Halihazırda Moskova’nın bağımsız cumhuriyetler olarak tanıdığı Ukrayna’ya bağlı Donetsk ve Lugansk’ta halka “Rusya’ya iştiraki destekleyip desteklemedikleri” sorulurken, Zaporojye ve Herson’da “Ukrayna’dan ayrılıp bağımsız bir devlet kurulmasına ve onun Rusya Federasyonu’na dahil olmasından taraf mısınız” diye soruluyor.
KIRIM SENARYOSU GİBİ
Beş gün sürecek oylama, Batılı devletler ve Kiev tarafından “sahtekârlık” olarak nitelendi ve sonucun tanınmayacağı ilan edildi. Moskova, 2014 yılında işgal ettiği Kırım’da da misal referandum düzenlemiş, yüzde 97 ile Rusya’ya iştirak lehine çıkan sonuç üzerine bu toprak ilhak edilmişti. Türkiye dahil birçok ülke hala Kırım’ı Ukrayna toprağı olarak kabul ediyor.
ZAPOROJYE’DE GEZİCİ SANDIK
Rus basınının geçtiği imgelere nazaran Lugansk, Donetsk ve Herson’da yaklaşık 150 noktaya sandık kurulurken bilhassa Lugansk’ta oy kullanmak üzere sıraya giren asker üniformalı kalabalık dikkat çekti. Donetsk’te de yetkililerin, kent sakinlerine hoparlörlü anonslar yaparak oylamanın başladığını haber verdiği manzaralara yansıdı. Güneydeki Zaporojye’de ise hala çatışmalar sürdüğü için “gezici sandık” kullanılıyor. Kalabalıkların belli alanlarda toplanmasını önlemek isteyen yetkililer, kapı kapı dolaşarak oy topluyor.
RUSYA’DA DA OY VERİLECEK
Öte yandan, işgalin başından beri 2.6 milyon Ukraynalı mültecinin geçtiği Rusya’da da kimi bölgelerde sandık kuruldu. İşgal altındaki topraklarda halihazırda 1 ila 1.5 milyon kişi yaşadığı sanılıyor. Bu, savaş öncesi nüfusun yarısından aza karşılık gelirken, kalanların bir kısmının gidecek yeri olmayan sakinler, büyük çoğunluğunun ise Rusya yanlıları olduğu bedellendiriliyor. Bu ortada ilhakı planlanan dört bölge Ukrayna topraklarının yüzde 15’ine karşılık geliyor. Rus askeri buralarda tam denetim sağlamış değil. Fakat son haftalarda Ukrayna’nın süratli ilerleyişine rağmen muhtemel ilhak, Rus güçlerine nükleer silah kullanımı dahil daha sert bir “savunma” yapma imkânı verecek.
SEFERBERLİK PANİK YARATTI
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna savaşı gerekçesiyle çarşamba günü ilan ettiği kısmi seferberlik 72 saat içinde genel seferberlik hali almaya başladı. Seferberlik kararı Rusya’nın taşra bölgeleriyle otonom cumhuriyetlerinde “Kimi yakalarsak askere” uygulamasına dönüştü. Moskova Belediye Lideri Sergey Sobyanın, başşehre eski Sovyet cumhuriyetlerinden gelmiş çok sayıda işsiz bulunduğunu, bu şahısların de silah altına alınması gerektiğini savundu. Toplumsal medyada çok sayıda bayanın ülkenin çeşitli kentlerinde eş ve çocuklarının askere alınmasına itiraz ettiği görüntüler paylaşıldı.
Halktan gelen ağır itiraz üzerine Rusya Savunma Bakanlığı, “Seferberlik çerçevesinde silah altına alınacak bireylerin mutlaka sıcak çatışmaya girmeyeceğini, Rusya topraklarında geri hizmette kalacaklarını” söyledi. Muhalif gazeteci Aleksey Venediktov, Putin’in aldığı seferberlik kararıyla kendi ayağına kurşun sıktığını savunarak “Seferberliğin söylendiği üzere 300 bin şahısla sonlu kalmayacağı anlaşılıyor. Rusya’da üretimde çalışan yüz binlerce kişi silah altına alınırsa fabrika tezgâhlarının başında kim çalışacak? İktisat duracak. Seferberlik Rusya halkında 24 Şubat’taki savaş ilanından daha yıkıcı şok tesiri yarattı” yorumunda bulundu.
BM: RUSYA SAVAŞ HATASI İŞLEDİ
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Kurulu tarafından mart ayında kurulan soruşturma komitesi, Rusya’nın Ukrayna’da savaş hatası işlediğini tespit etti. Olağanda bu şekil bir saptamayı milletlerarası mahkemelerin yapması beklenirken Ukrayna örneğinde kurulun üç uzman üyesi, ispatların açık ve kâfi olduğu sonucuna vardı. Kurul lideri Erik Mose, “çok sayıda infaz, tecavüz ve azap kanıtı” topladıklarını bildirdi. Kiev, Çernigiv, Harkiv ve Sumi dahil 16 bölgede yapılan incelemeleri kapsayan rapor, geçtiğimiz günlerde Ukrayna denetimine geçen daha doğudaki İzum üzere merkezlerde yaşandığı argüman edilen ihlallerden bahsetmiyor. Raporda bilhassa Kiev banliyölerinde elleri arttan bağlı halde başından vurularak infaz edilen sivillere değiniliyor.