Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 19 Haziran 2018’de yaptığı konuşmada halka seslenerek “24’ünde bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra faizle, şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” demişti. 24 Haziran’da yapılan referandumla Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş yaptı. Erdoğan artık de “son kez” diyerek oy istiyor. O vakit gelin, Erdoğan’ın en son oy istediği 2018 Haziran’dan bu yana ekonomik göstergelerdeki değişim ne olmuş ve seçime kadar ne olabilir, irdeleyelim…
Katar katar döviz geliyor
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) rezervlerinin (16 Aralık prestijiyle brüt 128.8, net 28.1, swap’lar sonrası -43.4 milyar dolar), 2 aydır neredeyse sabitlenen döviz kurlarını seçime kadar stabil tutabilmek için kâfi olduğu argüman ediliyor. Suudi Arabistan, Katar üzere Körfez ülkeleriyle yapılan swap, eurobond satışı ve şimdi nedeni muhakkak olmayan birtakım para transferleri yoluyla kasaya konulacak yaklaşık 60-70 milyar doların bunda katkısı olacağını söylememize gerek yok. Fakat bu kadar paranın neden geldiğini anlamak için sanırım seçimin sonucunu beklemek gerekiyor. Birtakım yabancı haber ajansları bu paraların Cumhurbaşkanı Erdoğan’a seçimi kazandırmak için aktarıldığını tez ederken, “Bedava peynir yalnızca fare kapanında olur” kelamını hatırlatan birtakım ekonomistler de karşılığında ne verildiğini sorguluyor. Bu kademede gözler, Katar’ın daha evvel içindeki birtakım şirketlere talip olduğu bilenen Türkiye Varlık Fonu’na (TVF) çevriliyor. En son 2020 yılında faaliyet raporu hazırlanarak, bilançosu 2.169.306 milyon TL (296 milyar dolar) olarak açıklanan TVF’nin portföyünde Türkiye’nin öncelikli 7 dalından 26 şirket, 2 lisans ve İstanbul’da 46 taşınmaz bulunuyor.
1.4 trilyon lira nereye akacak?
Ancak ortada öbür bir gerçek daha var. Hükümetin döviz kurlarındaki artışın önüne geçmek için geçen yılın aralık ayında başlattığı kur muhafazalı mevduat (KKM) uygulaması, yıllık yüzde 12’ye düşen faiziyle yüzde 26-30 ortasında değişen TL mevduat faizinin bile gerisine düşerek eski cazibesini yitirdi. Artık hesapta biriken 1.4 trilyon liranın nereye yöneleceği telaşla bekleniyor. Şu anda parasını enflasyona karşı muhafazanın tek yolunun borsa olduğunu düşünenler kadar, inançlı liman olarak gördüğü yatırım enstrümanlarından kopmak istemeyen bir kitle de azımsanmayacak çoğunlukta. TL mevduat faizi yüzde 30’un üzerine çıkmaz da nisan ve mayıs aylarında büyük çözülme beklenen KKM hesaplarındaki para dövize yönelecek olursa “kur şoku” yaşanmayacağının garantisini kim verebilir? Pekala ya büyük yerli bıyıklıların peşine takılıp borsaya akın eden küçük yatırımcılar vurgun yerse ne olacak?
Asgari fiyat yüzde 55 arttı, pekala emekliye yüzde 17.5 artırım reva mı?
Malum, seçim yaklaştığı için toplumun her kesitine para dağıtmak için kesenin ağzı açıldı. Bu stratejinin birinci kazananları, yıllık yüzde 74 artırım alan minimum ücretliler oldu. 8 bin 506 liraya çıkarılan minimum fiyatın seçim öncesi yine artırılarak 10 bin liraya çıkarılacağı savları havada uçuşuyor. E o vakit ocak ayında yüzde 17.5 artırım alması katılaşan 13 milyon emeklinin başı kel mi? Yüzde 80’i 3 bin 500 lira maaş alan emeklilere bu enflasyon ortamında bu kadar az artırım vermek reva mı? Yoksa geçen yıl olduğu üzere ekstra yüzde 10 refah hissesiyle birlikte yaklaşık yüzde 30 artırımla mı yetinecekler? Pekala ya emeklilikte yaşa takılanlar (EYT)? Onlar da dört gözle ocak ayını bekliyor. Sadece 500 TL’Lik banknota imza atmamak için Darphane gece gündüz 200 TL’lik banknot basıyor. “Emekli ve EYT’liler için biraz daha basıversin” dediğinizi duyar üzereyim. Basmak kolay da, dolanıma harcama olarak sokulan para enflasyonu yükseltirse ne olacak? Tüm bunların hesapları en ince detayına kadar yapılıyordur umarım.
Enflasyon inecek lakin ya fiyatlar?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şu anda bulunduğu yüzde 83.49’dan 2023 yılında yüzde 20’lere ineceğini söylediği enflasyondaki düşüşün de iktidarın seçim propagandasına dayanak olabileceği söyleniyor. Varsayımlar de, enflasyonun seçimin yapılma ihtimali yüksek olan mayıs ayında yüzde 35-40’a inebileceği istikametinde. Lakin burada yaratılmak istenilen algıya dikkat etmek lazım. Enflasyonda baz tesiriyle gerçekleşecek olan düşüş alışveriş sepetindeki eserlerin fiyatının düşeceği manasına mı geliyor? Elbette hayır. Başkanlık sistemine geçilen Haziran 2018 yılından bu yana kimi ekonomik göstergelerdeki durumu ve kimi temel besin hususlarındaki artışı gösteren tablo aşağıda. Şayet sizin alım gücünüz, resmi enflasyon demeyelim de bu temel eserlerdeki fiyat artışının üzerindeyse natürel ki diyecek bir kelamımız yok lakin şayet artmadıysa sormak istiyorum: Siz bu iktisada oy verir misiniz?
