Osmanlı devri değerli müelliflerinden Fatma Aliye Hanım ile Faik Paşa’nın torunu, Nimet Selen ve Hüsamettin Selen’in kızı, 83 yaşındaki Suna Selen avukat olmak istemediği için ailesi tarafından evlendirildiğini, kayınvalidesiyle yaptığı mutabakatla hayatının değiştiğini, hayatı boyunca sanatçı olmak için verdiği çabayı ve hala sanat sevdasıyla yaşadığını anlattı.
Suna Hanım merhabalar, nasılsınız? Sağlıklı, zayıf ve şahane görünüyorsunuz. Nasıl bir yaşantı sürüyorsunuz?
Çok teşekkür ederim. Vallahi yönetim ediyoruz. Pandemiye kadar aletli jimnastik yaptım.
Hayat öykünüze baktığımızda başlangıçta küçükken hastalanan bir çocuğun fotoğraf yapıp ailesinin ilgisini çekmesi ve fotoğraf yeteneğinizi geliştirip, bunu devam ettirmek istediğini görüyorum. Ancak hayat sizi farklı taraflara sürüklemiş. O denli mi?
Evet, ailemin değil komşuların ilgisini çektim. Akademiye de gittim, oğlum oldu, sonra bırakmak zorunda kaldım.
Büyük dedeniz Ahmet Cevdet Paşa, İslam Hukuku’nun kodeksi olan “Mecelle”yi ve Osmanlı tarihini anlatan “Tarih-i Cevdet”i kitaplaştıran bedelli bir isim. Anneniz Nimet Hanım da babanız Hüsamettin Seren de bir hukukçu. Onların sizi de bir hukukçu, avukat olarak görme isteği, hatta avukat yazıhanelerini size emanet etme istekleri sanırım sizde tam yerini bulamamış?
Hayır hiç yerini bulamadı. Zira ben o vakit ressam olmak istiyordum. Hatta beni konservatuvara niçin yolladılar biliyor musunuz? Atatürk Lisesi birinci pilot Anadolu lisesiydi. Orada ortaokuldan sonra kimin neye yeteneği varsa öğlenden sonraları oraya yönlendiriliyordu. Biz müsamerede oynadık. Herkes çok beğendi. Ankara’dan gelenler de vardı. Olağan Anadolu Lisesi’nin birinci müsameresiydi. Hatta Adnan Eseniş’ti bizim müdiremiz, ‘Siz bu çocuğu konservatuvara yollayın’ demişler. Sonra babamla annem konutta konuşuyor. Babam diyor ki, ‘Hanım, okuldan dediler ki bu kızı konservatuvara yollayalım’ Annem, ‘Ne yapacak, ne işi var konservatuvarda?’ dedi. Babam, ‘Bak biz bu yazıhaneyi kıza emanet etmeyecek miyiz? Kız düzgün konuşmasını öğrenir. Hoş konuşursa hakimi uygun tesirler. Dava kazanır’ dedi. Yani beni dava kazanayım diye konservatuvara yolladılar.
“BU KIZ İŞE YARAMAYACAK’ DEYİPBAŞIMI BAĞLADILAR”
Üniversitede onların isteğiyle hukuk kısmına girmişsiniz. Oradan ayrılıp akademide fotoğraf kısmına başlamanız meskende infiale sebep olmuş.
Evet, derhal ‘Bu kız bir şeye yaramayacak’ deyip başımı bağladılar.
Fakat devayı kayınvalidenizde mutabakat yaparak bulmuşsunuz değil mi?
“Evet, ‘Ben oğlunuzla evlenirsem akademiye gidebilir miyim?’ dedim. ‘Tabii kızım.’ dedi. Zira aslında onun akrabaları Aliye Berger, Fahrünnisa Zeyd üzere isimler. Onlar zati sanatın içinde. Hasebiyle eşim de ressamdı. Onun için son derece olağan bir şey kültürümü, bilgimi genişletmem ve akademiye gitmem.”
Anlıyorum ki kayınvalideniz hayatınızın rotalarını çizmenizde büyük dayanak olmuş.
Çok büyük takviye oldu kayınvalidem.
Eşinizin işleri bozulunca ne oldu?
Eşimin değil kayınpederimin. Biz 12 kişi bir ortada büyük bir aile olarak yaşıyorduk. Bu kadar kalabalık bir ailenin geçiminde kayınpederin işleri bozulunca, olağan ki birilerinin çalışması gerekli oldu. Daha doğrusu ben çalışmayı düşündüm. İstanbul Radyosunun spikerlik imtihanı vardı. Oraya girdim, kazandım. Radyoda spiker olarak çalışmaya başladım. O ortada konservatuvardan arkadaşlar tiyatroya başlamış ve bana ‘Sen de oynamaz mısın?’ dediler. Kayınvalideme sordum, ‘Kızım, bilmedik yerle çalışma. Cahit Irgat bizim uzaktan hısımımız. Onun tiyatrosunda başla, İnançta olursun.’ dedi. Ben Cahit Irgat’la birinci oyunumu oynadım. Çok da düzgün oldu. Doğal ki söylemeden geçmeyeceğim, konservatuvar hocam Ercüment Behzat Lav geldi, ayakta alkışladı bizi. Bu çok büyük bir keyiftir benim için. Oda Tiyatrosu idi Cahit Irgat’ın çalıştığı yer. Oraya Metin Erksan geldi, sinema teklifinde bulundu. Kayınvalideme ‘böyle bu türlü bir teklif var lakin ne gereği var artık sinemada oynamanın?’ dedim. ‘Aman kızım Metin Erksan çok düzgün bir sanat eleştirmeni. Ben onun köşe yazılarını okuyorum. Üstelik çok kültürlü bir adamdır. Bence kabul et sen.’ dedi.
Ne hoş bir kayınvalideniz varmış.
Hayatımın rotasını hakikaten çizen bir insandı.
Peki eşiniz ile bu çalışmalarınızı, bu teklifleri paylaşıyor muydunuz?
Yok, ben yalnızca kayınvalidemle konuşuyordum. Zati eşim hiçbirine hayır demez. O kendi alemindeydi, stant hazırlar. Tuvalleri bana boyatır, ‘Şu gökyüzünü de sen yap da ağaçları ben yaparım.’ der filan. İşin hamaliye kısmını bana yaptırırdı. Aslında çok âlâ anlaşıyorduk her mevzuda. Lakin 3 buçuk sene evli kaldık, tam 33 kez ihanet etti bana.
“ÇOCUKLUK TRAVMAMI DRAMA TERAPİ İLE İYİLEŞTİRDİM”
1959’da başladığınız tiyatro serüveninizde özel tiyatrolarda uzun yıllar sahne aldınız. Çok bedelli oyunlarda oynadınız ve 1990-2014’te Devlet Tiyatrosu oyunlarında yer aldınız. Yüzlerce sinema, dizi çalışmanız ve bunlarla aldığınız ödülleriniz de var. Altın Portakal Sinema Festivali’nde “Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler”deki “cadı” karakteriyle aldığınız ödül esasen unutulmaz.
Buna dair bir şey anlatmak istiyorum. 6 yaşında falandım galiba, Walt Disney’in çizgi sineması oynadığı vakit, kız kardeşim doğmuştu, harp yıllarıydı. Ben annemle babamın ortasında yatardım yatakta. Kız kardeşim doğunca onu ortalarına aldılar, bana parmaklıklı bir karyola alındı, ben de orada yatıyorum. Sonra beni sinemaya götürdüler, ‘Pamuk Prenses Yedi Cüceler’ sinemasıydı. Sonra oradaki cadıyı odamda duvarda görmeye başladım. Kabus yani. Evvelden kireç badanalar vardı. Tırnağımı takıyordum, parmağımla kazıyordum cadı gitsin diye. Cadı daha beter büyüyordu.
Travma olmuş demek ki çok korkmuşsunuz…
Çok korkmuşum ve senelerce kabusumda cadıyı görürdüm, 28- 29’lu yaşlarıma kadar. Sonra bana teklif geldi. ‘Pamuk Prenses Yedi Cüceler’deki kraliçeyi oynamam için. Olağan oynarım. ‘Cadıyı kim oynayacak?’ dedim. ‘Cadıyı da yaşına uygun birini bulacağız.’ dediler. Bir an ağzımdan o denli çıktı, ‘Valla cadıyı da ben oynarsam rolü kabul ediyorum. İkisi birden olmazsa müsaadenizi rica edeyim.’ dedim. ‘Nasıl isterseniz.’ dediler. Sonra çağırdılar iki rolü de ben oynadım. Ancak size bir şey söyleyeyim, o rolü oynadıktan sonra ben bir daha o kabusu görmedim. Çocukluk travmamı drama terapi ile iyileştirdim bir formda.
“Cazibe Hanımın Gündüz Düşleri”nde tekrar ödül aldınız Ankara Sinema Festivali’nde. “Gönderilmemiş Mektuplar”da “En âlâ Bayan Oyuncu” mükafatı aldınız, İsmet Küntay Tiyatro Mükafatları, Ömür Uzunluğu Onur Mükafatı üzere çok sayıda ödülünüz var. Bu mükafatların pek birçok da kamera önü ile ilgili mükafatlar. Kamera önünü tiyatrodan daha mı çok sevdiniz?
Tiyatroyu her vakit daha çok sevdim doğrusunu söyleyeyim. Ancak tiyatroda bir tane ‘İlhan İskender Armağanı’ mükafatım oldu.
Usta sanatçı Münir Özkul’la bir evliliğiniz oldu. Onunla tiyatro oyununda, karakterinizin sahnedeki aşkıyla başlayan, gerçek hayatta da dostlukla evliliğe dönen bir bağınız olmuş, o denli mi?
Sonra dostluğa dönüştü. Artık bakıyorum mesela dizilerde gençler birbirine aşık oluyor. Birlikte çıkmaya başlıyorlar filan. Sonra da dizi bitince ayrılıyorlar. Herkes bunu garipsiyor. Ben işin muhasebesini yaptığım vakit hiç garipsemiyorum. Zira birebir şey benim de başıma geldi.
Gençleri çok güzel anlıyorum diyorsunuz?
Yani olayı çok yeterli anlıyorum. Ben evliyken bir sene biz Münir Özkul’la çalıştık. Hiç ortamızda bir şey olmadı. Lakin ne vakit ki sahnede yani ben ona aşık küçük kızı oynamaya başladım, o sene aşık olduk.
Sahnede karşınızdaki oyuncunun performansına ve yeteneğine olan bir aşk mıydı bu? Yoksa Münir Özkul’un gerçek hayattaki haline mi?
Hayır, hayır. Münir Özkul’a filan da değil. Roldeki adama olan aşk olması lazım. O kadar konsantresiniz ki, siz o aşkı hissetmeye başlıyorsunuz.
Bizim izlediğimiz, çok sevdiğimiz usta bir oyuncu olan Münir Beyefendi nasıl bir insandı?
Kimseyi kırmak istemeyen bir insandı. Geçenlerde eski eşinden olan kızı ve damadıyla buluştuk. Nasıl memnun olduk, onlar da ben de. Bu tahminen de Münir’in sayesinde. Münir kimseyi kırmak istemedi. Yani benden önce ayrıldığı eşini de kırmak istemedi. Hatta bana geldi, dedi ki; ‘Şadan diyor ki, çocuğun ismini Şadan koyalım.’ ‘Olur.’ dedim. Dosttuk zira. Yani onu da anladım. Oradan da çocukları var, ortalık kırılsın istemiyor. Benim kızımın ismi Şadan Güner. Evet, göbek ismi Şadan. Anlatabiliyor muyum? Yani çok ölçülü, herkesle düzgün geçinmek isteyen, çok sevecen bir insandı.
Dostluğunuzda pekala neler yeşerdi bu evlilik müddetince? Birlikte sahne aldınız, turnelere çıktınız. Nasıl kıssalar yaşadınız? Aslında Münir Bey’in sizdeki yansımasını da merak ediyorum?
Birlikte çok turnelere çıktık. Vallahi bendeki yansıması habire koştur koştur, iş. İşlerimiz çok hoştu. Onun sayesinde çok şey öğrendim. Mesela tedaviye yattığı vakitlerde her gün kesinlikle yanına giderdim. O ortada ne maceralar yaşadım, onlar da tekrar Münir’in sayesinde oldu.
Çcuklarınızla bağlantılarınız nasıldır? Birinci çocuğunuz Simkurt Kabaağaçlı, Allah rahmet eylesin vefat etmiş.
Sağ olun, vefat etti 2006’da.
Her evliliğinizden birer çocuğunuz oldu. Nasıl bir anneydiniz ve şu anda nasıl bir annesiniz? Onların yetenekleri ve seçtiği hayatlar hakkındaki niyetlerinizi nedir?
Vallahi birincisi aslında fotoğraf yapıyordu. Onun hakkında söyleyecek bir şeyim yok, ressamdı. Olağan ki onaylıyordum. Kızımın tiyatrocu olmasını çok istedim. Zira çok yetenekliydi tiyatroya. Babasından almış yeteneği, benden falan değil.
Oğlunuz Sinan Sümer’in de oyunculuk denemeleri oldu değil mi?
Oldu evet çok uygundu. Lakin evlendikten sonra anladığım kadarıyla evlilik hayatından ötürü sürdürmedi. Zira gece geç saatlere kadar çalışıyoruz biliyorsunuz. Onu pek tercih etmedi. Bir de üstelik onun içine bir kurt düşürdüler, Galatasaray’da yelken yarışçılığı kıssası vardı. Dün sordum, ‘Kaç oldu senin bu kayıklar?’ dedim. ’30 oldu’ dedi.
“BURCU BİRİCİK’İ ÇOK BEĞENDİM”
1960 yılından bu yana hem tiyatro hem kamera önünde olan bir isim olarak şimdiki oyunculukları ve sizin de yer aldığınız ya da izlediğiniz projeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Doğrusunu söyleyeyim, bir kişiyi biliyorum. Çok beğendim, çarpıldım oyuncu olarak Burcu Biricik. Onun rastgele bir şeyi olduğu vakit izliyorum. Fakat onun haricinde bütün dizileri oturup izlemeye kalkışsam hiçbir iş yapamam ki. Yani lakin kendi oynadığım diziyi izleme sebebim, ne yapmışım ben burada? Yanlışlarım nedir? Nasıl daha yeterli yapabilirdim? Onun için izliyorum. Diğer bir şey için değil.
Kendinizi çok eleştirir misiniz?
Eleştirel bakarım.
Son periyot projelerinde sanırım en son “3 Kuruş” dizisinde rol aldınız? Yeni bir projeniz var mı?
Yeni projem biraz gecikti herhalde. Bir diziden teklif aldım. Hoş konuştuk, hepsi tamam fakat olacağını sanmıyorum. Bir de aslında heyecanla beklediğim ve hayranı olduğum bir direktör Yüksel Aksu’nun projesi var. ‘Bak Postacı Geliyor’ sineması. Orada da postacı karısının yaşlılığını oynayacaktım. Çok hoş bir iş olacak ancak o da biraz gecikmiş. İnşallah, Yüksel Beyin sinemasını bir an evvel çekeriz. Çok sevdim zira.
“METİN ERKSAN HERKESE SİNEMAYI ÖĞRETTİ”
Metin Erksan sinema için çok bedelli bir isim ve sizin sinemaya adım atışınız bu periyodun en kıymetli sinema direktörüyle olmuş. “Gecelerin Ötesinde” sinemasıydı sanırım değil mi birinci projeniz?
Doğru, ‘Gecelerin Ötesi’ ile başladık. Metin Beyefendi herkese sinemayı öğretti. Çok düzgün bir hocaydı. Bir sahneyi 6-7 sefer çekerdi. Sonra kopyaları bütün takımla birlikte seyrederdi ve (Erksan) sorardı ‘Hangisini seçeyim?’ diye. Bakıyorum birinci oynadığımda daha bir heyecanlıyım. Oyunu o kadar beğenmiyorum, ikincide oturtmuşum orada hoş oynamışım. Üçüncüde tıpkı oyunu vermişim. 4-5-6 güç düşmüş. Benim oyunum o kadar âlâ değil, ben görüyorum onu. Söylüyorum, ‘İkinciyi seçin.’ ‘Hayır, onu seçemem.’ diyor. Niçin? diyorum. ‘Çünkü bak orada beklemediğimiz bir şey geçmiş, bir kağıt geçmiş. Onun kontağını ben yapamam.’ diyor. ‘Peki, ne olacak yani?’ diyorum. Ben çocuğum ya. ‘Şu olacak, ben kaç defa çekersem daima birebir performansı göstermek zorundasınız. Zira ben lakin bütün kaidelerin tamam olduğu, şaryonun titremediği, önünden kuş geçmediği, birinin geçip oradan el sallamadığı ve pak olan sahneyi seçerim. Siz oynarken o olanları görmüyorsunuz fakat ben görüyorum. Münasebetiyle altı sefer çekiyorsam, altı defa en güzel oyununu vermek zorundasın. Hiçbir vakit performansını düşürmeyeceksin’ dedi. Sinemada benim öğrendiğim bu oldu.
Bir ders niteliğinde öğreti olmuş sizin için?
Tabii, külliyen ders. Yani birinci sinemamda sinemayı öğrendim neredeyse.
Başka çalıştığınız direktörlerden unutamadığınız hangi öğretiler var? Kimler var mesela anılarınızda?
Hatıralarımda çok hoş bir anıdır, Yusuf Kurçenli’yle ‘Gönderilmemiş Mektuplar’da çalışırken senaryoyu aldım. Yusuf Beyefendi çekimden 1-2 gün evvel ‘Gel oturalım bir konuşalım.’ dedi. O da benim ne düşündüğümü merak ediyor. Benim içime sinsin ki iş olsun istiyor. Oturduk ondan sonra, ‘Söyle bakalım’ dedi. Vallahi benim bir şey benim dikkatimi çekti. Bayan oğluna ‘Sardunya yaprağı üzere kokardı benim oğlum diyor. İnsan, oğluna sardunya yaprağı üzere kokar der mi?’ dedim. ‘Bilmem. Benim annem bana o denli der.’ dedi. O denli bir içime oturdu ki o. İşte o gecenin yüzünden ben o mükafatı aldım. Apansızın her şeye inanıyorsunuz. O kadar samimiydi onu söylerken. Hafif utangaçtı. Yani beşerler ortasındaki hislerin açık olması çok kıymetli.
“URAZ KAYGILAROĞLU HARİKA BİR OYUNCU”
1980’li yıllarda TRT’nin değerli dizilerinde de rol aldınız. O günlerde çekilen diziler, hatta Yeşilçam’ın oyunculuk performanslarıyla şimdiki dizilerin oyunculuk performansını kıyaslar mısınız?
Kendini yetiştiren oyuncu olağanüstü oluyor. Mesela ben ‘Üç Kuruş’ta’ Uraz Kaygılaroğlu ile çalıştım. Süper bir oyuncu, tıpkı vakitte süper bir psikolog. Mesela şöyle bir şey yaşadık. Sette her şey, inanın her şey var. Yani bu kadar ihtimamlı bir set az bulunur, psikolog var, pedagog var. Zira 2,5-3 yaşlarında bir çocuk da oynuyor. Lakin çocuk bir orta akşamın bir saati yaklaştığı vakit ‘Ben oynamak istemiyorum.’ dedi. Çocuğu annesiyle babasının ortasında yatağa yatıracaklar. Hayır, çocuk ağlıyor. Yatmak, oynamak istemiyor. Pedagog geldi, konuştu. Daha beter ağladı. Sonra psikolog koştu, çocuk daha beter ağladı. Annesi geldi, kulağına dua okumaya başladı. Çocuk hiç susmadı. Lakin biz sabaha kadar orada oturuyoruz, çocuğun keyfi gelene kadar bekleyeceğiz.
Uraz, hiç de karışan bir oyuncu değil. Ne denirse onu yapan bir oyuncu. ‘Acaba bu sahnenin yerini değiştirsek, çocuğu yatağa yatıracak yerde kanepede ortamıza oturtsak tekrar tıpkı sahneyi çeksek ne dersiniz?’ dedi. Dinleyelim dedi çocuklar. Çok hoş, anne babanın ortasına oturdu çocuk kanepede, birebir sahne çekildi. Sayesinde biz de kurtulduk daima birlikte sabahlamaktan. Oyunculuğunun yanı sıra birebir vakitte çok uygun bir insan sarrafı diyeceğim nerdeyse. Veyahut çocuklara nasıl davranılacağını biliyor. Çok zeki ve çok güzel bir oyuncu.
Evet, son periyodun genç, yetenekli oyuncularından biri.
Ekin Koç da o denli. Onu mesela ‘Bizim İçin Şampiyon’ sinemasında çok beğenmiştim. Mükemmeldi. Yani bu arkadaşlar hem her türlü akrobasiyi hem her şeyi çok kusursuz bir formda yapıyor.
Dizilerimiz yurt dışına satılıyor. Türk oyuncularında bir ilerleme ve derinleşme var. Eskisi üzere “Yönetmenin dediğini yapayım, ötesine karışmayayım” yaklaşımı artık yok üzere. Siz ne düşünüyorsunuz?
Ben o denli düşünmüyorum. Sinema, dizi denen şey bütün dünyada tıpkı kulvarı takip ediyor anladığım kadarıyla. Oyunculuk açısından da senaryo açısından da. Bir yere gitmiştim Melek Sineması’nda, şimdiki Emek Sineması. Orada belgeseller gösteriliyordu sinema şenliğinde. Bu belgesellerin içinde sinemanın geçirdiği evreler vardı. Vallahi Amerika’daki evre ile bizimkinin ortasında pek fazla fark yok, senaryo açısından diyelim. Mesela artık bizde tam Yeşilçamlık iştir değil mi, kızla oğlan buluşacak, karşıdan karşıya geçerken bir adedine otomobil çarpar filan. İşte orada da onlar vardı. Sonra bizde mesela seks sinemaları furyası dedik, sade bizde değil, onlarda da varmış seks sinemaları furyası. Hollywood veyahut Avrupa sineması demeyeceğim. Aslında Avrupa sineması sürekli daha çağdaş olarak başladı lakin Amerikan sinemasında da var. Oradan sinemalar geliyor. Bizimkiler de onun bir yerde tesiri altında kalıyor doğal olarak ve o zamanki senaryolar ona nazaran oluyor.
Aslında çok âlâ ortak projeler yapılmaya başlandı. Türk sineması yurt dışında mükafatlar alıyor ve ortak projeler yapılıyor. İvme biraz daha üste çıkmaya başladı diye düşünüyor musunuz pekala?
Gayet doğal. Bağlantısı evvelden de olabilirdi diye düşünüyorum. Ancak artık bağlantı çok daha fazla. Çekilen sinema, New York ile bir arada anında burada da gösterilmeye başlıyor, 5 sene sonra değil. Evet, teknoloji budur.
Geçmişten bu güne baktığımızda dizilerde daima rol aldınız, hatta son periyotlarda de. Daima oynuyor olmanız ne hoş.
Olmadığı vakit da esasen tiyatroda oynadım. Pandemiden sonra Devlet Tiyatrolarındaki oyunumuz kaldırıldı. Bu sefer Mavi Kumpanya’da ‘Yıldızların Gölgesinde Ağlamak’ diye bir oyunda oynamaya başladım.
Kimler oynuyor oyunda?
Oyunda kızım Güner de oynuyor. Başka arkadaşlarımdan da birden fazla değişti. Yani ortada biliyorsunuz bu kadar az oynanınca o denli oluyor. 2 yıldır oynuyoruz. Aslında Güner de bir arkadaşın değişmesi üzerine geldi.
Kızınızla birlikte oynamak nasıl bir his?
Harika.
Oyunda sahnede karşılıklı birbirinizle oynuyor musunuz?
Yani karşılıklı diyaloğumuz yok fakat son final sahnesinde daima beraberiz.
Peki kızınız Güner’in oyunculuk performansını nasıl buluyorsunuz?
Vallahi ben Güner’in oyunculuğuna çocukluğundan beri hayranım. Esasen o da akademiye gitti, okudu. Ben, ‘Senin konservatuvara gitmen lazım.’ dedim. İlla akademiye gitti. Demek ki bu tiyatrocuların içinde daima bir ressam olma dileği ve kontağı var.
Allah rahmet eylesin, babası Münir Özkul’a da çok benziyor, değil mi?
Çok benziyor.
Görsellik manasında ona benziyor ancak hayat seyahatinde biraz da size benzemiş güya akademiyi seçmek konusunda?
Bana değil, babası çok istiyormuş akademide okumasını. O da fotoğraf meraklısıydı.
Münir Beyefendi mi?
Münir evet. Eski tabloları falan biriktirirdi, çok pahalı fotoğrafları vardı. Sami Yetikler, şunlar bunlar.
Anneanneniz Fatma Aliye Hanım, 50 lira banknotların ardındaki birinci bayan romancımız, tercüman, tarihçi, aktivist ve yurt dışında çevrilen “Nisvan-ı İslam” ve “Udi” üzere değerli yapıtlara imza attı. Bayan haklarını romanlarında savunan ve bayanların ayakları üzerinde geleneklerini koruyarak durmasını anlatış biçimini, torunu olarak sizde de görüyoruz hayatınıza baktığımızda.
Aman efendim lütfettiniz.
Koşuşturmalı ve savaşçı hayatınız biraz anneannenizden geliyor olabilir. Anneanneniz sizin için ne tabir ediyor?
Olabilir lakin anneannemi aslında ben hiç tanımadım. Zira anneannem öldükten sonra annem lakin sağa sola bakmaya başlamış. Yani daha evvel annesine o kadar hayranmış ki, çok hoş bir bayan olmasına karşın kendini büsbütün annesine vakfetmiş. Hasebiyle hiç öbür tarafa bakmayı, bir evlilik yapmayı düşünmemiş. Lakin anneannem vefat ettikten sonra babamla tanışıp evlenmeye karar vermişler. Valla anneannemin anlatılan öyküleri ortasında, mesela Şikago’ya romanını yollamak istiyormuş. Şikago standına katılmış biliyorsunuz. O denli bir şey yapması yasak. Kayığa binip öteki bir kayıktaki adama emanet etmiş kitabını. Muhadarat olabilir, emin değilim. Ancak dediğim üzere kayığa binip bu iş yasak olduğu halde Amerika’ya yapıtını yollamak için emanet edecek, denizin üstünde teslim edecek kadar da atılgan. Mesela anneannem halk hareketlerinde feminist ve aktivist olarak yer almış. Hatta çocukları da alıp götürüyor toplantıya. Annem anlatırdı, toplantılar ve konferansların bir adedinde Refi Cevat Ulunay’ın annesi şişman bir hanım, itiş kakış esnasında düşüyor, kadıncağız devriliyor. Çarşafın içinden bir tas ve bez çıkıyor. ‘Bu ne?’ diyor annesine. ‘Ne yapalım, buraya gelmek kefenini ve tasını yanına alarak olur kızım.’ diyor anneannem.
“BENİM KAHRAMANIM DEDEM”
Ailenizdeki isimler tarihe damgasını vurmuş isimler ve bir röportajınızda Plevne kahramanı Gazi Osman Paşa’nın yeğeni Faik Paşa için “Tanımadığım dedem benim kahramanım” diyorsunuz.
Evet Gazi Osman Paşa’nın yeğeni dedem. Osman Paşa Plevne Muharebesi sırasında,16 yaşında (dedemi) kaçırmak istiyor, at arabasının altına sokuyor. Hani ‘Çocuğu buraya kadar getirdim, bari kurtulsun, çarpışmaya girmesin.’ diyor. Bacağına yabayı (çatal biçiminde, ahşap tarım aracı) batırıyorlar, surları aştıktan sonra. Bacağına isabet ettiği halde gıkını çıkarmıyor.
Bir de onu Rus Çarına taç ikram etmek üzere Rusya’ya yolluyorlar. Ama treni haydutlar basıyor, tacı almak istiyorlar, dayanıyor vermiyor. Bu sefer sağ kol kırılıyor lakin vermiyor. Çar’ın huzuruna çıkacağı vakit tacı saklıyor, atı sol eliyle kullanıyor. Soruyorlar ‘Sizde adet sol el mi?’ ‘Efendim küçük bir kaza geçirdik.’ diyor. Pelerinin altında taç saklıyor, göstermiyor. Sonra bunun üstüne Rus Çarı ödül olarak 1,5 ay Meç okuluna yolluyor dedeyi. Ağrı eşiği çok yüksek bir adammış anlayacağın. Evet, benim kahramanım dedem.
Okuyucularımıza, sizi izleyenlere, sevenlere söylemek istediğiniz bir şey var mı?
Kucak dolusu sevgiler. Teşekkür ederim efendim. Sağ olun. (AA)