Sözcü gazetesi müellifi Soner Yalçın’ın Temmuz 2021’de sorduğu soru karşılık buldu.
Soner Yalçın kelam konusu yazısında, kamu iktisadi teşebbüsü olan Gübre Fabrikaları Türk A. Ş.’nin yüzde 23.91’lik payının, 656 milyon dolarlık İranlı Gübre fabrikasını alma ihalesinden kısa bir müddet evvel kurulan bir firmaya devredilmesine dikkat çekmişti.
Yalçın tıpkı periyotta bir de yüzde 11.95’lik payın de batık bir şirkete, üstelik hiçbir sermaye katkısı olmadan verildiğini açıklamıştı.
Üstelik GÜBRETAŞ’ın, İran şirketi Razi’yi tek başına satın alabilecek imkanlara sahip iken, birisi şimdi yirmi günlük Asya Gaz A.Ş ve bir başkası de mahkeme kararıyla iflası istenmiş Tabosan Mühendislik A.Ş. firmalarıyla neden ortak yapıldığı açıklanmamıştı.
Dönemin Tarım Bakanı Mehdi Eker bu sorulara “devlet sırrı” diye cevap vermemişti.
Asya Gaz A.Ş. sahibi Şaban Kayıkçı’nın Diyarbakır Vilayet Tarım’da memurluk yapması kuşkuları artırmış Soner Yalçın da yazısında, “Şaban Kayıkçı’nın gerisinde 20 yıldır Erdoğan’a pek yakın Diyarbakırlı hangi AKP milletvekili var” diye sormuştu.
Söz konusu soru karşılık buldu.
BirGün’den Bahadır Özgür’ün haberine nazaran Gübretaş’ın 656 milyon dolarlık yatırım yaptığı İran’daki gübre fabrikasının lider yardımcısı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yakın isimlerden Diyarbakır Eski Milletvekili M. İhsan Arslan oldu.
SONER YALÇIN BAHİSLE İLGİLİ YAZISI ÖZETLE ŞÖYLE:
GÜBRETAŞ/Gübre Fabrikaları Türk A. Ş.
Tarım kesimine kimyevi gübre tedarik etmek gayesiyle 6 Kasım 1952 tarihli kamu şirketi olarak kuruldu.
1993’teki özelleştirme sonrası, Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri, GÜBRETAŞ’ın ana hissedarı oldu. Yıllar içinde öteki hissedarlar ortaya çıktı. Mesela:
-TARNET Tarım Kredi bilişim Sürat. San. Tic. AŞ vardı… (Sitesinin “Hakkımızda” kısmı yıllardır üretim kademesinde.)
-TARKİM Bitki Müdafaa San. Tic. AŞ vardı… (Bu ortada üstte ismini yazdığım; zirai ilaçlama yapan TARKİM Havacılık sahibinin (FETÖ kaçkını-BoraJet sahibi) Faruk Bayındır olduğunu eklemeliyim. Devam edeyim:
Bir öteki ortak Gübretaş Maden Yatırımcıları A.Ş. ( Ki bunun kurumsal sitesi de üretim aşamasında!)
Büyük ortak Razi Petrochemical. Co kurumsal sitesi ise Farsça.
Bir sır saklanıyor. MHP’li Mehmet Ekici bu sırla ilgiliydi. Razi, İran şirketi gözüküyordu ancak tam o denli değildi:
Gübretaş, İran’da 2008’de özelleştirilen bu “Razi” isimli gübre fabrikasını 656 milyon dolara satın aldı. Lakin:
Gübretaş yüzde 47 hisseye sahip olurken, yüzde 23.91’lik pay ihaleden kısa bir mühlet evvel kurulan bir firmaya ve yüzde 11.95’lik pay ise batık bir şirkete, üstelik hiçbir sermaye katkısı olmadan verildi! (Hissenin 16.68’lik kısmı de İranlı şirket ve Razi çalışanları ortasında paylaştırıldı.)
Peki, iki Türk şirketi kimindi?
DİYARBAKIR LOBİSİ
Konsorsiyuma dâhil edilen şirketlerden…
Biri, 31 Ocak 2008 tarihinde (eski parayla) 5 milyon TL sermaye ile kurulan Asya Gaz A.Ş…
Diğeri de (eski parayla) 88.500 TL taşıt kredisini ödeyemediği için hakkında iflas davası açılmış Tabosan Mühendislik A.Ş. idi.
Asya Gaz A.Ş., 31 Ocak 2008 tarihinde ticaret siciline tescil ettirildi. Petrol, petrol türevlerinin işlenmesine ait tesisler kurmak, işletmek, petrol ile kimya eserlerinin ithalatını ve ihracatını yapmak olarak beyan edildi. İyi de…
Hiçbir deneyimi, referansı olmayan, bütçesi, bilançosu ve anılan tarihte faaliyeti bulunmayan bir şirketti; Asya Gaz A.Ş. Bu türlü bir şirkete Vakıfbank ve Halkbank 7 Nisan 2008 tarihinde 20 milyon Euro kredi verdi! Detaylara boğmayayım sizi.
Soru şuydu; Gübretaş, İran şirketi Razi’yi tek başına satın alabilecek imkanlara sahip iken, birisi şimdi yirmi günlük Asya Gaz A.Ş ve bir başkası de mahkeme kararıyla iflası istenmiş Tabosan Mühendislik A.Ş. firmalarıyla neden ortak yapıldı!
Dönemin Tarım Bakanı Mehdi Eker bu sorulara “devlet sırrı” diye cevap vermedi!
Mehdi Eker, Diyarbakırlı hemşehrisi Asya Gaz A.Ş. sahibi Şaban Kayıkçı‘yı mı korudu?
Düne kadar Diyarbakır Vilayet Tarım’da memurluk yapan Şaban Kayıkçı, nasıl oldu da bu kadar kısa müddette bu derece büyük servet yaptı?
Şaban Kayıkçı’nın gerisinde 20 yıldır Erdoğan’a pek yakın Diyarbakırlı hangi AKP milletvekili var?
BAHADIR ÖZGÜR’ÜN BİRGÜN’DEKİ BAHİSLE İLGİLİ YAZISI ÖZETLE ŞÖYLE:
Erdoğan’a en yakın isimlerden birisi eski Diyarbakır Milletvekili Mehmet İhsan Arslan’dır. AKP’nin ‘kara kutularından’ diye de bilinir. Erdoğan’a siyasi danışmanlık yaptı. Tıpkı vazifesi Ankara Milletvekili olan oğlu Mücahit Arslan sürdürüyor. Baba Arslan son olarak 2020’de BBC Türkçe’ye verdiği bir röportajda AKP’ye tenkitleriyle gündem olmuş, disipline sevk edilmiş ve nihayetinde Erdoğan’a bağlılığını yineleyerek sessizliğe bürünmüştü.
Şimdi sürpriz halde bir şirketin üst idaresinde çıktı karşımıza. Kimseler duymadı. Açıklama diğer bir ülkede yapıldı zira. Mayısın sonunda, İran’ın ticaret sicil gazetesinde Razi Petrokimya’nın lider yardımcısı olduğu ilan edildi.
Razi’yi tarım sıkıntılarına uzak olanlar bilmez. Gübretaş idaresi yaklaşık 700 milyon dolarlık yatırımla 2008’de satın aldı. İran’da İhtilal Muhafızları’na ilişkin, bölgenin en büyük gübre ve gübre hammaddesi üretim tesisinin ihalesi önemli bir olaydı. Satış, İran’ın kolay kolay yaptığı bir şey değildi. Hele ABD ambargosu düşünülürse. Devrin Tarım Bakanı Mehdi Eker bir birincisi başardıklarını, gübrede dışa bağımlılıktan kurtulup çiftçiye artık ucuz gübre sağlayacaklarını argüman ediyordu. Hiç de o denli olmadı. Bilakis, gübre erişilmez bir muhtaçlığa dönüştü.
Razi ihalesi daha birinci günden şaibeler taşıyordu. Gübretaş, iki ortakla bir arada almıştı. İşin sırrı ikinci ortaktaydı.
BAŞTAN ŞAİBELİ BİR İHALE
Konsorsiyumda Tabosan ve Asya Gaz bulunuyordu. Tabosan mali problem içindeydi. Asya Gaz ise ihaleden 4 ay evvel kurulmuş, çabucak akabinde üç kamu bankasından yüklü ölçüde kredi verilmişti. İktidarın kararıyla konsorsiyuma eklendi. MHP’li birtakım vekiller mevzuyu Meclis’e taşıdılar lakin “ticari sır” karşılığını aldılar. Olayın peşini bırakmayan vekillerin daha sonra ünlü ‘kaset’ hadisesiyle bir arada MHP idaresinden tasfiye edildiğini hatırlatalım.
Razi’nin yüzde 25 payı Asya Gaz’da bulunuyor. Şaban Kayıkçı’nın şirketi. Gübretaş son 10 yılda en fazla kime yaradı deseler, cevap tereddütsüz Kayıkçı olur. Hakikaten Razi iştirakinden sonra Arabistan’da kurduğu şirketlerle Afrika ile petrokimya eserleri, Hindistan’daki şirketiyle de gübre ticaretine girişti. Hepsinin merkez üssü Dubai. Kendisi de orada yaşıyor. Gübretaş vasıtasıyla denizciliğe de el attı. Suudi Arabistan’lı Nesma ile 2008’de kurulan ve Negmar çatısı altında faaliyet yürüten denizcilik şirketlerinin birçoklarında yöneticiydi. Sonunda Negmar’daki yüzde 40 Gübretaş payı de dönüp dolaşıp Kayıkçı’nın oldu.
“Razi’de üretilen gübreyi direkt Türk çiftçisine ulaştıracağız” denilerek 100 milyon dolara Güney Kore’den 2015’te satın alınan ANKA ve DİCLE isimli iki dev gemi de evvel Kayıkçı ailesinin en küçüğü Uğur Berke Kayıkçı’nın, Marshall Adaları’nda kurduğu şirkete satıldı. Akabinde gemilerin sonuncu rotası Erdoğan’ın oğlu Burak Erdoğan’ın şirketine ulaştı.
Kısaca Gübretaş-Kayıkçı bağlantısı yıllara yayılmış karmaşık bir öykü. Kıssaları tam anlayabilmek için de sonunu beklemek lazım. Arslan’ın gübreyle bağlantısına dair soru işaretleri de öykünün sonunda beliriyor esasen.
ARSLAN, KAYIKÇI DOSTLUĞU
Kayıkçı’nın bir vakitler Diyarbakır Tarım Vilayet Müdürlüğü’nde memur olduğu çokça yazıldı, çizildi. Arslan ailesiyle sıcak münasebetleri daima gündemdeydi. Mücahit Arslan, toplumsal medyadaki iletisinde “Şaban Kayıkçı abimiz…” yazacak kadar yakın mesela. Bu bilgiler ve daha fazlası arşivlerde duruyor. Arslan-Kayıkçı bağlantısını düzgünce gizemlileştiren son bir ayrıntıya daha değinelim.
Sezgin Baran Korkmaz’ın, Erdoğan ile fotoğraf çektirdiği DEİK bünyesindeki Türk-Amerikan İş Konseyi’ne (TAİK) katılmasını sağlayan ismin Mücahit Arslan olduğu haberlerde yer almıştı. Kayıkçı’nın da Korkmaz ile münasebeti malum. Kara para aklamak için kurulduğu MASAK raporuyla belgelenen Mega Varlık üzerinden çökülen birinci otel Bodrum Kervansaray’dı. Ve kısa müddet sonra Kayıkçı aldı. İsmi bugün Duja olan otelin yanı başındaki skandallarla ünlenen Paramount Oteli’nin işletmesinin de yeniden Kayıkçı ailesinde olduğu anlaşılıyor.
Tekrar dönelim Razi sorununa. Son iki yıldaki faaliyet raporlarında, tonlarca gübre satılan iki şirketin izinin dahi bulunamadığı yazılı. Vergi cenneti adalarda kurulmuş ve Razi’ye milyonlarca lira borçlanmış şirketler kime ilişkin, bilinmiyor. Arslan’ın kimi temsilen idarede yer aldığı da o denli.
HANİ BUNUN BİRİNCİ SAHİBİ!
Ne kadar karışık alakalar değil mi? Kıymetli salça, bulgur derken gübre ticareti, gemiler, oteller, bir sürü isim ve şirket dökülüyor ortaya. Kim emanetçi, kim değil meçhul.
Haliyle gündelik hayatı çıkmaza sokan sıkıntıların tahlili için öykünün tamamına, asıl aktörlerine ve son sonuna bakmalı ebediyen. Hani Yunus Emre’nin “Mal sahibi, mülk sahibi…” diye başlayan o meşhur dizesi var ya, onun sonunu değiştirerek sormalı: “Hani bunun son sahibi!”
İşte Tarım Kredi’nin vitrinindeki kıymetli bulgura bakarken gördüğümüz şey de basitçe bir arz-talep-maliyet denklemi değil, yıllara yayılmış bir servet ve sermaye transferidir. Tahlili de buralarda aramak gerekir.