Beklenen gün nihayet geldi. Bütün yıl bir sürü kitap okuduk, konudan konuya kahramandan kahramana konup göçtük. Kimi kitapları çok sevdik kimilerini daha sonra okumak üzere kenara koyduk.
Bu yıl, benim için de çok önemli bir yıl oldu zira ilk romanım Birdenbire’yle, ben de yeni bir yazar olarak küçük ve sessiz bir adımla edebiyat dünyasının kapısının içeri girdim.
Ancak bu acemi yazarın iyi bir okur olmasıyla gurur duyduğu da bir gerçek. Ben de tam 36 yıldır okuyorum. Okur olarak içinde olduğun bir ortamın, yazar olarak kenarında hissetmek çok tatlı bir duygu ve ne şanslıyım ki hayata bu yeni yazara, kendinden önce gelenlerle bir arada olabilme şansını da verdi.
Uluslararası edebiyat festivalimiz İTEF’te geçen yıl Norveçli yazar Vigdis Hjorth ile söyleşmiştim; bu yılki yazarım ise Sırp yazar Marko Diniç.
Kitabının ismi ise Güzel Günler. Buradan tavsiye etmiş olayım, çok güçlü, dokulu, derinlikli bir metin… Sorularım hazır, heyecanla o günü bekliyorum.
Marko Diniç ile buluşma gününü beklerken bu yıl 14. kez düzenlenen İTEF’i, festival koordinatöründen dinlemek istedim.
İstanbul Üniversitesi Rus Dili ve Edebiyatı mezunu olan Karin, 1984 doğumlu.
İlk okuduğu kitaplar arasında annesinin Agatha Christie romanlarından biri var. Ancak tüm Agatha Christie romanlarını bitirdikten sonra dedektif olma heyecanını bir kenara koyup daha çok kitap okumaya başlamış. İstanbul Üniversitesi Rus Dili ve Edebiyatı mezunu. 2016 yılında İTEF direktörlerinden Mehmet Demirtaş ile yolları kesişiyor ve beraber çalışmaya başlıyorlar. Karin halen hem İTEF’in koordinatörlüğünü yapıyor hem de Kalem Ajans’ta kitapların telif sözleşmelerini koordine ediyor.
Kalem Ajans’ın çok değerli bir çaba ve büyük bir emekle sürdürdüğü İTEF bu yıl 6-10 Haziran tarihleri arasında Özel Saint Benoit Fransız Lisesi ve Kalyon Kültür Merkezi’nde gerçekleşecek.
İTEF İstanbul Uluslararası Edebiyat Festivali yazarlar, yayıncılar, ajanslar, çevirmenler, gazeteciler, edebiyat fonu yöneticileri, edebiyat festivali koordinatörleri ve yayıncılık sektöründeki herkes için de bir buluşma noktası. 6 Haziran’da Norveç edebiyatının önde gelen isimlerinden Dag Solstad ile değerli yazarımız Ayfer Tunç’un söyleşisiyle başlayacak olan festivali, İTEF Koordinatörü Karin Tellioğlu ile konuştum.
İTEF 2009 yılından beri Türkiye ile çağdaş dünya edebiyatını bir araya getiren çok anlamlı bir organizasyon. Bir de senden dinlemek isterim, İTEF fikrinin doğum hikayesini.
İTEF 2009’da hayata geçti. Kalem Ajans’ın kurucusu Nermin Mollaoğlu o yıllar kitap fuarlarını ve yurt dışı edebiyat festivallerini ziyaret ediyordu şimdiki gibi. Bir yaz akşamı vapurla etkinlikten eve dönerken Nermin Mollaoğlu ve Mehmet Demirtaş, birbirine “Neden biz de edebiyat festivali yapmıyoruz?” diye sormuşlar ve hızlı bir şekilde yol almışlar. İTEF bugün on dört yaşında! Elbette bu, hikâyenin özeti. O günden bugüne yaşananlar, tecrübeler, karşılaşılan zorluklar ve güzellikler de cabası. Mesela İTEF sayesinde pek çok üniversite öğrencisi festival esnasında gönüllü olup festivalin ruhunu bizlerle paylaşıyor. Daha sonra rastlaştığımızda “Ben İTEF gönüllüsüydüm, çok güzel bir festivaldi” deyip sizi hatırlamaları hoş bir anı oluyor.
Bugüne dek kimleri ağırladınız? Hangi başlıkları seçtiniz?
İTEF her sene yeni bir tema ile edebiyatseverlerle buluşuyor. Kronolojik olarak ilerlersem festival 2009’da “Şehir ve Zaman” temasıyla ilk kez düzenlendi. Ardından, “Şehir” kavramını; insan, yemek, korku, oyun, yolculuk, sınırlar ve sesler ile eşleştirdikten sonra doğrudan “edebiyat” kavramı etrafında gezinmeye başladık. 2018’de “Edebiyatı Takip Ediyoruz” dedik, 2019’da bir dalgakıran gibi gördüğümüz edebiyatı “Dalgakıran Edebiyat” ile söylemiyle dile getirdik. 2020’de, “Günebakan Edebiyat” ve 2021’de “Bulutlar Üstünde Edebiyat” ile edebiyatın bulutlar gibi ülkeden ülkeye gezen ve ülkeleri tanıştırıp yakınlaştıran yönünü ön plana koyarak edebiyatseverlerle buluştuk.
2009’dan bu yana 62 ülkeden 534 yazarı İTEF sahnesinde ağırladık. Hepsini burada yazmam çok zor. İlk anda aklıma gelenler şunlar: Amin Maalouf, Alejandro Zambra, Burhan Sönmez, Hakan Günday, Ayfer Tunç, Olga Tokarczuk, Etgar Keret, Şebnem İşigüzel, Juan Gabriel Vásquez, Defne Suman ve Alberto Manguel….
ITEF pandemide online gerçekleşmişti, bu yıl ise yüz yüze yapılacak. Karşılaştırırsan bu iki formatın iyi ve zorlu yanları neler?
2009’dan 2019’a kadar sokaklarda, yüz yüze olmaya alıştık ve bunu bildik. İlkin sanki başka formatta olamayız gibi düşündüm ve fakat daha sonra “Pandemi sebebiyle edebiyatseverleri yazarlarla nasıl buluşturabiliriz?” sorusuyla karşı karşıya kaldık. Yeniliklere açık ve öğrenmeye hevesli bir ekibiz. Çevirimiçi olarak iki sene festivalimizi gerçekleştirdik ve bunu da övünerek söylüyorum yalan yok, çevirimiçi olarak İTEF etkinliklerinde simultane tercümeyi sağlayan ilk edebiyat festivali olduk. Bu etkinlikleri aynı anda sosyal medya kanallarımızdan da canlı olarak paylaştık. Dolayısıyla edebiyatseverler pek çok kanaldan etkinlikleri seyredebildi.
Karşılaştırmaya gelince çevirimiçi etkinliklerde Türkiye’nin hatta dünyanın her yerinden edebiyatseverlere ulaşabildik. Düşünsenize hiç gitmediğiniz bir coğrafyadan, bir edebiyatsever bir tuşla etkinliğine katılıyor. O kadar heyecan verici ki bu. İstanbul dışında, buraya gelme imkânı olmayan okurla tanıştık, onlara edebiyat ile dokunduk. Bu bende kocaman bir gülümseme yaratıyor. Bunun haricinde çevirimiçi festivallerde “yapılacak işler listesi” daha az olabiliyor. Çünkü yerindesin, hareket etmiyorsun, tüm bilgileri düzenleyip, organize ediyor ve bir tık ile herkesle paylaşabiliyorsun.
Yüz yüze festivalin tadı ise bir başka, çevirimiçi festivale göre çok daha kapsamlı bir organizasyon gerektiriyor. Yüz yüze olmak, yazarla birebir tanışmak, festivali izlemeye gelen edebiyatseverlerin heyecanını ve mutluluğunu hissetmek ya da yolda yürürken festivalin afişiyle bir yerdekarşılaşmak elbette başka bir his ve bunu, çevrimiçi olanla kıyaslayamıyorum.
İTEF başlıklarını belirlerken nelerden ilham alıyorsunuz?
Başlık ya da temaları kararlaştırırken tüm ekip masada oluyor. Beyin fırtınası yapıyoruz. Yıl boyunca hangi kelimelerden, pozitif kavramlardan ilham aldık, bunu konuşuyoruz. Başlıkları seçerken edebiyatın umut dolu, kucaklayan ve ruhu iyileştiren yanını hep başucumuza koyuyoruz.
Peki yazarları ve kitapları neye göre seçiyorsunuz?
Kalem Ajans olarak tüm sene boyunca yeni çıkan, sevilen ya da keşfedilmemiş kitapları ekipçe tartışarak seçiyoruz. Burada elbette kurgu ajanı Kardelen Genç, kurgu dışı ajanı Merve Diler, çocuk ve gençlik kitapları ajanı Nazlıcan Kabataş’a teşekkür etmek isterim. Dediğim gibi ajan kimlikleriyle ortaya epey seçenek sunuyorlar.
Bu yıl da “aşk” temasını seçmişsiniz. Neden aşk?
Aşk önemli bir kavram. Aşk denilince sadece iki insanın birbirine duyduğu his aklımıza geliyor. Açıkçası biraz da onu kırabilme amacıyla böyle bir temayla ilerlemek istedik. Aşk ve sevgi, yüklü ve güçlü iki kavram. Doğaya, hayvana, bitkiye, belki memlekete, bir esintiye ya da bizi gülümseten bir kokuya beslediğimiz saf sevgiyi düşünerek seçtik. Edebiyat da aşkın tüm hâllerini yansıtan bir araç. Bazen yaşamadığımız duyguları kitaplardan okuyarak hissedebiliyoruz. Aşkın bin bir formu var ve edebiyatın aynasıyla biz de bunların bazılarıyla tanışıyoruz, bazılarını da yeniden tanıyoruz.
Ben de yazar Marko Diniç ile söyleşeceğim. Marko’nun ve kitabı Güzel Günler’in sizin için önemi nedir?
Kutu Yayınları’nın okurla buluşturduğu Güzel Günler, bize memleket hasretini ve sevgisini anlatan, yürek sızlatan bir roman. Yollar bazen denizlere değil, savaşa ve geçmişteki acılara çıkabilir. Yazarın gerçekçi bakış açısı ve hissettiklerini okura yoğun bir şekilde aktarması bizi çok etkiledi. Senin moderatörlüğün sayesinde sahnede izleyebileceğimiz için de çok mutluyuz.
ITEF 2022’nin konukları kimler? Hangi ülke edebiyatları bizimle birlikte?
İTEF 2022, “Aşktan Edebiyat” temasıyla bu sene yine dünyanın dört bir yanına çiçek savurdu diyebilirim. Uluslararası yazarlarımızdan bahsetmek gerekirse Dag Solstad ve Per Petterson ile Norveç edebiyatına uzanıyoruz. Güney Koreli Sun Mi Hwang, Kanadalı Aminder Dhaliwal, ABD’li Rory Power, Avusturyalı Marko Diniç, İtalyan Luigi Ballerini ve Giulio Cavalli ve Arnavut Ag Apolloni edebiyatseverlerle buluşacak.
Konuklar sadece Kalem Ajans yazarları mı oluyor?
Elbette hayır. Bilakis, böyle bir algı oluşmaması için ayrıca özen gösteriyoruz. İTEF, birleştirici ve edebiyatın gücünün ne kadar değerli olduğunu ispat eden bir sahne. Biz, tüm yazarları sahnemizde görmek isteriz.
İTEF ile ilgili neler hayal ediyorsunuz? Hedeflerinizde neler var?
İTEF, 14 yaşında. Kalem Kültür Derneği tarafından yürütülen edebiyat festivali direktörleri, Kalem Ajans’ın kurucusu Nermin Mollaoğlu ve Kalem Kültür Derneği Başkanı Mehmet Demirtaş’ın çocuğu gibi. Düşünün, onlar 14 yaş aldı, bense 5 yaş aldım.
İTEF’in daha çok bilinir ve görünür olup uluslararası platformda daha çok yer almasını hayal ediyorum, Daha geniş kitlelere ulaşabilmeyi… Edebiyatseverlerin her sene İTEF’i heyecanla ve merakla beklediğine tanık oluyor ve bunun devam etmesini diliyorum.
İTEF küçük yayıncıları da kucaklayan, ilk romanlara da alan açan bir organizasyon; benim kalbimi en çok bu kısım fethediyor. Çok değerli bir şey bu. Sizin motivasyonunuz nelerle körükleniyor?
Ekonomik kriz ve pandemi gibi olumsuzluklar her sektör gibi yayıncılığı da epey etkiledi. Kâğıt fiyatlarının ve basım maliyetlerinin yükselmesi, telifli kitapları almayı çok daha güçleştirdi. Bir yayınevininin kendini döndürebilmesi iyice zorlaştı. Dolayısıyla düşük bütçeli yayıncıları da bu şekilde ön plana koymaya çalışıyoruz. Daha bilinir hâle gelmesine destek vermeye çalışıyoruz.
Bunun yanı sıra bilinirliği kısmen daha az olan bir yazara dokunmak, onu sahnemizde görmek bizi mutlu ediyor. Daha sonra “çok okunan yazar” listesine girdiği zaman gururla takip ediyoruz.
Peki, bu yılki organizasyonda en heyecanlandığınız şey ne? Genç bir ekipsiniz, heyecanınıza ve dinamizminize bayılıyorum.
İTEF 2020 ve 2021 çevirimiçi gerçekleşti. Sahnedeki ışıkların altında yazarlarımızı görmeyeli, afişlerimize sokakta rastlamayalı, edebiyatseverlerin elinde broşürümüzle kapıdan içeri girdiğini görmeyeli koskocaman iki yıl geçti. Yeniden kavuşmaya çok az kaldı ve bu da bizi epey heyecanlandırıyor.
Teşekkür ederim. İTEF- Kalem Ajans ekibi, yıllar geçse de yaşlanmayan ve dinamik kalan bir ekip.
Nasıl geri dönüşler alıyorsunuz? Yayıncılık sektörü ve okurlardan, yurt dışından?
Bu soru gurur paylaşma sorusu. İTEF, on dört sene boyunca yayıncılardan ve diğer tüm sektörlerden destek alınarak gerçekleştirilen bir edebiyat festivali. Kapsamlı bir festivali gerçekleştirmek aslında maliyetli bir iş. Bu sebeple İTEF’e, edebiyata gönül veren ve destekleyen herkese içten teşekkürlerimi sunuyorum.
Türkiye’de hatırı sayılır bir takipçisi var İTEF’in. Düşünün ki bir sürü farklı insan var ve hepsi festival döneminde aynı yerde buluşuyor. Bunu başarabilmek inanın çok güzel.
Yurt dışından, özellikle önemli edebiyat festivallerinin direktörlerinden çağırdığımız yazarlar hakkında olumlu yorumlar aldık. Bütün bunlar, bizi motive ediyor.