Selçuklu Meydan Mezarlığı’nda Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Kulaz başkanlığında yürütülen hafriyat çalışmalarında 18’i çocuk mezarı olmak üzere 41 yeni mezar gün yüzüne çıkarıldı.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası Süreksiz Listesinde yer alan ve üzerindeki yazı ve hallerle her biri sanat yapıtı özelliği taşıyan mezar taşlarının bulunduğu mezarlıkta; bu yıl da hafriyat, onarım ve etraf düzenlemesi çalışmaları sürecek. Rusların Ahlat-Tatvan karayolu olarak kullandığı ve büyük tahribata uğrayan alanda hafriyat ve onarım çalışmalarına tartı verdiklerini belirten Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı ve Eski Ahlat Kenti Hafriyat Lideri Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Kulaz, şu ana kadar yapılan çalışmalarda 41 yeni mezarın gün yüzüne çıktığını söz etti.
18’İ ÇOCUK MEZARI
Kulaz, “Bu yıl paklık çalışmasıyla başladık. 210 dönümlük yerde vakit zaman şahidelerin uzunluğuna varabilen otların paklığını yaparak, gelen ziyaretçilerin daha rahat görmelerini sağlamaya çalıştık. Bunun haricinde bu yıl ayrıntılı olarak 1. Dünya Savaşı sırasında Rusların Ahlat-Tatvan karayolu olarak kullandığı ve büyük tahribata neden olan dere ıslah çalışması oluşturuyor. En büyük çalışmamız burada gerçekleşiyor. Biz burada yaklaşık 500 metre uzunluğunda olan ve müze girişinden Buyruk Bayındır Kümbeti girişine kadar olan bu alanda ıslah çalışması başlattık. 2022 çalışmaları içerisinde burada yaklaşık 11 dönümlük toprağa müdahale ettik. Bu arazi içerisinde yüzey toprağı alındıktan sonra taban düzeltmesi yapılıyor ve bu çalışmalar sonrası yeni mezar taşları da ortaya çıkıyor ki hakikaten bu yıl yaklaşık 41 tane yeni mezar ortaya çıkarıldı. Bu çalışma esnasında ise şu ana kadar 96 mezarın onarımı gerçekleştirildi. Bunların içerisinde birkaç kesim halinde kırıklar restore edilerek ayağa kaldırıldı. Yer blokajı bozulmuş olan mezar taşlarına müdahale edildi ve modülleri kopan etrafa dağılan mezar taşları özgün haline getirilerek uzun ömürlü yapılmaya çalışıldı. Yeni ortaya çıkarılan mezarların yaklaşık 18 tanesi çocuk mezarı, bunların kıymetli bir kısmı süslemeleri ve kitabeleriyle nitelikli mezar taşlarıdır. Fakat toprak altından çıkarılan mezarların büyük bir kısmı şahideli, maalesef vakit içerisinde tahrip olarak şahideleri kırılarak değerli bir kısmının şahidesi kaybolmuştur. Şahidesi etrafa dağılan, toprak altında kalan mezarların şahidelerini aslında özgün bir biçimde konumlandırarak ayağa kaldırıyoruz fakat kaybolan şahideleri bulmak mümkün değil” dedi.
“YENİ BULUNTULAR VE MİMARİ YAPILAR DA ORTAYA ÇIKIYOR”
Kazı çalışmalarında akit mezar ve zaviye üzere yeni buluntular ve mimari yapıların da ortaya çıktığını belirten Mehmet Kulaz, “Bu sene İnşallah Cumhurbaşkanımızın gelişine kadar dere ıslah çalışmasında değerli bir kademeye varmış olacağız. Temel emelimiz müze girişinden Buyruk Bayındır’a kadar olan kısmı yıkıntıdan ve döküntüden kurtararak, taban düzenlemesi ve peyzajıyla daha çok ziyaret edilen bir yer haline dönüştürmeyi düşünüyoruz. Çalışmamız 3 kademeden oluşuyor. Birinci basamak yüzey toprağının alınması ve toprak altındaki mezarların ortaya çıkartılması, ikinci basamakta ortaya çıkarılan ve bozulan mezarları restore ederek özgün hallerine kavuşturmak, üçüncü basamakta ise peyzaj düzenlemesi yaparak burayı bir cazibe merkezi haline getirmektir. Temel maksadımız budur. Bir öteki nokta ise yüzey toprağı alınırken biz yalnızca mezarlara rastlamıyoruz. Çeşitli ufak tefek buluntular ve mimari yapılarda ortaya çıkıyor. Hakikaten aşağı tarafta silindirik bir gövdeye sahip bir yapı var. Bu yapının da çizimleri, rölevesi ve planları çiziliyor. Hafriyat tam bittikten sonra fonksiyonları konusunda daha sağlam konuşma imkanımız olacak. Şu anki bilgilerle akit mezar olduğunu düşünüyoruz. Lakin dediğim üzere bütün datalar ortaya çıktıktan sonra daha net bir şey söyleme imkanımız olacak. Onun haricinde birde zaviye olduğunu düşündüğümüz yapı kalıntıları var. Bu zaviye muhtemelen erken devir. Zira sonraki periyotlarda üzerine çeşitli mezar yapıları, sandukalar, şahideli mezarlar yerleştirilmiş. Bu nedenle yapının tam olarak mahiyetini şu an kestiremiyoruz. İlerleyen etaplarda bu yapıyla ilgili daha kesin bilgi söyleme bahtımız olacaktır” biçiminde konuştu.