Erman Öner
Bisiklet sporunda kabuk değişimi tahminen de bu Tour ile daha da bariz bir hal aldı. Kökleri eskilere dayanan tarihi rekorlar yeni kuşak tarafından geçmişin tozlu raflarına gömülürken, yarış dinamiklerine dair alışılageldik kalıplar da birer birer yıkıldı. Lakin öncesinde sineması geri saralım ve Tivoli tema parkındaki coşkulu kalabalığa kulak verelim.
Danimarka damgası
Hollanda ile birlikte Danimarka için bisikletin iki başşehri desek abartmış olmayız. Ülkede bisiklet kullanımı günlük hayat içerisinde o kadar yaygın ki istatistiklere nazaran her 10 Danimarka vatandaşından 9’u bir bisiklete sahip. Hal bu türlü olunca, ne Tour 2022’nin Danimarka’dan başlaması ne de Kopenhag, Tivoli tema parkta düzenlenen kadro tanıtım toplantısını dolduran taraftarların coşkusu şaşırtan geliyor.
İnsan sayısından daha çok bisiklet olan Danimarka’dan yetişmiş toplam 10 pro sportmen 109’uncu Fransa Turu’nun başlangıç çizgisinde yer aldı. Elbette her birinin hayallerini kendi topraklarında geçen üç etaptan birinde zafer yaşamak süslüyordu. Yolları dolduran ve etapları adeta bir futbol tribününe çeviren Danimarkalı bisikletseverlerin takviyelerine karşın, rastgele bir Danimarkalı yarışçı kendi seyircisi önünde galibiyet sevinci yaşayamadı; lakin gelecek günlere damgasını Danimarkalılar vuracaktı.
Yaşasın yeni kral
Bu satırlar kaleme alınırken, Danimarka’da geçen üç etabı dışarıda tutacak olursak, koşulan 16 etabın 4’ünde bitiş çizgisinden birinci sırada Danimarkalı bisikletçiler geçmeyi başardı. Halihazırda etkileyici etap galibiyetlerine karşın, bir isim vardı ki hem Tour 2022’yi hem de Danimarka bisikletini tabir yerindeyse alt üst etti.2017’de, ülkesi Danimarka’da yarı vakitli balık paketleyen Jonas Vingegaard, bu cümlelerin kurulduğu 22 Temmuz akşamı, yani dünyanın en büyük bisiklet yarışı Tour de France’ın bitimine iki etap kala, en yakın rakibi, son iki yılın şampiyonu Tadej Pogacar’ın 3:26 önünde, önder mayoda bulunuyordu.
Son iki etabın profili ve ikili ortasındaki güç farkı düşünüldüğünde, 25 yaşındaki Danimarkalının sarı mayoyu Şanzelize podyumuna taşıması kimseyi şaşırtmaz. Ve şayet, geçen yılın 2’ncisi Vingegaard genel klasmandaki üstünlüğünü koruyabilirse, bu onu Tour de France’ı kazanan tarihteki 2’nci Danimarkalı yapacak. Birinci Danimarkalı şampiyonunun 1996’da Bjarne Riis olduğunu ekleyelim.
Pogacar’ın zayıf karnı
Henüz daha 23 yaşında olmasına karşın, tek günlük yarışlardan tutun da haftalık çeşitlere kadar Pogacar girdiği neredeyse her yarışı silip süpürdü. Üstelik bunu yaparken rakiplerine ezici bir üstünlük kurdu. Hal bu türlü olunca, son iki yılın şampiyonu bu yılki Tour’a da favori geldi.
Pogacar güçlü olmasına güçlüydü ancak zayıf tarafları da yok değildi. Her şeyden evvel Sloven’in sıcak hava ve yüksek irtifalarda zorlandığı biliniyordu. Buna bir de en büyük rakipleri Roglic ve Vingegaard’ın grupları Jumbo-Visma’ya nazaran daha zayıf bir grupla Tour’un yolunu tuttuğu eklenince, öbürleri için de bir talih doğabilirdi. Gerçekten o denli de oldu.
Yüksek dağların olmadığı bir ülkeden yetişen tırmanışçı Vingegaard sarı mayoyu grubunun kusursuza yakın çizdiği planla bisiklet tarihine geçecek bir etap sonucunda Col de Granon tepesinde Pogacar’dan teslim aldı.
Kariyeri boyunca hiçbir zayıflık emaresi göstermeyen Pogacar, Col du Galibier’de tempoyu belirleyen taraf olsa da Col de Granon’da, Vingegaard bir defa daha ayağa kalktığında bacaklarında onu takip edecek gücü bulamadı. Böylelikle Tour tarihinde birinci kez Pogacar’ı bir atağı takip edemezken gördük. Artık yeni kral Vingegaard’dı.
Buna rağmen, Vingegaard sarı mayonun yeni sahibi olduğunda onu birinci tebrik edenlerden birisiydi Pogacar. Ek olarak, Vingegaar’ın 18’inci etabın inişinde düşen Pogacar’ın geri gelmesini beklemesi de hürmet duyulacak bir jestti. Lance Armstrong ve Jan Ullrich ikilisi göz önüne alındığında bugünkü rekabet ve hürmet çok daha insancıl ve sempatik. Bu da bisikletin kabuk değişiminin ispatı.
‘Senin için Pierrick’
Israel-Premier Tech’in Kanadalı bisikletçisi Hugo Houle hiçbir vakit isminden kelam ettiren bisikletin büyük bir ismi olmadı. Hakikaten bu sporda önderler kadar onlara yardım eden personel arılara da büyük gereksinim var. İşte Houle mesleği boyunca bu orta sınıfın sadık bir temsilcisi oldu.
Fransa Turu’nun 178 kilometrelik Carcassonne-Foix etabında kaçışa girdiğinde dahi asli vazifesi vatandaşı Michael Woods’a yardım etmekti. Fakat yazgı ağlarını ördü ve Houle bitime metreler kala kendini kümenin en önünde buldu. Üstelik galibiyetini kutlayacak kadar vakti da vardı. Houle yüzünde ağlamaklı bir sözle bitiş çizgisine hakikat pedallarken, Eurosport anlatıcısı Rob Hatch’in dudaklarından bisikletin gün yüzüne çıkmamış en büyük öykülerinden biri döküldü. Gelin o anları kısaca Rob Hatch’in kendisinden dinleyelim.
“Etabın bitimine 1 kilometre kala Hugo Houle şu anda çocukluğuna dönmüş olmalı. Öğlenden sonra bir yaz gününde kardeşi Pierrick ile kanepeye uzanmış Fransa Turu’nu izliyorlardı. Her ikisi de büyük bir bisiklet tutkunuydular ve sıklıkla Fransa Turu’nu televizyonları başında izlerlerdi. 10 yıl evvel Hugo Houle Kanadalı bisiklet takımı Spidertech Powered by C10 ile profesyonel oldu. Tıpkı yıl alkollü bir araç şoförü Hugo Houle’ün kardeşi Pierrick’in ömrünü ondan aldı. O günden itibaren, şu anda sıcak bir Fransa gününde, Tour de France etap zaferine gerçek pedal çeviren ekranlarınızdaki adam, kardeşinin anısını onurlandırmayı hedefledi. Şu ana kadar Fransa Turu’nda çok büyük isimler etap kazandı lakin Hugo Houle hiçbir vakit o büyük isimlerden biri olmadı. O kendi kazanma bahtını her vakit önderi için feda etmiş bir bisikletçiydi. Tahminen büyük bir isim değildi fakat muhtemelen bisikletin en büyük öykülerinden birine sahip. Artık televizyon başında bir arada kahramanlarını izlediği kardeşini anma talihine sahip. Bu zafer senin için Pierrick…”
Van Aert’ten en düzgün zaman
Fransa Bisiklet Turu’nun 20. etabı, ferdî vakte karşı yarış olarak koşuldu. Jumbo-Visma kadrosundan Belçikalı Wout van Aert en güzel dereceye imza attı (47.59). Sarı mayonun sahibi Danimarkalı Jonas Vingegaard, toplam müddette Sloven bisikletçi Pogacar’dan 3 dakika 34 saniye önde bir formda genel klasman liderliğini sürdürdü. Tour de France’ta heyecan, bugün Paris’teki La Defense ile Champs-Elysees ortasındaki 116 kilometrelik koşuyla sona erecek.
Bisiklet tarihine ihanet
37 yaşındaki bisiklet efsanesi Mark Cavendish, geçen yıl Türkiye Turu’nun 2’nci etabı Konya’da bitiş çizgisinden birinci sırada geçtiğinde, üç yıllık galibiyet hasretine son vermişti. Dönemin devamında Britanyalı biraz da bahtının yardımıyla kendini bisikletin en büyük sahnesi Fransa Turu’nda buldu.
Cav periyodunun en büyük sprinteriydi, o denli ki Fransa Turu’nda 34 ile en fazla etap kazanan bisikletin yaşayan efsanesi Eddy Merckx’i 30 etap birinciliğiyle takip ediyordu. Fakat yıllar bisikletin bu süratli çocuğundan çok şeyler götürmüştü. Hakikaten 2020 dönem sona erdiğinde, grupsuz kalan Cavendish Quick-Step Alpha Vinyl Team’e maaş dahi almaksızın imza atmıştı.
Yine de bir şampiyonun yüreği asla hafife alınmamalıydı. Geçen yıl 30 etap galibiyetiyle Tour 2021’e başlayan Cavendish 21 etap sonunda Belçikalı Merckx’in rekorunu egale etmeyi başardı. Hal bu türlü olunca gözler bu yıla ve Cav’ın bir etap daha kazanıp rekoru kırıp kıramayacağı sorusuna çevrilmişti.
Cavendish tahminen bu döneme çok formda bir başlangıç yapamamıştı lakin herkes grubunun ona Merckx’in rekorunu kırma talihi tanımasını bekliyordu. Ancak o denli olmadı.
Takımın işvereni Patrick Lefevere daha formda dediği Fabio Jakbosen ile Tour’a başladı. Hollandalı atletin komada kaldığı Polonya Turu’ndaki feci kazasının akabinde Fransa Turu’na katılması ve hatta burada bir de etap kazanması büyük bir öyküydü fakat Cavendish’e tahminen de bisikletin en büyük peri masallarından birini yazma fırsatı sunulmaması bana kalırsa kadronun bisiklet tarihine ve Cav’ın saygın mesleğine bir ihaneti niteliğindeydi.
Tour’un karbon ayak izi
Her ne kadar, bisiklet dünyanın en çevreci ulaşım aracı olarak bilinse de dünyanın en büyük bisiklet yarışı Fransa Çeşidi için birebir şeyi söylemek güç. 30’a yakın gün boyunca, 4 bini aşkın insanın araçlarla bir noktadan bir noktaya taşındığını düşünün…
Tour’un bu realitesi ne yazık ki onu olimpiyatlar ile birlikte dünyanın karbon ayak izi en yüksek spor tertiplerinden biri yapıyor. Bu durum sebebiyle yarış üç etapta çevreci aktivist kümelerin protestosuyla duraklamak zorunda kaldı. Günümüz dünyasında iklim krizi kapıdaki en büyük tehlike. Hakikaten sıcaklık sorunu bu yıl Tour’da da yakından hissedildi. Halihazırda kuvvetli parkurlarda pedal çeviren atletler bir de Fransa’nın son periyottaki en sıcak hava dalgasına karşı gayret etti.