ANKARA – Türkiye seçim atmosferine girerken Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) takvimi de ilerliyor. YSK takvimine nazaran, belirlenen kritik dönemeçlerden bir kısmı geride kaldı; seçime girecek partiler netleşti, ittifak protokolleri sunuldu, cumhurbaşkanı adayları belirlendi.
Seçim sürecinin kritik adımlarından biri olan milletvekili adaylarının belirlenmesi süreciyse devam ediyor. Siyasi partilerin milletvekili aday listelerini Yüksek Seçim Kurulu’na sunmaları için son tarih 9 Nisan. Önlerinde yalnızca 8 gün kalan siyasi partilerde aday listelerini belirlemek için hummalı bir çalışma sürüyor. Birtakım siyasi partilerin aday belirleme süreçlerinde karar almalarını zorlaştıran iki ya da üç periyot kuralı, siyasi yasaklı olma ihtimali, bakanlık – milletvekilliği tercihi üzere öznel durumları da var.
AK PARTİ’DE ÜÇ DEVİR SIKINTISI
İktidarının 20’nci yılını geride bırakan Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), aday belirleme sürecinde, parti tüzüğündeki “Üç periyot üst üste vekil olunamaz” kuralının getirdiği zorlukları yaşıyor. Daha evvelki seçimlerde Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın inisiyatifiyle esnetilen bu kuralın bu seçimlerde istisnaya yer bırakmaksızın işletileceği söz ediliyor.
ERDOĞAN’DAN 3 PERİYODU ESNETMEYE İTİRAZ: YENİ GELENLER DE DENEYİM KAZANIR
Geçtiğimiz haftalarda kulislere bu kuralın esnetileceği ve partideki tecrübeli kimi isimlerin üç periyot kuralına takılsalar da tekrar milletvekili adayı olarak gösterileceği yansısa da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın üç periyot kuralını uygulamak konusunda kararlı olduğu konuşuluyor. AK Parti’nin küme idaresi ve genel merkez idaresi tarafından birtakım milletvekillerinin isimlerinin Erdoğan’a iletildiği bilgisinin paylaşıldığı, Türkiye Gazetesi’nin haberine nazaran Erdoğan’ın bu teklife, “Olmaz o denli şey yeni gelenler de deneyim kazanır” diyerek itiraz ettiği belirtiliyor.
AK Parti’de üç periyot kuralına takılan isimler ortasında Küme Lideri İsmet Yılmaz, Küme Başkanvekilleri Bülent Turan ve Yılmaz Tunç, Mustafa Elitaş, Genel Lider Yardımcıları Ali İhsan Yavuz, Hamza Dağ, Jülide Sarıeroğlu, Mehmet Özhaseki ile geçmiş periyotlarda bakanlık ve genel lider yardımcılığı yapan Ahmet Aydın, Akif Çağatay Kılıç, Cevdet Yılmaz, Emrullah İşler, Yetenekli Ünal, Öznur Çalık, Veysel Eroğlu üzere isimler bulunuyor.
HDP’NİN ÖNÜNDE İKİ SORUN: SİYASİ YASAK İHTİMALİ VE İKİ PERİYOT KURALI
Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) önünde ise aday belirleme kararını etkileyen iki kritik husus bulunuyor. Birincisi, parti tüzüğündeki iki devir kuralı, ikincisi de partinin mevcut milletvekillerinin neredeyse tümünün ve milletvekili olma potansiyeli taşıyan pek çok ismin siyasi yasaklı hale getirilme ihtimalleri.
İKİ PERİYOT KURALINA HUDUTLU ESNEME
Parti idaresi, geçmiş seçimlerde eş genel liderler için esnetilen parti tüzüğündeki iki devir kuralını bu devir de yeniden yalnızca eş genel liderler için esnetmeyi tartışıyor. Pervin Buldan, Meral Danış Beştaş, Ayşe Acar Başaran, Mahmut Toğrul, Nimetullah Erdoğmuş, Hişyar Özsoy, Hüda Kaya, Filiz Kerestecioğlu, Garo Paylan’ın da ortalarında olduğu 16 isim iki devir kuralına takılıyor. İki devir kuralına takılan Filiz Kerestecioğlu ve Garo Paylan üzere kimi isimlerin HDP’nin milletvekili çıkaramadığı lakin oy potansiyelinin yüksek olduğu kimi vilayetlerde seçmen motivasyonunu artırmak maksadıyla aday gösterilebileceği söz ediliyor.
YASAKLI İSİMLER ADAY OLACAK MI?
Partinin kapatılması riskine karşı seçime Yeşil Sol Parti ile girme kararı alan HDP için kapatma davasının yarattığı bir öbür risk daha bulunuyor; muhtemel kapatma kararı ile birlikte 451 kişi hakkında siyasi yasak getirilmesi. Bu 451 kişinin 56’sı mevcut HDP milletvekilleri. Yani HDP’nin 59 milletvekilinden 56’sı HDP’nin kapatılması halinde siyasi yasaklı hale gelecek. Bu şahıslardan aday gösterilenler olursa Yeşil Sol Parti listelerinden Meclis’e girseler bile seçimden sonra alınacak bir kapatma kararı ile bağımsız milletvekili olarak devam edecekler ve partinin Meclis’teki sandalye sayısı azalacak. Münasebetiyle siyasi yasak ihtimali, mevcut milletvekillerinin tekrar aday gösterilmesine ait kararda belirleyici olacak. Bu isimler ortasında HDP’nin Eş Genel Liderleri Pervin Buldan ve Mithat Sancar’ın yanı sıra Küme Başkanvekili Saruhan Oluç, Eş Genel Lider Yardımcısı Tayip Temel, milletvekilleri Sezai Temelli, Serpil Kemalbay, Mehmet Rüştü Tiryaki, Musa Piroğlu, Ömer Öcalan, Murat Çepni, Kemal Bülbül yer alıyor.
HEM HDP HEM YEŞİL SOL EŞ LİDERLERİ YASAK LİSTESİNDE
Siyasi yasak istenen isimler ortasında halihazırda milletvekili olmayan ancak aday gösterilme ihtimali bulunan pek çok HDP’li siyasetçi de yer alıyor. HDP’nin Eş Genel Liderleri Sancar ve Buldan üzere, seçime listelerinden girilecek Yeşil ve Sol Parti’nin Eş Genel Liderleri İbrahim Akın, Çiğdem Kılıçgün Uçar da siyasi yasak istenen isimler ortasında yer alıyor.
EĞİLİM YASAK RİSKİNİ ALMAMA İSTİKAMETİNDE, BİRTAKIM İSİMLER HARİÇ
HDP idaresinin siyasi yasak alma riski taşıyan isimleri aday göstermeme eğilimi ağır basıyor. Lakin eş genel liderlerin da ortalarında bulunduğu partinin çeşitli kademelerinde yöneticilik yapan birtakım isimlerin, tecrübe transferinin sağlanması gayesiyle yasak riski göze alınarak aday gösterilebileceği söz ediliyor.
CHP’DE İTTİFAK PAYDAŞLIĞI ADAY BELİRLEMEYİ ETKİLİYOR
Bir evvelki seçime nazaran aday adayı başvurusunu ikiye katlayan Cumhuriyet Halk Partisi’nde (CHP) geçmiş seçimlerden farklı olarak ittifak paydaşlığı da aday belirleme süreçlerini etkileyecek. Millet İttifakı’nın Meclis’teki sandalye sayısı en yüksek olan partisi CHP, bir yandan GÜZEL Parti ile bir yandan da ittifakın başka partileri DEVA, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve Saadet Partisi ile milletvekili seçimi liste çalışmalarını yürütüyor.
İYİ Parti, DEVA, DP, Gelecek Partisi ve SAADET’in adaylarını kendi listelerinden göstermeye kapılarını kapattığı için bu partilere CHP listelerinde yer açılması bekleniyor. CHP’nin ittifak ortağı partilere kaç milletvekilliği için yer açacağı şimdi netleşmedi fakat dört partinin Meclis’te küme kurmaya yetecek 20 milletvekiline ulaşmak üzere bir maksadı olduğu konuşuluyor. CHP’nin kendi listelerini belirlerken bu sayısı da göz önünde bulundurarak hareket edecek olması, müracaat rekoru kıran aday adayları için aday olma ihtimalini bir ölçü azaltıyor.
İYİ PARTİ VE CHP’DE YASAMA YÜRÜTME TERCİHİ
İYİ Parti ve CHP’nin aday belirleme kararını etkileyen bir faktör de seçimi kazanmaları halinde bürokrasi ve bakanlıklarda yapılacak değişiklikler. Her iki partinin de bakan olarak görevlendireceği isimlerin yanı sıra bürokrasideki kritik mevkilerde görevlendirecekleri kurmayları olacak. Bu misyonlarda tercih edilecek isimlerin milletvekili olması mümkün olmadığından iki parti de milletvekili olmasını planladığı kimi isimler için yasama ve yürütme ortasında tercih yapacak.
MHP VE UYGUN PARTİ’NİN ELİ RAHAT
Meclis’te daha fazla sandalyeye sahip olması ve cumhurbaşkanı adayını çıkaran parti sıfatını taşıması sebebiyle öteki partilere listelerini CHP’nin açması gerektiğini savunan GÜZEL Parti, listelerini ittifak ortağı öteki partilere kapattığı için aday belirleme süreçlerini daha rahat yürütüyor. Seçime kendi ismi, amblemi ve adaylarıyla giren MHP’de ise parti içi istikrarlar dışında şu an aday tercihlerini zorlayan bir etken bulunmuyor.