ABD ile ortasında soğuk rüzgarlar esen Suudi Arabistan idaresi Çin Halk Cumhuriyeti ile alakalarını güçlendirmek için attığı adımları sıklaştırdı. Geçen aralık ayında Çin Devlet Lideri Şi Cinping 3 günlük resmi ziyaret gerçekleştirmişti. Riyad idaresi Çin önderinin ziyareti sırasında bir Arap ülkeleri tepesi düzenlemişti. Ziyaret, ABD’nin Çin’i kuşatma ve baskılama stratejisi uyguladığı bir devirde Riyad’ın Pekin ile yakınlaşması Orta Doğu’daki güç istikrarında Pekin’in tartısının artması olarak değerlendirilmişti. Riyad’ın son devirde siyasi ve ekonomik alanlarda attığı adımlar da bu değerlendirmeyi doğrular nitelikte. Dün toplanan Suud kabinesi Çin ve Rusya’nın ortak teşebbüsüyle kurulan siyasi ve güvenlik işbirliği öngören Şanghay İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) iştirak kararı aldı.
Muhammed bin Selman (solda), Şi Cinping (sağda).
Riyad idaresinin aldığı karara nazaran Suudi Arabistan ŞİÖ’de diyalog ortağı olarak yer alacak. İngiliz haber ajansı Reuters’a konuşan kaynaklar, Şi Cinping’in Aralık ayındaki Suudi Arabistan ziyareti sırasında Riyad’ın ŞİÖ’ye iştirakinin da konuşulduğunu belirttiler. Kaynaklar, diyalog paydaşlığı pozisyonunun Suudi Arabistan’ın orta vadede kazanacağı tam üyelik öncesi bir basamak olduğunu kaydettiler.
Suud kabinesinin kararından bir gün evvel Şi Cinping ile Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın bir telefon görüşmesi gerçekleştirmişti. Görüşmede Çin başkanı, Suudi Arabistan ve İran ortasında, Pekin’in arabuluculuğu ile atılan olağanlaşma adımlarından duyduğu memnuniyeti lisana getirmişti.
Riyad idaresi, ŞİÖ açıklamasından üç gün evvel de Çin’e dev bir güç yatırım paketi açıkladı. Ulusal petrol şirketi Saudi Aramco, Çin’de rafineri ve petrokimya tesisinin inşa edilerek faaliyete geçeceğini belirtti. Saudi Aramco’dan yapılan yazılı açıklamaya nazaran, Çin’in Norinco ve Panjin şirketleriyle ortak teşebbüs başlatıldı. Ortak teşebbüsün yüzde 30’u Saudi Aramco’ya, yüzde 51’i Norinco ve yüzde 19’u Panjin’e ilişkin olacak. Tesis 2026’da faaliyete geçecek.
Çin idaresi, 7 yıldır ortalarında diplomatik ilgi bulunmayan İran ve Suudi Arabistan’ı mart ayı başında Pekin’de bir ortaya getirmiş ve müzakereler sonucunda, Tahran ile Riyad ortasında olağanlaşma sürecinin başlayacağı ve diplomatik münasebetlerin tekrar tesis edileceği açıklanmıştı. Gelişme, Orta Doğu’da ABD hegemonyasına büyük darbe olarak nitelendirilmişti.
Suudi Arabistan’ın diyalog ortağı olarak katıldığı ŞİÖ, 2001 yılında Çin, Rusya ve Orta Asya Türk cumhuriyetleri tarafından siyasi ve güvenlik işbirliği örgütü olarak kuruldu. Kümeye daha sonra Hindistan ve Pakistan da katıldı. Geçen sene ise İran tam üyelik dokümanını imzaladı.