olarak en fazla artan bölümler Hayvan Yemi Bölümü (1.252 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Dalı (1.110 milyon dolar artış), Un Bölümü (870 milyon dolar artış), Şeker ve Şekerli Mamuller Bölümü (433 milyon dolar artış) ile Bakliyat Dalı (195 milyon dolar artış) oldu.
Aynı devirde ithalatı en çok düşen kesimler Canlı Hayvan Ticareti Kesimi (169 milyon dolar düşüş), Pirinç Değirmenciliği Kesimi (112 milyon dolar düşüş), Kakao ve Çikolata Bölümü (104 milyon dolar düşüş), Tohumculuk Kesimi (50 milyon dolar düşüş) ve Makarna Bölümü (28 milyon dolar düşüş) oldu.
En çok ihracat Irak’a
2022 yılının birinci 10 ayına ilişkin dış ticaret bilgileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke 3 milyar 69 milyon dolar Irak, Rusya 1 milyar 343 milyon dolar, Almanya 1 milyar 331 milyon dolar, ABD 1 milyar 183 milyon dolar ve İtalya 594 milyon dolar oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın yüzde 37,3’ünü oluşturdu.
Ülkelere nazaran en çok ihraç ettiğimiz eserler Irak için un, dondurulmuş tavuk eti, domates salçası; Rusya için alabalık, şeftali ve mandalina; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz oldu.
Ülke bazında ithalat dataları incelendiğinde, 2022 yılının birinci 10 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya 4 milyar 40 milyon dolar, Ukrayna 2 milyar 324 milyon dolar, Brezilya 1 milyar 836 milyon dolar, Malezya 950 milyon dolar ve ABD 825 milyon dolar oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 58,7’sini oluşturdu.
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı 2 ülke şu anda savaşta olan Rusya ve Ukrayna olurken, bu 2 ülkeden yapılan ithalat ise toplam ithalatın yüzde 37,4’ünü oluşturdu. Rusya’nın tüm ithalattaki hissesi yüzde 23,8 oldu.
İthalatta öne çıkan eserler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Ukrayna için ham ayçiçeği yağı, buğday ve dane mısır; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve şeker oldu.