İmza merasiminde birinci olarak konuşan BM Genel Sekreteri Antonia Guterres, “Karadeniz’de bir umut ışığı var. Bir deva ışığı var. Bunun gerçekleştirilmesinde emeği olan herkese çok teşekkür ederim. Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ısrarlı bir yaklaşımı sayesinde oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a çok teşekkür ederim. Türkiye’nin burada kritik bir rolü var” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da “Dünyada açlık tehlikesinin önüne geçilmesine katkı sağlayacağız. Global bir sorun haline gelen besin enflasyonunun tahliline yardımcı oluyoruz. Gemilerin çıkışından intikaline kadar mutabakat tesis edildi. Kontrol İstanbul’da kurulacak bir merkezde yapılacak” diye konuştu.
Tarihi imzanın akabinde CNN Türk canlı yayınında uzmanlar kıymetli değerlendirmelerde bulundu:
PROF. DR. CAŞIN: TÜRKİYE’NİN BİR BAŞARISI
Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın:
Türkiye bu oyunda kazandı. AB’de de Kuraklık var. 20-30 milyon tonluk tahılın insanlara ulaşması değerli bir şey. Şu anda alanda bir savaş var. Güç savaşı ve besin savaşı var. Türkiye besin savaşında besin barışını yapmıştır. Besin barışı olağan barışı da getirir umarım. Uyumun Türkiye’de olması değerli bir avantaj getiriyor. Odessa ya da Herson’dan kalkışta Ukrayna’nın dediği üzere mayınlardan geçmesi değerli. Gemi dönüşlerinde kaçak silahların da önüne geçilecek. Telaşlarımız vardı, imzalamazlar diye. Dünyada hiçbir vakit eksiksiz muahede yoktur. Diplomaside temel olan inançtır. Türkiye’nin farklı bir ajandası yok. Ukraynalılarla kapıştırmak istediler. Fiyat artışının önlenmesi çok değerli. Açlık tehlikesi bakımından beşerler bunu bekliyorlar. Bu Türkiye’nin bir başarısı. Değerli muvaffakiyet birileri tarafından kıskanılacak. ABD tarafından bir açıklama gelir. ABD’liler ‘Tebrik ediyoruz’ diyorlar. Zelenskiy kimden talimat alıyor, ABD’den. Biden demeden imzalar mı? Birinci ortağımız NATO. Karadeniz’e kıyıdaş Ukrayna, Rusya, Gürcistan var. 2 tane Airbus uçağımız var orada. Ruslar koz olarak kullanıyor lakin kimi kozlar elde patlar. 120 günde bir barış var. Bu barışın akamete uğramadan, gemi batmadan, bu çok büyük risk. Sabotaj olur mu? Mayın kaldığını düşünelim, hepsi risk. Türkiye fedakarlıklar yaptı.
DOÇ. DR. BABAN: İNANÇLI BİR PLAN YAPILDI
Fenerbahçe Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ece Baban:
Afrika’dan Ortadoğu’ya açlık tehlikesinin, besindeki arz güvenliği, besin enflasyonu için atılacak adımlardan bahsedildi. Tahılın ömrü var. Dünyanın ve Ukrayna’nın yaşayacağı ekonomik ziyandan. İnançlı bir plan yapıldı, koridor oluşturuldu. İstanbul’daki merkezin müşterek uyum sistemi oluşturacağı, milletlerarası devletlerin de takviyesinin çok kıymetli olduğunu belirtti. Tüm dünyada yankı uyandıran İstanbul’da Türkiye’nin merkezinde bulunduğu, barış için dokümanlar imzalanması kıymetli bir adım atılması çok çok değerli. Daha geniş alanlara diplomasi uğraşının yansıması için devam etsin umudunu taşıyoruz. Üç liman, memleketler arası dayanak, müşterek uyum merkezi.
EMEKLİ BÜYÜKELÇİ: İNSANİ AÇIDAN ÇOK ÖNEMLİ
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker:
Toplantılardaki yüz tabirleri toplantıların önüne geçiyor. Burada ne Rusya’nın, ne de Ukrayna’nın gönülden istekli yapmadıkları konusunda izlenim aldım. İnşallah bundan sonra âlâ olur. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ateşkes ve barışın gelmesi konusunda vurgu yaptı. Temel işin aslı budur. BM de bunun bir kesimi lakin bizim de dayanak ve yardımlarımızla birlikte bu noktaya iş taşındı. Dünyadaki baskılar karşısında tarafların bilhassa Rusya’nın geri adım atmamış olsa öbür taraftan tenkide uğrayacağı telaşlarının de bir noktada rol oynamış olduğunu düşünüyorum. İnsanı bir sorun halinde işi mütala ederseniz oraya getirildi. Fiyat ve maddi bahisleri bir kenara bırakarak açlık ve insanlık sorun. 30 milyon tonla dünya kurtulmaz. Bunun yapılması insanı açıdan çok değerlidir. Yüz sözleri memnun değil, istediklerini elde edememiş bunu bir muvaffakiyet olarak görmek zorunda görüyorlar. Savaşın gidişatına bunun tesiri olmaz. Bugün savaş geçmişe nazaran çok büyük farklılık göstermeye başladı. Rusya’nın karşısında Ukrayna’nın da direnebilmesi mümkün değildir. Burada çok büyük oransızlık var. Batıdan gelen yardımlarla da birlikte ve tabi cansiperane dayanılmaz bir vatanperverlik gösterisiyle Ukrayna’nın tebrik edilmesi gereken noktada gösterdi. İki şeye dikkat çekmek gerekiyor. Rusya’nın çok büyük bir kaybı var. 15 bin meyyit, 75 bin yaralı deniyor. 100 bin kaybı var. Ukrayna’nın da daha az olmakla birlikte 150 bin kişi çok önemli formda ziyan görmüş durumda. Bunun üstesinden gelinmesi mümkün değil. Ukrayna’nın hava deniz kuvveti yok. Rusya kayıplar karşısında Ukrayna ile başlangıçta olduğu üzere geniş cepheli savaştan vazgeçti. Donbas bölgesini alacak, Mariupol cephesi, Odessa yerleri burası Rusya’dır deyip bu işi bitireceğinin işareti veriliyor. Zelenski’yi topyekun destekleyen Biden toprağı verip kurtulmanın dışında öbür bir şey kalmamıştır sinyali verdi. Ukrayna’nın elinde büyük bir güç yok. Bu savaş Donbas düştükten ve Rusların Odessa’ya kadar uzanmayı düşünür düşünmez, bu da olur mu olmaz mı işgal ettikleri toprakları ilhak ederek yeni bir Kırım davasını da gündeme taşımız olarak işi bitirme telaşları var.
ERAY GÜÇLÜER: DÜNYA BİR BESİN KRİZİNDEN KURTULDU
A Haber yayınında Dolmabahçe’deki tepenin kıymetini anlatan Dr. Eray Güçlüer ise şunları söyledi:
“Genel bağlamda bugün aslında dünya bir besin krizinden kurtuldu. Sahiden bilhassa Ortadoğu ve Afrika’yı etkileyecek olan bir kısmı ile de Güney Amerika ve Kafkasya’yı da etkileyecek olan dünyadaki besin krizi Dolmabahçe’de önlenmiş oldu. Türkiye’nin yükü bu krizin çözülmesinde çok kıymetli bir faktör olarak ortaya çıktı. Artık Türkiye ulusal gücü ile yalnızca kendi bölgesinde değil dünya çapında tesirini gösterdi. Türk dış siyasetinin tesirli olduğunu nasıl başarılı olduğunu gördük. Türkiye bugünkü tepe ile artık global sistemin kriz önleyicisi bir ülke olduğunu kanıtladı.”
PROF. DR. ÖZGÜNER: BU KRİZİ FAKAT TÜRKİYE ÇÖZEBİLİRDİ
Koridorla ilgili teknik süreci anlatan Prof. Dr. Uğur Özgüner ise “Bu süreci lakin ve fakat hakikaten güçlü ve bağımsız, hem Ukrayna’nın hem Rusya’nın mutabık kalacağı Türkiye yapabilirdi” dedi.