Tahıl koridoru muahedesi, İstanbul’da yapılan toplantı ile 22 Temmuz Cuma günü Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) ortasında imzalandı. Türkiye’nin konut sahipliğinde imzalanan Tahıl koridoru muahedesinin hedefleri merak edildi. Peki, tahıl koridoru mutabakatı nedir? Tahıl koridoru mutabakatında ne amaçlanıyor?
Rusya’nın 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna’ya başlattığı taarruzlar sonrasında Ukrayna’nın, Karadeniz limanlarında bulunan birçok yük gemisi çıkış yapamamıştı. Bu aksaklıkların akabinde global besin krizi gündeme gelmişti. Mahsur kalan tahılın çıkarılmasına yönelik varılan Tahıl ve Yiyecek Hususlarının Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Teşebbüsü Dokümanı’nda imzalar, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan ve Birlemiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in iştirakindeki merasimle atıldı.
Tahıl koridorunda emel nedir?
Tahıl koridoru mutabakatı ile, Rusya’nın Ukrayna tahıl gemilerinin Karadeniz limanlarından geçmesine müsaade vermesi ve besin krizinin son bulması amaçlanıyor.
Tahıl koridoru muahedesi nasıl işleyecek?
Bugün gazetecilere bilgilendirme veren üst seviye BM yetkilileri, Ukrayna tahılını taşıyan gemilerin Odessa’nın iki limanından yola çıkıp, belirlenen koridoru kullanacağını; Karadeniz’den İstanbul Boğazı’nı kullanarak çıkacağını belirtti. Yetkililer, gemileri Ukraynalı pilotların yönlendireceğini söz etti.
Yetkililer, mutabakat kapsamında İstanbul’da bir uyum merkezi kurulacağını; bu merkezde Ukrayna ve Rus temsilcilerin yanı sıra mesken sahibi Türkiye’nin de temsilcileri bulunacağını belirtti.
BM yetkilileri, gemilerin incelemesinin de bu Ortak Uyum Merkezi tarafından yapılacağını bildirdi. Tahılların gemilere yüklenilmesini de BM ile birlikte Türkiye ile Ukrayna’nın denetleyeceği bildirildi. Verilen brifingde yetkililer, alınan tedbirlerin ticari gemileri teşvik etmeye kâfi olacağını; hedeflerinin limanlardaki besin eserlerini dünyanın geri kalanına ulaştırmak olduğunu söz etti.
BM yetkilileri, mutabakatta tarafların limanlardan yola çıkarak Ukrayna karasularından çıkacak gemilere hücum yapılmaması konusunda anlaştığını bildirdi.
Yetkililer, görüşmelerde Ukrayna’nın kara sularında daha fazla mayından arındırma çalışması yapılmamasına karar verildiğini; zira bu uygulamanın çok vakit alacağını belirtti.
“Türkiye, Türk boğazlarına giriş-çıkış öncesi tüm ticari gemilerin denetimini yapacak”
İHA’nın aktardığına nazaran, ihraç edilecek tahıl ve gibisi besin eserlerinin Ukrayna’ya ilişkin 3 liman üzerinden emniyetli bir biçimde denizden nakliyatının yapılması amaçlanıyor. Odesa, Çernomorsk ve Yuzni limanlarından yapılacak sevkiyatı içeren mutabakatla birinci olarak BM ve tarafların belirlediği sayıda temsilci ile İstanbul’da Müşterek Uyum Merkezi tesis edilmesi planlanıyor.
Onaylanan program ve kontrol dahilinde kelam konusu limanlara intikal eden, giren ve çıkan gemilerin denetimi sağlanacak. Gemilerin koridordan intikali taraflarca da uzaktan takip edilebilecek. İnsani amaçlı olması temel alınacak faaliyet çerçevesinde Türkiye, Türk boğazlarına giriş-çıkış öncesi tüm ticari gemilerin denetimini yapacak.
Millî Savunma Bakanı Hulusi Akar, Ulusal Savunma Üniversitesi’nde tahıl koridoru muahedesi kapsamında oluşturulan Müşterek Uyum Merkezinin açılışında yaptığı açıklamada ”Birçok görüşme yapılmış, bu görüşmelerde kırmızı sınır teşkili kararlaştırılmıştır. Ağır temaslar yürütülmüştür. Bu temaslar sonucunda birinci kere 4’lü bir toplantı yapılmış ve genel prensipler üzerinde mutabık kalınmıştır” dedi.
Müşterek Uyum Merkezi,’nin 23 Temmuz prestijiyle çalışmalarına başladığını bildiren Akar, ”Merkez, asker ve sivil olmak üzere Türkiye ile birlikte Rusya, Ukrayna ve BM’den 5’er temsilciden oluşmaktadır. Ticari gemilerin kaydını ve takibini yapacak, ticari gemilerin intikalini takip edecektir. Bu etapta mayın temizleme gereksinimi bulunmamakta. Biz her fırsatta barıştan huzurdan diyalogdan yana olduğumuzu söz ettik” açıklamasını yaptı.
Akar konuşmasının devamında şunları kaydetti:
”Bir an evvel ateşkesin sağlanması ve insani yardımların ulaştırılmasını bekliyoruz. Türkiye olarak her iki ülke ile diyalog halinde olmamızın ehemmiyeti bir defa daha ortaya çıkmıştır. Merkez’de misyon alan çalışanın sorumlulukları büyüktür. Rusya Federasyonu, Ukrayna, Türkiye ve BM’nin bedelli temsilcileri, tarihi, insani ve değerli bir misyon üstlenmiş durumdadır.”
TIKLAYIN | BM: İstanbul Tahıl Muahedesi, global açlığın önlenmesine yardımcı oluyor
TIKLAYIN | Ukrayna: Tahıl koridoru mutabakatı, Türkiye’nin bölgesel bir güç olduğunu gösteriyor