Merkez Bankası Cuma gecesi yayınladığı bir kararla bankaların ticari kredi faizini yüzde 29.3’le sınırladı. Faize açıktan tavan koyarak yapmak “Valla billa hür piyasaya müdahale etmiyoruz” savına zıt olacağı için bunu dolambaçlı bir yoldan yaptılar.
Şöyle: Ticari kredi faizi yüzde 29.38’in üzerindeyse bankalar artık yüzde 90 oranında “menkul değer tesis edecekler.” Türkçe meali, 100 liralık kredi verdilerse 90 liralık da devlet tahvili alıp bir kenara koyacaklar. Yani paralarını daha yüksek getirili alanlarda kullanmak yerine enflasyonun çok altında faiz veren tahvillere bağlayacaklar.
Ekonomi idaresi böylelikle bir taşla iki kuş vurmayı amaçlıyor. Bir yandan yüksek faizle kredi veren bankaları cezalandırıyor, öbür yandan onları daha fazla devlet tahvili almaya zorluyor.
Bu kararı Merkez Bankası’nın aldığına inanmadınız herhalde. Bu kararı alan stratejik aklın maksadı, seçim öncesinde düşük faizli kredilerle ekonomiyi hormonlu halde canlandırmak. Resmi enflasyonun yüzde 80, gerçek enflasyonunun yüzde 140 olduğu bir ülkede kim yüzde 29’la kredi kullanmak istemez ki? Krediyle araba alıp otoparka çeksen bir yılda kıymeti en az yüzde 100 artar. Aldığınız kredinin faizi kaçtı? Yüzde 29. Taş atıp kolunuzu yormadan bir yılda yüzde 70 kazandınız, hangi işte bu kadar kâr var?
Daha şimdiden çok sayıda şirketin buna tevessül ettiğini, kamu bankalarının verdiği düşük kredilerle dört-beş araç alıp otoparka çektiklerini herkes biliyor. Araba fiyatlarındaki astronomik artışın sebeplerinden biri de bu.
Bireysel kredilerin faizinde şimdi bir indirim yok ancak onun da eli kulağındadır. Gerçekten eski Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşçu birkaç gün evvel aylık 0.99 faizli konut kredisi için iktisat idaresi tarafından çalışmaların başlatıldığını yazdı. Kamu bankaları yüzde 0.99 faizle konut kredisi dağıtırsa ne olur? Talep patlaması yaşanır. Esasen çıldıran konut fiyatlarını akıl almaz düzeylere yükselir.
Merkez Bankası’nın geçtiğimiz hafta yaptığı sürpriz faiz indirimi ve ticari faize getirilen yüzde 29 sonu AKP’nin seçimi kazanmak için enflasyonu daha da patlatma kararı aldığını gösteriyor. Araba, çamaşır makinesi, elektrikli süpürge, çimento, boya, neye gereksiniminiz varsa artık alın, zira fiyatlar daha da çıldıracak.
Sadece fiyatlar mı? Düşük faizli krediler ithalatı da azdıracak. Şirketler üretim ya da stok hedefli orta girdi ve hammadde ithalatını artırınca Türkiye’nin cari açığı daha da büyüyecek.
Bir ülkede enflasyon ve cari açık birebir anda artarsa ne olur? Ulusal para kıymet kaybeder. TL daha da bedel kaybedecek, dolar daha da yükselecek.
Ardından olacakları varsayım etmek güç değil: Merkez Bankası dolardaki yükselişi engellemek için döviz satışını hızlandıracak. Bir ödemeler istikrarı krizi ihtimali giderek artacak.
Kemerlerinizi bağlayın, uçuruma gidiyoruz.
***
“Makroihtiyati”!
En komiği de Merkez Bankası’nın yaptığı düzenlemeleri “makroihtiyati önlem” olarak isimlendirmesi. İhtiyatın söz manasını bilmesek bu kararların ihtiyatlı olduğuna inanacağız. Kredi faizlerine tavan koyarak bankaların riskini artırmak nasıl “makroihtiyati” oluyor?
Bankaların temel işi riski gerçek ölçüp fiyatlamaktır. Banka idareleri ne kadar mevduat toplayacaklarına, ne kadar kredi vereceklerine, ne fiyatla vereceklerine, ne vakit ve ne kadar tahvil bono alacaklarına karar veremiyorlarsa, bankalarını hakikaten yönettiğini nasıl argüman edeceksiniz?
Merkez Bankası’nın aldığı kararlar “makroihtiyati” filan değil, tam zıddı. Seçim için ihtiyattan vazgeçiliyor.