T24 Dış Haberler
AKP Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, çarşamba günü iki ülkenin karşılıklı olarak büyükelçi atayacağının açıklanmasının akabinde bugün bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya nazaran, görüşmede, Türkiye-İsrail ilgileri ve bölgesel hususlar ele alındı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, karşılıklı olarak büyükelçi atama kararını, Türkiye-İsrail alakalarının olumlu istikamette ilerlemesi tarafında atılmış değerli bir adım olarak gördüğünü söz etti.
“Büyükelçilerin atanmasıyla birlikte münasebetlere yeni bir ivme kazandıracaklarını” belirten Erdoğan, karşılıklı hassasiyetlere hürmet temelinde iş birliği ve diyaloğu geliştirmekten yana olduklarını lisana getirdi
Herzog da görüşmeden sonra Twitter üzerinden yaptığı paylaşımda görüşmede diplomatik bağların tam temsiliyete dönmesini, büyükelçi ve başkonsolosların tekrar atanması kararını ve İsrail’den Türkiye’ye uçuşların tekrar başlamasını konuştuklarını belirtti. Herzog, “Gelişmelerden memnuniyet duyduk ve ilerlemenin devam etmesi için umutlarımızı lisana getirdik” dedi.
Herzog ayrıyeten Rus işgalinden sonra Ukrayna limanlarından tahıl taşınmasını sağlayan mutabakatlardaki rolü nedeniyle de Erdoğan’a teşekkür ettiğini belirtti. Türkiye ve Birleşmiş Milletler, muahedenin imzalanmasında arabulucu rolü oynamıştı.
Türkiye büyükelçilerini 2010’da ve 2018’de geri çekmişti
İsrail-Türkiye alakaları uzun yıllar boyunca bilhassa Filistin’in statüsü ve İsrail’in atakları nedeniyle iniş-çıkışlarla devam ederken, Mavi Marmara kriziyle tabana vurmuştu. 31 Mayıs 2010’da İsrail güçleri Gazze’ye insani yardım götüren Mavi Marmara gemisine memleketler arası sularda baskın yapmış; baskında toplam 10 Türk vatandaşı hayatını kaybetmişti. Türkiye, bu baskından sonra devrin büyükelçisi Oğuz Çelikkol’u geri çekmiş ve 2016’ya kadar bağları ikinci katip düzeyinde tutmuştu.
2016’da yürütülen olağanlaşma süreci sırasında iki ülke birbirine karşılıklı büyükelçi atamış, lakin Aralık 2017’de devrin ABD Lideri Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başşehri olarak tanıdığını ilan etmesi ve ABD Büyükelçiliği’nin Tel Aviv’den Kudüs’e taşıması bağlantılarda tekrar kırılmaya sebep olmuştu.
Filistinlilerin reaksiyon protestolarında sivillere yönelik akınlar nedeniyle çok sayıda insan öldü ve yaralandı. Bunun üzerine Türkiye 15 Mayıs 2018’de Tel Aviv büyükelçisini istişareler için merkeze çağırdı. Bugüne kadar ülkeler tekrar büyükelçi atamasında bulunmamıştı.
İsrail ve Türkiye 2022’de bir defa daha olağanlaşma sürecine girdi ve iki ülke ortasında diplomatik temasların ağırlaşmasıyla bağlar ısındı. Şubat ayında Cumhurbaşkanlığı sözcüsü Büyükelçi İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal, İsrail’e gitti. İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, 9 Mart’ta 14 yıl sonra Türkiye’ye en yüksek düzeyde birinci resmi ziyareti gerçekleştirdi. Çavuşoğlu da Mayıs sonunda İsrail’i ziyaret etti. Olağanlaşma sürecinde kimi mutabakatlar imzalandı. Bu Türk Dışişleri Bakanı tarafından İsrail’e yapılan 14 yıldır birinci ziyaretti.