Neredeyse 4 bin yıldır var olduğu bilinen kuduz virüsü, dünyanın en tehlikeli zoonoz hastalıklarından (hayvandan beşere geçen) biri olarak görülüyor. Bedenimize girdiği anda direkt olarak beynimizi maksat alan virüs, kalıcı hasarlar verebilir yahut hastanın hayatını kaybetmesine sebep olabilir. Pekala sudan korkmak skuduz beriltisi mi? Kuduz beriltileri neler, insanlara hangi hayvanlar ile bulaşır? Ayrıntılar haberimizde…
KUDUZ VİRÜS NASIL SU KORKUSUNA YOL AÇAR?
Kuduz virüsünde saldırganlık, hiperaktivite ve hidrofobi (su korkusu) bilinen semptomlar ortasında. Ve soru şu. Virüs bunu neden ve nasıl yapıyor? Aslında özü diğer bir konakçıya girme uğraşıdır.
- Kuduz beyni ve tükürük bezlerini maksat alan bir virüsle geliyor. Örneğin kuduz bir hayvanda süreç şöyle ilerler:
- Bir hayvan kuduz bir hayvan tarafından ısırılır.
- Enfekte tükürükteki kuduz virüsü yaraya girer.
- Kuduz virüsü sonlar yoluyla omuriliğe ve beyne sarfiyat. Bu süreç yaklaşık 3 ila 12 hafta sürebilir.
- Beyne ulaştığında virüs süratle çoğalır ve tükürük bezlerine geçer. Hayvan hastalığın belirtilerini göstermeye başlar.
Peki tükürükle ilgisi ne?
Diğer tüm virüsler üzere, kuduz da daha fazla virüs yapmak için konakçının hücrelerini kullanır. Konakçı hücreleri istila eder. Hastalığın birinci evrelerindeki semptomlar ateş, titreme ve yorgunluk dahil olmak üzere grip benzeridir. Bu süreçte virüs beyne ulaşmayı başarır ve bu noktada beyne ziyan vermeye başlar.
Beyin hücrelerine bulaşarak çalışma biçimini değiştirir. Birden fazla beyin bölgesini etkileyerek saldırganlık ve öfke üzere semptomlara yol açar.
KUDUZ BELİRTİLERİ NE?
Hayvanlarda kuduz belirtileri:
- Huyu ve hareketlerinde değişiklik (Korkaklık, sonluluk, saldırganlık)
- Şiddetli ısırma isteği
- Felçler, yutkunma zahmeti, salya akması, kasılmalar
- Vahşi hayvanların, öbür hayvanlara ve insanlara karşı doğal kaygılarını kaybederek, bilhassa beşerlerle alışılmadık biçimde yakınlaşma ve temas kurmalarına neden olabilir.
- Kas denetimi ve istemli hareketlerinde uyumunda eksiklik,
- Nöbetler, nefes alma ve yutma zahmeti ve çok tükürük, saldırgan davranışların yanı sıra kendini yaralama
İnsanlarda Kuduz Belirtileri:
WHO kuduz belirtilerini şöyle paylaşıyor: Kuduzun birinci semptomları, yara bölgesinde ağrılı ateş ve olağandışı yahut açıklanamayan karıncalanma, iğnelenme yahut yanma hissi (parestezi) içerir. Virüs merkezi hudut sistemine yayıldıkça beyin ve omurilikte ilerleyici ve ölümcül inflamasyon gelişir.
Hastalığın iki formu vardır:
- -Öfkeli kuduz, hiperaktivite, heyecan verici davranış, hidrofobi (su korkusu) ve bazen aerofobi belirtileriyle sonuçlanır. Birkaç gün sonra kalp-solunum durması nedeniyle vefat meydana gelir.
- -Paralitik kuduz, insan hadiselerinin toplam sayısının yaklaşık %20’sini oluşturur. Kuduzun bu formu, öfkeli formdan daha az dramatik ve ekseriyetle daha uzun bir seyir izler. Isırık yahut çizik bölgesinden başlayarak kaslar yavaş yavaş felç olur. Yavaş yavaş koma gelişir ve sonunda vefat meydana gelir. Kuduzun paralitik formu sıklıkla yanlış teşhis edilir ve hastalığın eksik bildirilmesine katkıda bulunur.
HANGİ HAYVANLARA KUDUZ BULAŞABİLİR?
Peki, kuduz hastalığı hangi hayvanları etkiliyor? Tüm sıcakkanlı hayvanlar kuduz virüsü ile
enfekte olabilirler. Köpek, kedi, keçi, at, eşek, inek üzere evcil hayvanlar ile kurt, tilki, çakal, domuz, ayı, sansar, kokarca, gelincik, kirpi, köstebek üzere yabani hayvanlar kuduza yakalanabilir.
Ancak hayvanların hepsi virüse karşı tıpkı oranda hassas değildir. Temas ve bulaştırma açısından da farklar bulunur. Örneğin kuduz kurt, tilki ve çakal teması en yüksek riskli kümesi oluşturur. Köpek teması bu cinslere nazaran orta risk kümesinde yer alır fakat köpekler dünyanın birçoklarında bilhassa daha az gelişmiş bölgelerde bulaşmada epeyce kıymetlidir. WHO ise bu bahiste “Amerika’da, bu bölgede köpek aracılı bulaşma çoğunlukla kırıldığından, yarasalar artık insan kuduz ölümlerinin esas kaynağıdır. Yarasa kuduzu, Avustralya ve Batı Avrupa’da da yükselen bir halk sıhhati tehdididir. Tilki, rakun, kokarca, çakal, firavun faresi ve başka yabani etobur konak cinslerine maruz kalmanın akabinde insan vefatları çok azdır ve kemirgen ısırıklarının kuduz bulaştırdığı bilinmemektedir” diyor.