500 bin konut, 250 bin arsa ve 50 bin iş yerinden oluşacak toplumsal konut projesinin müracaatları bugün prestijiyle başladı. Lakin projenin finansmanının 2023 bütçesine yansıtılarak vatandaşa yeni bir vergi artırımı olarak dönmesi ihtimali üzerinde duruluyor. Projedeki soru işaretlerini mevzunun uzmanları anlattı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın dün Beştepe’de ayrıntılarını duyurduğu toplumsal konut projesinin müracaatları bugün prestijiyle başladı.
Başvuruların ekim sonuna kadar süreceği, inşaatların ise yılbaşında başlayacağı projede, gerek konut fiyatları gerekse arsa fiyatları ve bunların aylık ödemeleri, piyasa fiyatlarının epeyce altında olmasıyla dikkat çekiyor.
Merkez Bankası datalarına nazaran, ülke genelindeki satılık meskenlerin ortalama fiyatı haziran prestijiyle 1,3 milyon TL’yi aşmış durumda. Lakin kelam konusu projede, konutların maliyeti üzerinden yüzde 40 indirimle satılacak 2+1 meskenlerin fiyatı 608 bin TL, 3+1 dairelerin fiyatı ise 851 bin TL olacak.
Bu sefer talebi değil, arzı artıracak bir proje sunulduğu için piyasadaki fiyatları dengeleyebileceği belirtiliyor.
Ancak uzmanların birinci dikkat çektiği bahislerden biri, bu projenin finansmanının nasıl sağlanacağı; 2023 bütçesinden sağlanacaksa bunun vatandaşa geri dönüşünün nasıl olacağı… Bir öteki soru işareti de, yılda ortalama 500-600 bin konut üretilen Türkiye’de, 250 bin konutun inşaatına bir anda nasıl başlanacağı konusu.
VATANDAŞA VERGİ ARTIRIMLARI OLARAK DÖNEBİLİR
Vatandaşın vereceği peşinatların ve ödeyeceği aylık 2 bin 280 TL ila 3 bin 187 TL’lik taksitlerin inşaatların finansmanını sağlamaya yetmeyeceği, bunun 2023 bütçesine yansıtılarak vatandaşa yeni bir vergi artırımı olarak dönmesi ihtimali üzerinde duruluyor.
Sosyal konut projesinin birinci olarak 362 milyar TL’lik yatırımla hayata geçirileceği belirtilmiş; dünkü son açıklamada ise projenin yaklaşık 900 milyar TL’lik yatırım kıymetine sahip olduğu belirtilmişti.
Sozcu.com.tr’ye konuşan bir gayrimenkul değerleme uzmanı, “Yatırım pahasına ait verilen sayılar farklılık gösterdi. Son açıklanan 900 milyar TL üzerinden ele alırsak, birinci etaptaki 250 bin konut için 20 milyar dolarlık finansman gerekecek. Bildiğimiz kadarıyla bu yılki bütçede bu kaynak yok” dedi ve “Ödenecek peşinatlar ve aylık taksitlerle de bu binalar yapılamaz. Demek ki kamu bütçesinden finanse edilecek” diye konuştu.
Bu finansmanın nasıl sağlanacağını soran gayrimenkul değerleme uzmanı, “Vergiler kanalıyla mı? O vakit bunun topluma geri dönüşü olacaktır. Fakat, üst gelir ve servet sahibi insanlardan vergi kanalıyla alınıp, düşük gelirli kesitler için finansman sağlanırsa da bunu da müspet bulurum” sözlerine yer verdi.
‘İNŞAAT MATERYALİ FİYATLARINI ETKİLER’ ENDİŞESİ
Müteahhitlerin dikkat çektiği soru işaretlerinden biri ise, 250 bin konuta bir anda nasıl başlanacağı…
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yılbaşında inşaatına başlanacak projede birinci etap konutlarını 2 yılda bitirmeyi hedeflediklerini söylemişti.
“Türkiye’de yıllık 500 bin konut üretiliyor. Bir anda 250 bin konutun inşaatına başlanamaz. Zira bu bir kapasite meselesi” diyen bir müteahhit, sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamada şöyle dedi:
“Bunun hafriyatını yapacak, o kadar temel kazacak kamyon ve o kadar inşaat gereci bulamazsınız. Bu defa inşaat maliyetlerine önemli bir talep yaratacağınız için gereç fiyatları da katlanır.”
‘TOKİ ZATİ YAPIYORDU’
Sozcu.com.tr’ye konuşan bir diğer gayrimenkul değerleme uzmanı ise, ocak ayından itibaren her ay 10 bin binanın inşaatına başlanacağını iddia ettiğini belirtti ve şöyle devam etti:
“İnşaatın aylara yayılacağını düşünüyorum. Muhtemelen bir yılda 120 bin binanın, iki yılda ise 250 bin binanın inşaatı başlamış olur. 48 ayda teslim edilir.
O yüzden 250 bin konuta ocak ayında başlanacak, iki yıl sonra ocak ayında teslim edilecek üzere düşünmemek lazım.
TOKİ esasen olağan performansında ayda 5 bin konut yapıyordu. Bir yılda inşa ettiği bina sayısı 50-60 bini buluyordu. Bu, iki katına çıkmış olacak. Ayda 10 bin, yılda 120 bin konut inşa etmiş olacak.”
YOKSULLUK HUDUDUNUN ALTINDA YAŞAYANLAR BAŞVURABİLİYOR
Projede dikkat çeken noktalardan biri de, başvurabilmek için en fazla 18 bin TL aylık gelire sahip olunmasının istenmesi.
Kampanyaya İstanbul’da hane geliri 18 bin liranın, öbür vilayetlerde 16 bin liranın altında olan vatandaşlar başvurabilecek.
Türk-İş’in son açıkladığı bilgilere nazaran ise, yoksulluk hududu 22 bin 442 TL’ye yükselmişti.
Bu da, yoksulluk sonunun altında yaşayan ailelerin, mevcut kira, barınma bedellerine aylık 2-3 bin TL daha eklenmesi demek. Temel muhtaçlıklarını karşılamakta zorlanan bu aileleri, piyasanın çok altında olan bu aylık taksitlerin dahi zorlayabileceği belirtiliyor.
‘FİYATLARA İSTİKRAR GETİRİR’
Peki kelam konusu proje, TCMB datalarına nazaran son bir yılda yüzde 160,6 artan konut fiyatlarını nasıl tesirler?
Sozcu.com.tr’ye konuşan Gayrimenkul Değerleme Uzmanı Celal Erdoğdu, projenin, konut ve kira bedellerinin önemli artmasının nedenlerinden biri olan arz sorunu açısından yararlı olacağını söyledi.
Erdoğdu, “Projenin piyasa fiyatlarına çok tesiri olmayacaktır lakin arz tarafındaki külfete dayanak olacağı için fiyatlara da istikrar getirir. En azından süratli bir artışın önüne geçer” değerlendirmesinde bulundu.
‘PİYASADAKİ SIKIŞIKLIĞI ÇÖZEBİLECEK BİR PROJE’
Sozcu.com.tr’ye konuşan İstanbul Emlak Komitecileri Odası Lideri Nizamettin Aşa ise, toplumsal konut projesinin piyasadaki sıkışıklığı ve arz yokluğunu azaltmak için kendilerinin sunduğu bir tahlil önerisi olduğunu; bu yüzden de açıklanmasından memnuniyet duyduklarını lisana getirdi.
Aşa, “Talebi bir süre azaltıp, arzı artıracak olması olumlu bir gelişme. Birinci etapta 250 bin konuttan bahsediliyor. Bu kadar talebin beklemeye geçmesinin fiyatlar üzerinde de olumlu yansımaları olacaktır” değerlendirmesini yaptı.