Hartum’daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndaki merasime, Egemenlik Kurulu Lideri ve Ordu Kumandanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ve Yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalu ile kimi siyasi ve dini kümeler, partiler, sendika ve meslek odaları ile kimi silahlı hareketlerin temsilcileri katıldı.
Törende Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AfB) ve Doğu Afrika’daki Hükümetler Ortası Kalkınma Otoritesinden (IGAD) oluşan üçlü sistem, ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve İngiltere’den oluşan dörtlü sistem ile Avrupa Birliği temsilcileri hazır bulundu.
Anlaşmanın öne çıkan maddeleri
Yeni geçiş devrinde ordunun iştiraki olmadan tam bir sivil otoritenin kurulması, savunmada ıslahat yapılması, nizami birliklerin birleştirilmesi ve milis güçlerin orduya entegrasyonuyla tek ve ulusal bir ordu kurulması, çerçeve muahedenin unsurları ortasında öne çıkıyor.
Anlaşmaya imza atan siyasi partilerce bir sivil başbakan belirlenmesinin akabinde 2 yıllık yeni geçiş periyodu başlayacak.
Geçiş devri adaleti, güvenlik ve askeri mevzulardaki ıslahatlar, Cuba Barış Mutabakatı ve barış sürecinin tamamlanması, eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir rejiminin büsbütün tasfiyesi, çerçeve muahedenin en önemli mevzuları ortasında yer alıyor.
Çerçeve mutabakata imza atan taraflar, 4 ana mevzuda daha fazla görüşme ve istişarenin akabinde daha geniş bir iştirakle sonuncu muahedeyi imzalama konusunda uzlaştı.
Anlaşma, ordunun savunma endüstrisi dışında yatırım ve ticari faaliyetlerde bulunmamasını kaide koşuyor.
Tarafların çerçeve muahedeyi birkaç hafta içinde son mutabakata ve süreksiz anayasal düzenlemelere dönüştürmesi bekleniyor.
Anlaşmaya tepkiler
Ülke genelinde on binlerce kişi, siyasi çerçeve muahedeyi protesto için sokaklara çıktı.
Anlaşmayı reddeden kümeler, asker iktidardan çekilene ve demokratik sivil idareye geçilene kadar şovların süreceğini açıkladı.
Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na hakikat yürüyen göstericiler, muahedeyi reddeden ve kınayan sloganlar attı, muahedeyi tanımadıklarını söyledi.
Yeni mutabakatın tüm ayrıntılarının kamuoyuyla paylaşılmasının akabinde muahedeye taraf olan ordu ile siyasi kümeler, sendikalar ve silahlı hareketlerin temsilcileri, siyasi çerçeve muahedesini imzaladı.
Anlaşma, yeni geçiş hükümetinin, ülkeyi özgür ve adil seçimlere götürecek sivil bir otoritenin kurulmasının temelini oluşturuyor.
2019’dan bu yana istikrarsızlık sürüyor
Sudan’da hayat pahalılığı kaynaklı kitlesel halk protestoları sonucu başlayan Aralık İhtilali (2018) ve ordunun müdahalesi sonucu 11 Nisan 2019’da 30 yıllık Ömer el-Beşir iktidarı sona ermiş, sonrasında kurulan asker-sivil ortak süreksiz hükümetleri ise derin uyuşmazlıklar nedeniyle kalıcı olmamıştı.
Sudan ordusu, güvenlik ve beka tehdidi gerekçesiyle 25 Ekim 2021’de sivil idareye el koymuş, inanılmaz hal ilan ederek başbakan dahil onlarca siyasiyi gözaltına almıştı.
Parlamentodan, aktif hükümetten ve başbakandan mahrum ülkede Sudan Avukatları Sendikası, 10 Eylül’de “2022 geçiş anayasası taslağı”nı yayımlamış, BM, AfB ve IGAD’dan oluşan üçlü düzenek ile ABD, İngiltere, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden oluşan dörtlü düzenek, asker ile siviller ortasındaki tahlilde bu taslağı temel almıştı.
Üçlü düzenek, 10 Kasım’da Sudan’daki krizi çözmek için ordu ile siviller ortasında “temel mutabakata” varıldığını duyurmuştu.
Ordu ile sivil kümeler ortasında bölgesel ve milletlerarası tarafların himayesinde yapılan uzun görüşmeler sonucu iki taraf, siyasi çerçeve mutabakat imzalanması konusunda mutabık kalmıştı.