Getty Images Sri Lanka, tarihindeki ne büyük besin ve yakıt kriziyle karşı karşıya. Önce koku çarpıyor sizi. Buharı tüten kazanlardan kepçelerle verilen yeni pişmiş pilav, mercimek ve ıspanak.
Aralarında bebekli annelerin de olduğu onlarca aile, büyük ihtimalle günün tek öğünü olacak yemekten almak için ellerinde tabaklarla sıralandı.
Dört çocuk annesi Chandrika Manel “Buradayız zira açız” diyor.
Elleriyle pilavı elinde top yapıp mercimek ve ıspanakla karıştırdıktan sonra çocuklarından birine veriyor ve ekmek almanın bile bir gayret olduğunu anlatıyor.
“Bazen çocuklara süt ve pirinç veriyorum ancak zerzevat pişiremiyoruz. Çok pahalı” diyor.
Döviz rezervinin azalması ve ortan enflasyon son aylarda Sri Lanka iktisadını yıkıma yol açtı. Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa, pandemi ve azalan turizm ile tetiklenen krizi büyütmekle suçlanıyor.
Ancak Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu UNICEF BBC’ye yaptığı açıklamada, Sri Lanka’nın şu anda insani bir krizin eşiğinde olduğunu söyledi.
Kuruluş, ülkede ailelerin % 70’inin yılbaşından bu yana besinde kesintiye gittiğini, yakıt ve ilaç stoğunun da süratle azaldığını açıkladı.
‘ÇOCUKLARIM SEFİL HALDE’
Bu, Manel’in aşevine birinci gelişi ve seçenekleri giderek azalıyor. “Geçim masrafı o kadar çok ki, yaşamak için borç alıyoruz” diyor.
Aşevi bir ay evvel kuruldu. Papaz Moses Akash tarafından, üç gündür meyve yiyerek hayatta kalmaya çalışan bir bekar anneyle tanışmasından sonra, Colombo’daki bir kilisede başlatıldı.
BBC Sahna ve üç çocuğu, aşevine gelen yüzlerce kişi ortasında. Papaz Moses “Son dört aydır, ikinci bir tabak pilav yiyememiş beşerler bize geliyor” diyor.
Tahminine nazaran yiyecek almak için sıraya girenlerin sayısı günde 50’den 250’nin çok üzerine çıktı. Sri Lanka’da yalnızca Haziran ayında besin fiyatlarının % 80 arttığı düşünülürse, şaşırtan değil.
“Özellikle çok sayıda yetersiz beslenen çocuk görüyorum” diyor.
Sadece birinci ismini veren 34 yaşındaki Sahna gebe ve üç küçük çocuğuyla birlike yemek sırasında bekliyor. Eylül’de doğum yapacak ve gelecekten korkulu.
“Çocuklarım sefil halde. Her manada eza çekiyorlar. Bebeklerime bir paket bisküvi ya da süt alacak param yok” diyor.
Sahna’nın emekçi kocası tüm aileye kazandığı haftada 10 Amerikan dolarıyla bakmaya çalışıyor.
“Liderlerimiz daha uygun hayatlar sürüyorlar. Onların çocukları memnun yaşıyorsa, benim çocuklarım niçin yaşayamıyor?” diye soruyor.
YAKLAŞAN İNSANİ KRİZ
Sahna’nın çocuğu doğana kadar işlerin daha da berbatlaşması bekleniyor.
Colombo Belediye Lideri geçtiğimiz günlerde, kentte Eylül’e dek yetecek yiyecek olduğunu söylemişti.
Yakıt ve yemeklik yağ dertsin yaşanır, elektrik kesintileri olurken, aileler taze besin alabilmek ve sıcak yemek hazırlayabilmek için için yola çıkamıyor.
Getty Images Azalan yakıt stokları, benzincilerde uzun kuyruklara neden oldu. UNICEF Sri Lanka Temsilcisi Christian Skoog “Aileler daha evvel satın alabildikleri şeyleri artık alamıyorlar. Besleyici besinlerde kesintiye gidiyorlar. Yani Sri Lanka’da yetersiz beslenmenin büyük bir dert kaynağı olacağı bir duruma gerçek gidiyoruz” dedi.
Skoog ayrıyeten “Bir insani krizi önlemeye çalışıyoruz. Şimdilik çocuklar ölmüyor, bu da âlâ ancak bundan kaçınmak için hemen takviye almalıyız” diye de ekledi.
UNICEF, akut yetersiz beslenmesi olan binlerce çocuğun tedavisi ve bir milyon çocuğa da temel sıhhat hizmetlerinin götürülmesi için acil mali yardım talebinde bulundu.
Akut yetersiz beslenme oranları % 13’ten % 20’ye çıkarken, Sri Lanka Tıbbi Beslenme Vakfı Lideri Dr. Renuka Jayatissa şu anda 35 bin olan ağır formda yetersiz beslenmiş çocuk sayısının iki kıtanı çıktığını belirtti.
Kriz, bir dayanışma hissini da beraberinde getirdi ve beşerler tanımadıkları insanların nezaketine bağımlı hale geldi.
Colombo’daki Castle Street Hastanesi’nden Dr. Saman Kumara, bağışçılar olmasa hastalarının, prematüre bebeklerin büyük bir risk altına gireceğini söylüyor.
Kumara hastanenin ilaç ve gereç alabilmek için şu anda “tamamen bağışlara bağımlı olduğunu” söylüyor ve daha çok bağış yapılması davetinde bulunuyor.
BBC Dr. Saman Kumara hastanesinin büsbütün bağışlarla ayakta kalabildiğini söylüyor. Aşevindeyse, Chandrika yemeğin kalan son modülünü oğlunun ağzına götürüyor.
“Artık benden geçti ancak çocuklarımızın önünde daha bir ömür var” diyor.
“Onlar büyüdüklerinde ne olacak bilmiyorum.”