Japonya‘nın en uzun müddet vazifede kalan başbakanı olan Shinzo Abe, ‘şahin’ bir dış siyaset ve ismiyle özdeşleşmiş ‘abenomi’ ismiyle anılan bir ekonomi stratejisi ile ülke siyasetinde iz bıraktı.
67 yaşındaki Abe, başbakanlık yapmış bir dedenin torunuydu. Babası da dışişleri bakanı olarak misyon yapmıştı.
Abe, Japonya siyasetinin hakim gücü olan Liberal Demokrat Parti’nin başında iki kere seçim kazandı.
2006 yılındaki birinci başbakanlık periyodu bir yıldan biraz uzun sürdü ve tartışmalı geçti.
2012 yılında ise sürpriz bir halde geri döndü ve 2020’de sıhhat nedenleriyle istifa edene kadar da misyonda kaldı.
Abe ikinci başbakanlık periyoduna başladığında Japonya iktisadı resesyona girmişti.
Abenomi ismiyle anılan çok gevşek para siyaseti, harcama programı ile yeni istihdam ve yatırımlar yaratmayı hedefleyen strateji ile duraklayan ekonomiyi ayağa kaldırdı.
2011 yılında büyük yıkım ve can kaybı yaratan zelzele ve sonrasındaki tsunaminin yaralarının sarılması sırasında da Abe yönetimdeydi.
2020 yılında, sıhhatiyle ilgili haftalar süren spekülasyonlar sonrasında, gerilime bağlı ülseratif kolit hastalığı nedeniyle vazifesi bıraktı.
Aynı hastalık 2007 yılında da misyondan istifa etmesine yol açmıştı.
Abe’nin ikinci istifası öncesi beş aydır tek bir gün bile tatil yapmadan çalıştığı konuşuluyordu.
İstifası sonrası misyona birinci olarak parti içindeki yakın yol arkadaşı Yoshihide Suga geldi. Başbakanlığı bıraksa da parti içinde hala faal bir rol oynayan Abe, ülke siyasetinin hala iki numaralı ismi olarak görülüyordu.
İktidara doğru
Ülkenin eski dışişleri bakanı Shintaro Abe ve eski başbakan Nobusuke Kishi’nin torunu olarak, siyasetle iç içe bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.
İlk kere parlamentoya 1993 yılında girdi ve 2005 yılında da kabine üyesi oldu.
Hemen bir yıl sonra da ülkenin savaş periyodu sonrası en geç başbakanı olarak bu koltuğa oturdu.
Ancak birinci devrinde, 50 milyon emeklinin kayıtlarının kaybedilmesi üzere bir dizi skandal nedeniyle güç günler yaşadı.
2007 yılındaki parlamentonun üst kanadı seçimlerinde partisi önemli kayıplar verdi ve birebir yılın Eylül ayında ülser nedeniyle istifa etti.
2012 yılında hastalığını yendiğini söyleyerek yine başbakanlık koltuğuna oturdu.
2014 ve 2017 yıllarında tekrar seçilerek ülkenin en uzun periyot başbakanlık yapan ismi oldu.
Başbakanlık vazifesinde kalış mühleti ile büyük amcası Eisaku Sato’nun periyodunu geçti.
Muhafazakar ulusalcı
Abe savunma ve dış siyasette şahin bir tavır izlemesi ile biliniyor.
Yönetimde olduğu mühlet içinde Japonya’nın İkinci Dünya Savaşı mirası silahlanma aykırısı anayasasını değiştirmek için çalıştı.
Ülkenin muhafazakar siyasetçileri, ABD güdümüyle hazırlanan bu anayasanın, ülkenin savaştaki aşağılayıcı mağlubiyetini hatırlattığı düşünüyor.
Onun bu ulusalcı görüşleri Çin ve Güney Kore ile tansiyonlara neden oldu. Bilhassa 2013 yılında Tokyo’daki Yasukuni tapınağına yaptığı ziyaret, İkinci Dünya Savaşı öncesi Japonya’nın silahlanması ile ilişkilendirilen bir yer olduğu için tartışma yarattı.
Abe’nin bu ziyareti, ülkedeki sol görüşlü politikler tarafından da, Japonya’nın savaşta yaptığı zalimliklerin üzerini örtme gayreti olarak yorumlandı.
2015 yılında, Japonya’ya ve müttefiklerine saldırılması durumda, ülke dışına asker göndermesine müsaade verecek bir legal müdafaa hakkı değişikliği için bastırdı.
Ülkenin komşularından ve hatta Japon kamuoyundan gelen muhalefete rağmen, bu anayasal değişiklik Japon parlamentosu tarafından onaylandı.
Kendisi için daha büyük bir emel olan, anayasanın Japonya ordusunu resmen tanıyacak biçimde değiştirilmesi maksadını şimdi gerçekleştirememişti.
Bu bahis ülke içinde bölünme yaratan bir mevzu olmaya devam ediyor.
Rusya ile ‘Kuzey Bölgeleri’ olarak isimlendirilen sorun konusunda da ilerleme sağlayamadı.
Moskova’nın da hak argüman ettiği Hokkaido bölgesinin kuzeyindeki bu grup adalar üzerindeki tartışmayı sonlandıramadı.
Donald Trump ile kurduğu dostça bağlantı de Japonya’yı ABD’nin gümrük vergilerine karşı muhafaza kalkanı oluşturma ve ülkedeki ABD askerleri için daha fazla kaynak elde etme gayesine bağlandı.
