ABD’nin çekilmesinin akabinde Afganistan’da devletin denetimini ele geçiren Taliban, ülkedeki bayanlara yönelik baskısını farklı yollarla sürdürüyor. Ülkenin evlilik yasalarında yapılan değişiklikler, Taliban’ın bayanları haklarından nasıl yoksun bıraktığının bir öteki örneği olarak bedellendiriliyor.
O BAYANLARA NE OLACAK
Amerikan Washington Post’un haberine nazaran evvelki hükümet devrinde, kocasından makus muamele ve şiddet gören Afgan bayanlar, kanunların kendilerine verdiği hakla tek taraflı olarak evliliklerini sonlandırabiliyor, resmi olarak boşanabiliyordu. Taliban idaresi ise ‘hukuki’ düzenlemelerle geriye dönük tek taraflı boşanmaları geçersiz saydı. Kararın akabinde binlerce Afgan bayan kaçak ve zina suçlamasıyla karşı karşıya kaldı.
TALİBAN İLE KÖŞE KAPMACA
13 yaşındayken üvey babası tarafından uyuşturucu unsur karşılığında evlendirilen ve artık 22 yaşında olan bir bayan, kendisine şiddet uygulayan kocasından kaçmak için yıllarca gayret ettiğini ve sonunda konuttan kaçarak boşanmayı başardığı tabir etti. Tekrar evlenerek yeni bir hayat kurduğunu düşünen bayanın hayatı bu kere de Taliban endişesiyle altüst oldu. Taliban’ın iktidara gelmesinden birkaç hafta sonra eski kocasından tehdit telefonları almaya başladığını söyleyen Afgan bayan, ikinci kocasının, evliliklerinin artık geçerli sayılmaması nedeniyle kendisinin de zina ile suçlanabileceğinden korkarak onu terk ettiğini aktardı. Birinci evliliğinden iki kız çocuğu bulunan ve ikinci kocası onu terk ettiğinde gebe olan bayan, güvenlik kaygısı sebebiyle ülkenin öteki bir kentine kaçtı. Taliban iktidara geldikten sonra dört defa adres değiştirdiğini kaydeden bayan, birinci kocasının onu bulmasından korktuğunu anlattı.
ÖLÜM TEHDİDİ ALIYORLAR
36 yaşındaki bir başka bayan, aile baskısına karşın, evliliğinin makûs gittiğini ve boşanmaktan diğer devası olmadığını söylüyor. “Boşanma talebinde bulunmak benim için utanç verici bir şeydi. Ailemin her iki tarafı da kocama dönmezsem beni öldürmekle tehdit ediyordu” diyen bayan, eski idare periyodunda kendisine boşanma hakkı verildikten sonra resmen boşandığını; bunu duyan erkek kardeşlerinin ise kendisine fare zehri içmeyi önerdiğini söz etti. Ailesinden görüştüğü tek kişi olan kız kardeşinin kendisine, “Keşke senin kadar zeki olsaydım ve daha evvel kaçsaydım. Taliban varken artık bu imkânsız” dediğini aktardı.
ÇOK SAYIDA BAYAN MAĞDUR
Washington Post’a konuşan üç çocuk annesi bir bayan ise birinci kocasının uyuşturucu bağımlısı olduğunu ve şiddet uyguladığını, çocuklarına gereğince yiyecek sağlamayı reddettiği için boşandığını söyledi. İkinci kocasının ise Taliban iktidara geldikten sonra ortadan kaybolduğunu belirtti. Washington Post’a konuşan öteki bayanlar üzere bu bayan da saklandığını söyledi.
Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid, Taliban periyodunda boşanma yasasının nasıl değiştiği yahut Afganistan’ın evvelki hükümeti sırasında verilen boşanmaların statüsü hakkındaki soruları yanıtlamayı reddetti. Mücahid yalnızca Taliban’ın İslam hukuku yorumuna nazaran boşanma talebinde bulunmak için her iki tarafın da hâkim karşısına çıkması gerektiğini söyledi.