Beste Nâsır
Sosyal medyanın artık neredeyse çoğunlukla bilinçsizce ve/veya rastgele paylaşımların yapıldığı ortam haline geldiği günümüzde hepimizin aklında dolanır durur bazen “Acaba toplumsal medya hesaplarımızın tamamını ya da birkaçını kapatsak mı?” sorusu. Bir yandan tekrar içinde bulunduğumuz bu çağda birbirimizle irtibat kurabilmemizin tahminen en kolay ve en süratli yolu olarak karşımızda duruyor toplumsal medya fakat bir yandan da yeniden tahminen de birçok başlık altında toplanabilecek tehlikelerle karşı karşıya bırakıyor hepimizi. İşte bu sakıncalı, tehlikeli noktalardan kimileri, hatta tam olarak sayısıyla da söz etmek istersek on tanesi, Jaron Lanier’ın ‘Sosyal Medya Hesaplarınızı Çabucak Artık Kapatmanız İçin On Argüman’ isimli Garaj Yayınevi etiketiyle okurla buluşan kitabında gözlerimizin önüne seriliyor.
Lanier’ın kitabında toplumsal medyanın hepimiz için oluşturduğu ya da oluşturabileceği bu sakıncalı noktalardan on tanesi; toplumsal medyanın hepimize özgür irademizi kaybettirebileceği, günümüzde artık her alanda kendisini çok daha açık bir halde gösteren çılgınlıklara, bilinçsizliklere, düşünememe halinin artık bütün alanlara sıçramasına direnebilmenin bir yolunun da toplumsal medyayı kullanmayı bırakmak olabileceği, toplumsal medyanın yeniden hepimizi birtakım yollarla “insan olma” halinden giderek uzaklaştırabileceği, toplumsal medyanın gerçeğin izini kaybettirip herkesi ve her şeyi sahteleştirebileceği, toplumsal medyanın hepimizin söylem(ler)inde mana ve tutarsızlık sorunları yaratabileceği, her alanda ve her vakit çok değerli olan “empati potansiyelimiz”i toplumsal medyanın yok bile edebileceği, tekrar çağımızda çok yaygın haliyle gördüğümüz “mutsuzluk” halinin toplumsal medyada karşılaştıklarımızla daha da büyüyebileceği, toplumsal medyanın yeniden hepimizi iktisat bakımından da hiç istemeyeceğimiz bir durumda bırakabileceği, tekrar hepimiz için her vakit çok kıymetli bir alan olan siyaseti toplumsal medyanın yapısal açıdan uygun olmadığı için olanaksızlaştırabileceği ve sonuncusu da toplumsal medyanın hiçbirimizi ruhsal manada yahut ruhsal manada tatmin edemeyebileceği olarak sıralanıyor.
Peki sahiden herkes için bu türlü olabilir mi?
Toplumsal Medya Hesaplarınızı Çabucak Artık Kapatmanız için 10 Argüman, Jaron Lanier, Mütercim: Davet Peker, 176 syf., Garaj Kitap, 2022. Lanier, toplumsal medya hesaplarımızı kapatabilmemizin hepimiz için daha yanlışsız olabileceğini işte bu on argümanı ve bu argümanları destekleyici niyetlerini ortaya koyarak ileri sürüyor. Kitabın tamamı ihtimamlı okunduğunda Lanier’ın bu on argümanını ortaya koyarken ve onları destekleyici fikirlerini hepimizle paylaşırken ikna edici olduğunu düşünebiliriz lakin toplumsal medyanın hepimiz için bütün bu on argümanı da kesin olarak meydana getireceğini söyleyebilir miyiz? Tekrar toplumsal medyayı, kullandığımız her platformda da aslında olması gerektiği üzere, çok bedelli hocam İoanna Kuçuradi’nin sıklıkla vurguladığı bir prensip olan hedefinin şuurunda ve fonksiyonu yerine gelecek halde kullanmayı deneyebilir miyiz ya da bütün platformları gayesinin şuurunda ve fonksiyonu yerine gelecek halde kullanmayı biliyor muyuz, şayet bilmiyorsak da öğrenebilir miyiz? Bu soruların doyurucu karşılıkları, bu platformların tamamını kullanırken hepimize sağlıklı sonlar koyabilme imkanı verebilir ve Lanier’ın bu on argümanını her birimizin kendi ismimize tartışmaya, sorgulamaya açabilmemiz için yol gösterici olabilir.
Kendi adıma söz etmek istersem, toplumsal medyanın Lanier’a nazaran, hepimiz için oluşturabileceği sakıncalar için ortaya koyduğu bu on argümanın içinde Lanier’a katıldığım argümanlar kadar tekrar Lanier’a katılmadığım argümanlar da var. Tekrar yeri gelmişken söz etmek istersem, Lanier’a katıldığım argümanlar ortasında toplumsal medyanın hepimizde ruhsal manada yahut ruhsal manada pek çok açıdan tatminsizlik oluşturabileceği, yeniden toplumsal medyanın hepimizi yaşadığımız her an ilgilendirecek olan siyaseti imkansız hale getireceği, toplumsal medya paylaşımlarımızın tekrar toplumsal medya platformları içinde yer aldığı için hiçbirimize ekonomik bakımdan katkıda bulunmayacağı, günümüzde artık her alanda kendisini çok daha açık bir halde gösteren çılgınlıklara, bilinçsizliklere, düşünememe halinin artık bütün alanlara sıçramasına direnebilmek için seçebileceğimiz bir yolun da toplumsal medyayı kullanmayı bırakmak olacağı ve yeniden toplumsal medyanın hepimizde seviyeleri farklılaşabilse de bağımlılık yaratması ve bir manada özgürce, tahminen daha yararlı vakitler geçirebilmemizi engellemesi, hatta tahminen de diğerleri münasebetiyle yeniden bir bakımdan özgürce ve bir manada da tam olarak istediğimiz paylaşımlara yer veremememiz varken; Lanier’a katılmadığım argümanlar ortasında da toplumsal medyanın hepimizi birtakım yollarla “insan olma” halinden giderek uzaklaştıracağı, yeniden toplumsal medyanın gerçeğin altını oyarak herkesi ve her şeyi sahteleştireceği, toplumsal medya sayesinde hepimizin söylediklerinde mana ve tutarsızlık problemleri oluşacağı, hepimiz için her alanda ve her vakit çok değerli olan “empati kapasitemiz”in toplumsal medya kullanımıyla birlikte yok olacağı ve son olarak da çağımızda çok yaygın haliyle gördüğümüz “mutsuzluk” halinin toplumsal medyada karşılaştıklarımızla daha da büyüyeceği var.
Lanier’a katıldığım argümanları ve Lanier’e katılmadığım argümanları sıralarken göz önünde bulundurduğum kriterlerden birincisi, üstte da kelam ettiğim üzere, kullandığımız bütün toplumsal medya hesaplarımızda aslında benim de dikkat etmemiz gerektiğini düşündüğüm bir unsur olan kullandığımız hangi toplumsal medya hesabı ya da hangi toplumsal platform olursa olsun o toplumsal alanın maksadının şuurunda ve fonksiyonu yerine gelecek halde kullanılıp kullanılmadığıdır ve natürel bunun da her toplumsal platform için hem tek tek hem de o toplumsal alanın aslında kullanım gayesinin ve fonksiyonunun ne olması gerektiği hakkındaki bilgiye dayalı olarak kıymetlendirilmesi gerekir. Tekrar argümanları sıralarken göz önünde bulundurduğum öteki bir kriter de, toplumsal medya platformlarını kullanırken yaşadığım şahsî tecrübelerim. Kendi tecrübelerim de hayata bakışımın ve natürel toplumsal medya platformlarına bakışımın da çok büyük bir kesimini oluşturuyor.