Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – İnsülin pompaları tüm dünyada diyabet tedavisinde kan şekerinin olağana yakın seviyelerde tutulması için iğne tedavisi yerine kullanılıyor. Ancak bir insülin pompasında geçtiğimiz yıl meydana gelen güvenlik açığı, hastaların hayatını tehdit edecek ölçüde akınların olabileceğini gözler önüne serdi. Güvenlik açıkları sebebiyle saldırganların hastalara çift doz ilaç verebileceği ortaya çıkınca, güvenlik alanındaki bu ihmallerin korkutucu boyutu tartışmalara sebep oldu. Kalp pilleri ya da daha yeni teknolojilerle üretilen tıbbi aygıtların risk altında olup olmadığı merak konusu. Uzmanlar, insan hayatının kelam konusu olduğu bu aygıtlarla ilgili, güvenlik tedbirlerinin artırılması gerektiğini savunuyor.
Sadece kalp pilleri ve insülin pompaları değil, öbür birçok tıbbi aygıt yazılım içeriyor ve bilgi paylaşmak için internete, hastane ağlarına, cep telefonunuza yahut başka aygıtlara bağlanabiliyor. Yeni teknolojiler implante edilebilir, giyilebilir yahut meskende, sıhhat bakım ortamlarında kullanılan tüm farklı çeşitteki aygıtlara uygulanabiliyor.
SALDIRIYLA HASTALARA UZAKTAN ÇİFT DOZ VERİLEBİLİR
Geçen yıl yapılan bir araştırma, sıhhat kuruluşlarının yüzde 80’inden fazlasının son 18 ayda IoT yani internete bağlı aygıtlarda güvenlik olaylarıyla karşılaştığını ortaya koydu. Uluslararası pazarda çok satılan bir insülin pompasında 2021’in ağustos ayında tespit edilen güvenlik açıklarının, siber saldırganların hastalara uzaktan çift doz ilaç vermelerine mümkün kıldığını ortaya çıkardı. Ayrıyeten araştırmacılar, siber saldırganların kalp pilinin temel fonksiyonlarını değiştirebileceğini ve böylelikle hastanın hayatını tehlikeye atabileceğini tabir ediyorlar.
2017 yılında yaşanan WannaCry isimli siber akında, makûs emelli yazılım bin 200 teşhis aygıtına bulaşmış, yazılımın yayılmasını önlemek için öteki birçok hastane departmanı süreksiz olarak hizmet dışı bırakmıştı. İngiltere’deki beş hastane de acil servisini kapatarak hastalarını yönlendirmek zorunda kalmıştı.
2025’E KADAR YÜZDE 42’LİK BÜYÜME BEKLENİYOR
Finlandiya’da 2021 yılında dört farklı sıhhat kurumunda radyoterapi gören kanser hastalarının, yapılan siber taarruz sonrası randevularını yine planlamak ve ileri bir tarihe ertelemek zorunda kalması da tıbbi aygıt güvenliğinin kıymetine dikkat çekmişti.
Bu sıhhat kuruluşlarının uğradıkları hücumlar, sırf elektronik sıhhat kayıtlarına erişimi devre dışı bırakmakla hudutlu kalmıyor. Hastaların tıbbi aygıttan muhakkak bir tedaviyi alamamasına neden olacak formda bir kesintiye de sebep olabiliyor. Dünya Ekonomik Forumu, geçen yıl “Sağlık hizmetleri siber güvenliğini güçlendirmezse, yakında kritik durumda olabilir” uyarısında bulundu. İnternete bağlı tıbbi aygıtların 2025 yılına kadar ek yüzde 42 oranında büyümesi beklenirken, sıhhat hizmeti alınabilecek yerlerin sayısı da artıyor.
SALDIRILAR 2021 YILINDA YÜZDE 40 ARTTI
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Siber Güvenlik Uzmanı Can Sobutay, “Birçok araştırma, sıhhat bölümündeki siber hücumların 2021 yılı artışını yaklaşık yüzde 40 olarak gösteriyor. Bir tıbbi aygıtın yazılımı olduğu ve kablosuz/kablolu bir temasa bağlı olduğu her durumda, rastgele bir probleme karşı çok dikkatli olmak çok kıymetli. Bu eserlerin gerisindeki yazılım, tüm teknolojiler üzere bilhassa aygıt daha eskiyse ve siber güvenlik düşünülerek oluşturulmadıysa, siber tehditlere karşı savunmasız hale gelebilir” diyerek ihtarlarda bulundu.
Yakın gelecekte sıhhat kesiminde devam eden tehditlerin olacağına dikkat çeken Can Sobutay, “Bu çeşit tehditlerin olması, kuruluşların riskleri azaltması ve 2021’deki sayısız siber güvenlik olayından ders çıkarması için değerli. Güvenlik konularını en başından itibaren eserin merkezine koymak gerekir. Sıhhat kuruluşlarının bilhassa altyapıyı teminata almak, güvenlik açıklarını yamalamak ve sistemleri güncellemek için siber güvenliğe yatırımlarını artırmasının yanı sıra gerekli siber güvenlik şuurunu artırmak için işçi eğitimleri vermesi de kritik değere sahip” dedi.
‘KALP PİLLERİ İNTERNET ORTAMINDA AYARLANABİLİR BİR ŞEY DEĞİL’
Günümüzde bilhassa kalp pillerinin çok fazla etkilendiği istikametinde bir bulgu olmadığını lisana getiren Kalp Damar Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Barış Çaynak, “Aslında kalp pilleri internet ortamında ayarlanabilir bir şey değil. Yalnızca kendi aleti vasıtasıyla yani sol kürek kemiği altından onun üzerine koyulup da alete bağlandığı vasıtayla bilgisayar ortamı üzerinden kalp piline ulaşılır ve oradan ayarlanır. Öbür türlü hiçbir biçimde ayarlanmaz ve ayarları değiştirilemez” formunda açıklamalarda bulundu.
Hastaların kendilerini gerilime sokacakları bir durum olmadığına değinen Prof. Dr. Barış Çaynak, “Dikkat etmeleri gereken özel bir durum yok lakin genelde biz bu hastalara cep telefonlarını bilhassa kalp pillerine yakın tutmamayı öneririz. Bilhassa çok fazla X-ray aygıtlarından geçmemelerini de söylüyoruz ancak bunlar bile bu çağdaş teknolojide çok büyük bir bozukluk yaratmaz” diye konuştu.
‘KALP PİLİNİN RİTİM AYARI BOZULURSA KALP DURABİLİR’
Kalp pillerinin internete bağlı olmadığını lakin insülin pompalarının bu üslup bir kontağa gereksinim duyduğunu söyleyen Prof. Dr. Barış Çaynak, “Siber taarruzda ortamdaki her türlü kendi kendine çalışan elektronik aletlerin ayarları bozulabiliyor yahut durabiliyor. Kalbin ritmi yalnızca pile bağlı olan bir hastada onun ritim ayarı bozulursa, hastanın kalbi durabilir. Bu türlü bir bozukluk olabilir. Fakat bu küresel bir şey değil. Yani bütün dünyayı etkileyen bütün Türkiye’yi, bütün İstanbul’u etkileyen bir şey değil. Kalp pilleri direkt kabloyla bağlıdır. İnsülin pompaları ve insülin aygıtları biraz daha internet bağımlı işlerdir. Bütün internet ağını ve kablolu ağı bozacak bir sistem varsa ki bu 100-200 metrekarelik bir alanda olabiliyor, bu hakikaten kalp pillerini bozabilir lakin kalp pili hastalarının bunun için bir gerilime girmesi gerekmediğini düşünüyorum” diyerek her iki tıbbi aygıt ortasındaki farkı ve riskleri sıraladı.
‘KALP PİLİ KULLANAN BİREYLERİN PARANOYA YAPMASINA GEREK YOK’
“Herhangi bir yerde internet ağının olmamasının ya da bozulmasının, kalp hastalarının pillerinin de bozulması manasına gelmiyor” diyen Prof. Dr. Barış Çaynak, “Bunlar konutundan çıkmasın, kımıldamasın manasına gelmiyor. Kalp pilleri kabloyla kalbe bağlı, kendi bataryası olan, pili olan sistemler. Bunlar bu formda internet ortamından manipüle edilen işler değil. Kalp pili kullanan hastalar daha inançlı ve kalp pil teknolojisi daha eski bir teknoloji. İnsülin pompası teknolojisi farklı bir teknoloji. O yüzden kalp pili kullananların bu türlü bir risk altında olduklarını düşünmüyorum. Bu türlü bir paranoyaya gerek yok” vurgusunu yaptı.
İLK AKIN 2015 YILINDA GERÇEKLEŞTİRİLDİ
Medjacking ismi verilen ve hastalara direkt ziyan vermeye yönelik bu atakların birinci kere 2015 yılında yapıldığı biliniyor. Güvenliği olmayan ve muhakkak bir maksat doğrultusunda yapılmayan bu hücumlar, ilerleyen yıllarda farklı hedeflerle ve daha gelişmiş bir biçimde yapılmaya başlandı. 2017 yılına gelindiğinde saldırganların daha karmaşık yapılar kullanmaya başladıkları da gözlemlendi.
‘ÖNLEMEK İÇİN KİMİ SÜREÇLERİN YERİNE GETİRİLMESİ GEREKİYOR’
“Özellikle pandemi devrinde tüm dünyada sıhhat çalışanının virüs ataklarına odaklanması nedeniyle bu bölümde siber saldırganlara daha uygun bir ortam bırakıldığı anlaşılıyor” diyen idare bilişimi alanında çalışan Dr. Öğr. Üyesi Yalçın Özkan, sıhhat kesimini etkileyen en kıymetli siber güvenlik hususlarının başında kimlik avı, fidye yazılımları, bilgi ihlalleri, içeriden tehditler, DDoS hücumları ve bulut tehditlerinin geldiğini söyledi. Sıhhat kesiminde güvenlik açıklarını önlemek için kimi süreçlerin kurumsal bazda yerine getirilmesi gerektiğinin de altını çizdi.
Bir güvenlik kültürü oluşturulmasına yönelik olarak, bilhassa siber güvenlik ve farkındalık eğitimlerine ağır yer verilmesi gerektiğinin kıymetine vurgu yapan Dr. Öğr. Üyesi Yalçın Özkan, “Teknoloji değişimleri muhtemel tüm tehditleri göz önüne alarak tasarlanmalı, sistemler ortası uyumluluklara dikkat edilmeli. Tüm bilgisayar sistemlerinin siber güvenlik yazılımlarıyla müdafaa altına alınması kelam mevzusudur. Kritik tıbbi aygıtlara olan tehditleri azaltmak için bilgisayarların işletim sistemlerini yükseltme alternatifini kıymetlendirmekte fayda var” ayrıntısını paylaştı.
‘KABLOSUZ BAĞLANTIYLA BAĞLI TÜM AYGITLARDA TEHLİKE VAR’
Sağlık hizmetlerinde insülin pompalarına yapılan hücumlar bu dalın ilgisini oldukça çekmiş olsa da, akınların sırf bu aygıtlara yapılmadığını vurgulayan Özkan, “Uzaktan denetim gereksiniminde olan, kablosuz irtibatla bağlı tüm sıhhat aygıtlarında misal tehlike gözlemlenmiştir. Bunların bir örneği manzara aygıtlarına yapılan akınlardır. Sıhhat kurumlarında çoklukla imaj üniteleri hastanenin genel bilgi sistemi ile entegre olduğundan, imaj ünitelerine sızan bir saldırgan burayı bir ‘arka kapı’ olarak kullanarak hastanenin hayati tüm bilgi kaynaklarına erişim imkanı elde edilebiliyor” dedi.
Defibrilatör ismi verilen durmuş yahut durmakta olan kalbe muhakkak bir mühlet ve aşikâr bir ölçüde elektrik akımı vererek, kalbi olağan kardiyak ritmine kavuşturmak hedefiyle kullanılan aygıtların, bağlı olduğu bilgisayar sistemine yapılan hücumların da olduğunu söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Yalçın Özkan, bu akında aygıtın ayarlarının değiştirilerek hastanın sıhhatinin önemli biçimde tehdit edilmesinin mümkün görüldüğünü lisana getirdi.
“Sağlık aygıtlarından birine erişmek için onun bağlı olduğu bilgisayarı ele geçirmenin ekseriyetle saldırgan açısından kâfi olabileceğini söyleyebiliriz” diyen Özkan kelamlarını şöyle noktaladı: “Kablosuz data irtibatının geçerli olduğu ortamlarda bu tehlike her vakit vardır. Böylelikle o aygıtı kullanan hasta tehdit altına girer. Lakin saldırgan bununla yetinmeyip, ele geçirdiği bilgisayarı kullanarak onun bağlı olduğu sıhhat kurumunun tüm bilgisayar sistemlerine sızabilir. Böylelikle çok daha büyük tahribatlara ve sonuçlara neden olabilir.”