“Ne yani, böylesi dehşetli bir dünyanın bir de Cehennem’i mi var?”
Umberto Eco
ŞEOL NERESİ?
Alice N. Turner, “Cehennemin Tarihi”nde şöyle bir yorumda bulunur:
“Eski Ahit’te, İbranice Şeol sözü sık sık geçer: Kimi vakit ‘Cehennem’ kimi vakit ‘mezar’, kimi vakit da ‘çukur’ olarak çevrilir, lakin metaforik olarak depresyon ya da ümitsizlik için kullanılması dışında, hiçbir yerde vücudun ebedi istirahate terk edildiği yer dışında bir manası yok üzeredir. Şeol, bazen de cezaevine benzetilir.”
Kelimelerle uğraşmanın yorucu olduğu, dahası anlamsızlaştığı günlerden geçtik, geçiyoruz, anlaşılan o ki daha çok da geçeceğiz. Sarsıntılar, salgınlar, orman yangınları, bir türlü “son” bulmayan/bulmayacak iktidar/güç savaşları, insanların bitmek tükenmek bilmeyen hırsları, sahip olma hezeyanları… Tüm bunlar bir dakikalık bir “algı yitimi” sonucu büsbütün yokluğa karışıyor. Evet, varoluş nedenini, tinsel dünyasını tabirde tek referansı, müracaat kaynağı “kelimeler” olanlar için ikili kavrulmuş “Cehennem”i periyotlar diyebiliriz…
İktidar hırsıyla kendinden geçenler, güç peşinde koşanlar, halkın yahut sermayenin hizmetinde olduğunu argüman edenler, her nerede ne vakit iki laf etmeye kalksalar, iktidar dili’nin tersyüz edilmiş aynasında yekvücut bir manzara sergiliyorlar. Sola da sağa da baksak gördüğümüz görünüm “bu bağlamda” facia.
Pandemi gelir geçer. Orman yangınları gelir geçer. Sarsıntılar gelir geçer. Vefat çukurları dolup taşar. Feryat figanlar dünyayı aşar… Ne var ki bu “iktidar dili” o denli yalama hale gelmiş ki beynin tüm kıvrımlarını tıpkı anda tıpkı biçimde harekete geçir(t)iyor. Tinselliğin, inanmışlığın zerre gölgesi oraya bir im/işaret düşme hüneri gösteremiyor. Siyam ikizinden öte bir kaynaşma gerçekleşmiştir. Şeol aslında işte orasıdır. İktidar lisanı, bir Cehennem’dir. İktidar lisanı, bir mezar’dır. İktidar lisanı bir çukur’dur. İktidar lisanı hepimizin ne halt olduğumuzu/yediğimizi ele veren ajan’dır.
ACI VAR MI ACI…
O dil’in “acı”yla ortası hiç mi hiç güzel değildir. Acı’ya karşı fecî korunaklıdır. Zırhlara bürünmüştür. Çeliktir, postçeliktir. Hiçbir “deprem” oraya tesir etmez. O dil’i taşıyanlarda, “doğal” olarak zerre bir “ifade”ye dönüşmez. Bir “forma” bürünmez. Tahminen “amorfluk” fakat ötesi yok. Ayrıyeten bir “robot-postrobot”a muhtaçlık olduğu kanısında değilim. Tüm siyasalların, içi dışı siyaset olmuşların “dil”inden daha sağlam/paslanmaz/bozulmaz bir “Robot” inşa etmek hiç mi hiç mümkün değildir.
Vergilius’tan aktarmayla söyleyeceğim ancak bir adım ileriye de gideceğim alışılmış. “Cehennem, öbür dünyada bir yerde değil, İtalya’nın altındadır.” Hayır, efendim, yanlış biliyorsunuz. Cehennem “iktidar dili”nin altındadır ancak asla orada rahat durmaz. O nedenle yeryüzünü işgal etmiştir; yalnızca İtalya’yı değil yani. İktidar dili’nin üstten alta, yanına alacağı çok “can” vardır; üste yollayacağı da çok “can” vardır. Lakin hiçbir garanti evrakı vermez.
İktidar dili’nin altında her şeye yer vardır lakin “acı”ya asla. Ölüye yer vardır, kana, cesede, aleve, ateşe… Fakat canlının acısına asla ve asla yer yoktur. O feryatlar figanlar, çığlıklar asla ve asla oraya ulaşamazlar. “Dil’in kemiği yok” sonuçta. “Ağızdan çıkanı kendi kulağı da duymaz” nitekim… Duysa da o büyülenmişlikle her şey o kadar harika gelir ki… Mesela fıtrat, mesela yazgı, mesela bekâ…
Yanıt vermek vakti: Robotlar acı çekmezler. O lisan acıyı lakin tencerede bir “haz” kaynağı olarak algılar.
DEPRESYON: UMUTSUZLUK
Tersinden okumak daha yanlışsız tahminen. Ümitsizlik: depresyon.
Cehennem her daim içimizdedir. Beynimizde, kalbimizde, bakışlarımızda, ses tellerimizde, yürek atışlarımızda… Pekala lakin o Cehennem laneti niçin var? Niçin “bu dünya”yı mesken edinmiş ki? “Öte dünya”ya gitsin efendim! Burada, ortamızda onu istemiyoruz. Hele insan üretimi, daha doğrusu “yapımsızlığı”, yani “cehalet ürünü” hiçbir Cehennem’e tahammülümüz kalmadı.
Anlamıyorsunuz, anlamayacaksınız… O kadar ki Cehennem’in şahsen kendisi olmuşsunuz. Ruhunuzun en ücra köşeleri lezyonla kaplanmış. Lekeden geçilmiyor. Kanser tüm beyne, vücuda, ruha sirayet etmiş ancak asla ölmüyor; yalnızca öldürüyor. Bu lezyon, kanser, iktidar lisanı tüm tarihlerin istilacısı, yağmacısı, hâkimi, efendisi…
Kemirgenlerden sömürgenlere bir insanlık (dışılık) abidesi işte!…
KISSAS’A KISSAS MI?
Hayır, efendim! Asla… O nedenle, “solcular”a kelamım, en başta “Doğal Dili”inizi “İktidar Dili”nden ayrıştıracaksınız. Bunu her ne adına/pahasına olursa olsun başaramadığınız sürece, arzuladığınız “iyilik’ler dünyası” asla gerçekleşmeyecek.
Alice K. Turner’ın aktardığına nazaran: “Pindar, berbatların ‘dayanılması güç işkenceler’e maruz kaldığı bir öbür dünyadan kelam eder.” Doğrusu ben, “kötüler”in burada, bu dünyada bir “bedel” ödemeleri gerektiği kanısındayım ancak bu “bedel”in işkenceyle/zulümle anılması gerekmiyor. Hiçbir şartta aynılaşmayı içermiyor. O denli ki “iyiliğin” bir tahtı, bir sarayı, bir meskeni bile olmamalı. Tüm mülkiyetlerden arındırılmalı. Sahiplenicilikten uzak durmalı, tutulmalı…
NE DİYORUM Kİ BEN?
Alice K. Turner’dan ilhamla, “Freud Çağı” ilan edilsin demiyorum elbette. Lakin ümitsizlik, depresyon, kötülük, ruhsal bozukluk, sapkınlık… Tüm bunlar Freud’la empatiyi hayata geçirmemiz gerektiğini söz ediyor. Marx tek başına gereğince karşı durdu tüm kötülüklere, direndi fakat o da yoruldu. Marksizm yoruldu. Sallanıyor, sarsılıyor… Evet, göçmüyor, devrilmiyor, çukura gömülmüyor ancak yoruldu. Kabul edelim ki çok yoruldu. Tıpkı toprak üzere. Gergin toprak üzere. Tıpkı insan üzere. Gergin insan gibi…
Freud’u yardıma çağırmada hiçbir sakınca yok. Nietzsche’nin orantısız, “amorf ilerleme”ye itirazı gibi… Bilimin, teknolojinin berbat ellerde berbatlığa hizmete sunulmasına itiraz edilmesi gibi…
Her türlü “iktidar dili” öldürücüdür. Üstten aşağıya bakan “iktidar dili” tarihin her devrinde öldürmüştür, öldürür. “Aşağıdan yukarıya” bakan “iktidar dili” de bugün değilse “yarın” kesinlikle öldürür.
İşte bunu diyorum…
Alaattin Topçu