Uzun yıllar Fransa’da yaşayan ve Türk müziğiyle cazı kendine mahsus yorumuyla harmanlayan, alternatif cazın ve dünya müziğinin temsilcilerinden Senem Diyici, on yıllık bir ortanın akabinde “Nara” isimli albümünü müzikseverlerin beğenisine sundu.
İstanbullu müzik tutkunu bir ailenin çocuğu olarak müzikle bağı çok küçük yaşlarda başlayan Diyici, birinci 45’liğini “Fato” takma ismiyle şimdi 16 yaşında yayınlayarak profesyonel müzik ömrüne başlamış. Halk müziği sanatkarı Ruhi Su’nun öğrencisi olan Diyici, yıllar süren konserler ve turnelerden sonra, Almanya’ya yaptığı bir turne sonrası yurt dışına yerleşmiş. 32 yıllık gurbet ömrünün akabinde Türkiye’ye dönen Diyici ile dönüşünü ve yeni albümü “Nara”yı konuştuk.
*10 yıllık bir ortanın akabinde son albümünüz “Nara” ile yine müzikseverlerin karşısına çıktınız. 10 yılın akabinde sizi yine stüdyoya götüren şey neydi?
Türkiye’ye yedi yıl evvel döndüm. Birinci başlarda ahenk için biraz vakit gerekti. Fransa ve Türkiye birbirinden farklı dünyalar olsa da köklerime dönmüş olmak işleri kolaylaştırdı. Akabinde pandemi devri yaşandı. Bu ne kadar süreceği belirli olmayan süreç, hepimizi içe dönüşe zorladı. Meskenlere kapanma ve tabiata dönüş ile içimde apayrı şeyler oluşmaya başladı. Ben de güç ve birikime odaklandım. Tüm bunların sonucunda albüm yapmadığım 10 yıl boyunca içimde biriktirdiklerimin meyvesi “Nara” ortaya çıktı. Bir de bana daima sesimin şifalı bir istikameti ile uygunlaştırıcı bir yanı olduğunu söylemişlerdir. Bu albüm benim şifa dağıtma niyetimin de bir tabiri.
ÇOCUKLUĞUMDAKİ O KEYİFLİ AN
Albümde Nara, Deniz Deniz, Bir Tuhaflık Oluyor Bana, Ellerine, Negire Çaw Rındamın, Bahar Vakti, Gönlüm Sana Küstüm, Karaburun’da Dolunay, Ruhun Dansı, Olmaya Geldim ve Güldür Güldür üzere modüller yer alıyor. Repertuvarın kıssasını sizden dinleyelim?
“Yolculukların en büyüğü ve değerlisi içimize olan yolculuktur” denir ya nitekim o denli. Pandemi devrinde on bir yeni müzik yazdım. Bu devir bana çok âlâ geldi, sessiz lakin yaratıcılığı besleyen bir süreç oldu. Akabinde albüm şekillenmeye başladı. “Nara” haykırmak, çığlık atmak manasında biliyorsunuz. O süreçte içimden çıkmasını istediğim şeylerin kelama dökülüşü. Zira bu albümde birçok şey ile yüzleştim. Müzik ve kelamlar bana ilişkin. Birinci kere kendi başıma kaldım. Hepsi bir tek elden çıktı, tek aranjör yaptı. Bu nedenle bana çok benziyor, beni anlatıyor. Ada Müzik etiketiyle yayınlanan albümde, kelam ve müzikleri Anadolu’nun farklı yörelerinden türkülerle beslenmiş olan bana ilişkin 11 kesim yer alıyor. Klip modülü “Bir Tuhaflık Oluyor Bana” çocukluğumda yaşadığım bir çok şeyin karmasından ibaret. Sahiden bahçemizde dut ve limon ağacı vardı. Müzik, çocukluğumla olan memnun anlara hasret ve yüzleşme öyküsü.
Bu kesim dışında albümün ilhamını; kadınlığımın anaç özgürlüğü, kültürel coğrafya birikimlerim, çocukluğumdaki yüzleşmelerim, köklerime dair duyduğum, bulduğum ve hatırladığım hayatlar olarak özetleyebilirim.
MÜZİK TUTKUNU BİR AİLEYİZ
Geçmişte caz-rock ile klasik Türk müziğini harmanlayarak ortaya çıkardığınız sentez müzik çalışmalarınız ile de biliyorsunuz. Bu sentez içinizden gelen bir şey miydi?
Evet, elbette. İçimden gelen buydu. Zati birinci 45’liğimi 16 yaşımda “Fato” takma ismiyle “‘Nar Hanım Gül Hanım” ve “Sen Yoksun” müziklerimi kaydederek yaptım. Böylelikle profesyonel müzik hayatım başladı. 18 yaşımda ikinci 45’liğim “Ham Meyva” ve “Çıt Çıt” yayımlandı. Hepsi de kendi bestelerimdi. Müzik tutkunu bir ailem vardı, bu nedenle müzik daima hayatımdaydı. Klasik müzik ve müzik kuramı eğitiminin yanı sıra kıymetli usta Ruhi Su’dan şan dersleri aldım. Müziğe yönelmemde babamın katkısı vardır.
32 sene boyunca Fransa’da kaldınız. Orada da kendi köklerinizden etkilenerek yaptığını müziğinizi devam ettirdiniz değil mi?
Almanya’ya bir turne yaptığım periyotta yurt dışına yerleşme kararı aldım. Yaklaşık 32 sene Fransa’da yaşadım lakin dediğiniz üzere yaptığım müziğin kökleri daima Anadolu’ya aitti. Birinci gittiğim yıllarda kendi dilimde kendi kültürümden yani Anadolu’nun güçlü köklerinden hayata geçen bedelli ustaların, ozanların müziklerini seslendirdim. Bu çalışmalarda birinci eğitmenim Ruhi Su’nun tesiri ve katkısı vardır elbette. O yıllarda şimdi dünya müziği kavramı bile yokken bu müziği yapmam, müzik etraflarının çok ilgisini çekti. Bana farklı kapıların açılmasını ve bir çok değerli müzisyen ile çalışmamı sağladı. Pek çok albüm kaydettim. Bu müzikleri değerli ve kıymetli müzisyenler ile sahnede birlikte yorumladık.
Elbette caz ve dünya müziği ile buluşmalar müziğimi zenginleştirdi. Lakin bu müziğin özü hâlâ bize ilişkin ve kelamları Türkçe’ydi. Dünya müzik etrafları içinde o devir için bu yeni bir durumdu. 80’li 90’lı yıllarda dünya müziği kavramı o kadar bilinen ve anlaşılır bir şey değildi. Ben tekrar de inandığım formda ilerledim. Ondan fazla albüm, binlerce konser, şenlik ve turne ile yoluma devam ettim. Birebir süreçte vurmalı aletlere merak saldım ve çalmaya başladım. Müziğin ideolojisine dair seyahatler daha derinleştirdi beni. Müziğin şifalandırıcı tesirlerine ağırlaştım ve hala yol beni nereye götürürse gidiyorum…
Türkiye dışında daha mı popülersiniz?
Gerek Türkiye’de gerekse yurt dışında 10’un üzerinde albüm yaptım. Çok sayıda projede yer aldım. Yurt dışında yalnızca bir müzikçi olarak değil, birebir vakitte çeşitli vurmalıları da ustalıklı bir biçimde çalabilen memleketler arası bir bestekar ve yorumcu olarak da biliniyorum. Lakin Türkiye’de daha az bilindiğim gerçek. Umarım bu dönüşüm ile bu ortayı kapatırım. Çünkü artık yaptığım her şeyi kendi insanlarımızla paylaşmak istiyorum. Müzik çalışmalarım ile yurt dışında aşikâr bir doyum yaşadım sıra ülkemde. Müziğimi ülkemle paylaşmak istiyorum.
Çocukluğumdan bu yana Türk müziğinin her hâlini başımın içinde büyük orkestralar ile çalar ve aranjmanlarını yapardım. Hala yaptığım gibi… Ama bunu gerçekleştirmek her vakit kolay olmuyor. Hala Türk müziği için yapmak istediklerimi yapmış değilim, yalnızca biraz daha yaklaştım.
Müzik çalışmalarınızla eş vakitli olarak ses ve nefes teknikleri, şamanizm gelenekleri ritimleri, üzere atölyeler yönetiyorsunuz. Bahsetmek ister misiniz?
Sesin ve ritmin etrafında olan her şey varoluşumuzun kesimlerindendir. Bilgilerimi enerjilerimi atölyeler yaparak paylaşmaktan büyük bir memnunluk duyuyorum. Yaptıkları işlerin farkındalığını, öz inançlı ve tesirli kılmak için faydalanıyorlar. Müziğin şifalandırıcı, yapan tesirleri ile tanışıyorlar.