ANTALYA – Karbon salınımının azaltılması, trafik probleminin tahlili üzere amaçlarla üretilen elektrikli scooter’lar, Antalya’da 2022’nin ekim ayında iki liselinin hayatını kaybettiği kazadan sonra tartışmaya açıldı. Bir arabanın çarptığı scooter’daki Mahmut Yağız Balcı (18) ile Ada Kayahan’ın (17) ömrünü yitirdiği kaza sonrası, scooter kullanımını kurallı hale getirmek için alınması gereken tedbirler gündeme geldi. Olaydan sonra sivil toplum kuruluşlarından siyasilere, spor ve sanat dünyasına pek çok etraftan, trafikte sessiz ilerleyen bu araçlarla ilgili kontrol eksikliğine yansılar yükseldi.
‘SAYI ARTIYOR, TEDBİR ŞART’
Özellikle gençler ortasında süratle yaygınlaşan, sık sık kazalara ve trafik sistemini bozan tehlikeli davranışlarla haberlere bahis olan bu yeni kuşak araçlar için acil tedbir çanları çalıyor. Adrenalin merakı ya da umursamazlık nedeniyle ortaya çıkan riskler, bu alanda kuralsızlık ve kontrol zafiyeti ile birleşince, bu araçlar tehlikeli birer oyuncağa dönüşebiliyor.
Antalya Ulaşım Uyum Merkezi (UKOME) bilgilerine nazaran, Türkiye’de en çok elektrikli scooter kullanılan kentler ortasında birinci üç sırayı İstanbul, İzmir ve Antalya alıyor. Şu anda 5 bin taksinin olduğu Antalya trafiğinde yaklaşık 17 bin elektrikli scooter etkin taşıma yapıyor. Bin Bin, Martı, Tornet, Gez, Yapıdrom, Hop, Hey ve Beam olmak üzere 8 farklı şirketin paylaşımlı araçları kullanılıyor ve sırada bu zincire dahil olmayı bekleyen çok sayıda firma var.
VERİLERE ERİŞİM TALEBİ
Hızla çoğalan elektrikli scooter’ların denetimini sağlayabilmek hedefiyle bilgilere ulaşabilmek için Ulaştırma Bakanlığı’na talepte bulunduklarını aktaran Antalya Ulaşım Planlama ve Raylı Sistem Dairesi Lideri Nurettin Tonguç, kapsamlı bir yasal düzenleme daveti yaptı. Kazalarda düşme, bir araca ya da birine çarpma sonucu çene kırıkları, çıkıklar ve doku zedelenmeleri yaşandığına vurgu yapan Tonguç, “Trafikte yanlışsız önlemler alabilmemiz, bu araçların hareketini hakikat planlayabilmemiz için onları takip edebiliyor olmamız lazım. Bu araçların sirkülasyonunu denetim edebilme talihimiz şu an için yok. Planlama ve önlem için onları takip edebiliyor olmamız lazım” dedi.
‘EHLİYET KOŞULU GETİRİLSİN’
Scooter araçlarına plaka takılarak sürülmesinin, Avrupa ülkelerindeki üzere ehliyete tabi olmasını ve sert yaptırımların getirilmesini öneren Antalya Kent Kurulu Lideri Semanur Kurt, muhtaçlıkları şöyle sıraladı:
“İki gencin hayatını kaybettiği kazadan sonra kurumlar ve sivil toplum kuruluşlarından temsilcilerle bu araçların kullanımına ait değerlendirmeler yaptık. Antalya’da yaya, motorlu taşıt, bisiklet, scooter için yol ayrımlarımız net değil maalesef. Şu anda bu taşıtların kullanımı ile ilgili büyük bir başıboşluk var. ‘Scooter nerede, nasıl, hangi süratte kullanılacak?’ sorusuna açıklık getiren, sistem kurucu bir çalışmamız yok. Bu sorulara cevap veremiyorsak bu araçları süren çocukların maruz kaldığı tehlikeden kim sorumlu? Kentlerde scooter ulaşım ağları, ulaşım master planlarına işlensin, kent rehberlerine girsin istiyoruz. Bu araçların kullanılabileceği ilişkili bisiklet yollarının, hobi gayeli kullanım için toplumsal alanların ve park edebilecekleri park alanlarının oluşturulması gerekiyor.”
TELEFONA UYGULAMA İNDİREN KULLANIYOR
Antalya sokaklarında ağır scooter kullanımının temel sebebinin kentte bir yerden bir yere ulaşma zorluğu olduğuna değinen Antalya Bisikletliler Derneği Lideri Osman Çakır şunları söyledi:
“Bu araçlar çarçabuk hazırlanmış bir yönetmelikle hayatımıza girdiler. Ani hızlanabilen bu araçlardaki istikrar sorunu, onları tehlikeli hale getiriyor. Şu anda telefonuna uygulama indiren herkes bu araçları kullanabiliyor. Yaşı küçük olan, 3-4 kişi bir scooter’ın üzerine binen, sürerken akrobatik hareketler yapan, motorlu taşıtlara tutunan kullanıcılar var. Bu araçların şuurlu olarak kullanılması gerekiyor. Kask, reflektör üzere bisikletlilerin uyması zarurî olan gözetici ekipman kuralları, scooter sürenler için geçerli değil. Bisiklet yollarında bu araçlarla sık sık burun buruna geliyoruz, çok fazla kaza yaşanıyor. Kural ve kontrol öncelikli gereksinimler. Ayrıyeten bu araçların bisiklet yollarına, kaldırımlara, engelli şeritlerine atılmasını engelleyecek bir park sistemi geliştirilmeli.”
TRAFİKTE MEVT OYUNLARI
Antalya Büyükşehir Belediyesi Gençlik ve Spor Hizmetleri Şube Müdürü Hayat Ekici Gürkan, kentte inançlı scooter kullanımı için bir adım atarak inançlı sürüş eğitimlerine başladıklarını belirtti. Ulusal Eğitim ve ilgili kurumların iş birliğiyle bu eğitimlerin okullarda yaygınlaştırılmasını isteyen Gürkan, “Saha çalışmalarımızda gözlerimize inanamadığımız davranışlarla karşılaşıyoruz. Scooter üzerinde koltuk taşıyan mı dersiniz, hareket halineyken birbirlerinin omzuna çıkan, otobüslerin peşine takılan mı dersiniz, bunların hepsini gördük. Zıt tarafta kullanıyorlar, trafik işaretlerine uymuyorlar. Eğitimlerde gençlerin kuralları bilmediklerini görüyoruz.”
GÜVENLİ SÜRÜŞ İÇİN SCOOTER KURALLARI
Hayat Ekici Gürkan, scooter üzerinde inançlı sürüş için uyulması gereken kuralları şöyle sıraladı:
- 15 yaşın altında kullanılmamalı.
- Can güvenliği için muhakkak tek kişi binilmeli.
- Kullanıcılar reflektörlü yelek, kask üzere kollayıcı ekipmanlar kullanmalı.
- Yaya yollarında ve bisiklet yolu varsa motorlu taşıt yolunda kullanılmamalı.
- Saatte 20 kilometre suratın üzerine çıkılmamalı, saatte 50 kilometre sürat hududu olan taşıt yolları kullanılmamalı.
- Kullanırken telefonla konuşulmamalı.
- Sırt çantası dışında bir eşya taşınmamalı.
- Engellilerin hareketini, bisiklet ve araç trafiğini engellemeyecek formda park edilmeli.
‘TEK YOL DİKKATLİ OL’
Antalya Gençlik ve Spor Merkezi tarafından ‘Tek yol dikkatli ol’ sloganıyla bu araçların yanlış ve hakikat kullanımlarını gösteren bir farkındalık görüntüsü hazırlandı. Çekimlerinde Antalya Gençlik Meclisi üyelerinin yer aldığı görüntüde scooter kullanıcılarına dikkat etmeleri gereken kurallar anlatıldı.
Kuralsız scooter kullanımına karşı ses verenler ortasında yer alan Antalyaspor taraftar kümesi ‘07 Gençlik’ de başlattığı #KuralsızScooteraDur kampanyası ile yasa koyuculara bu alanda düzenleme daveti yaptı. Scooter kullanımına ivedilikle yaş sonu getirilmesini isteyen 07 Gençlik Kümesi, araçların 6 ayda bir trafik muayenesinden geçirilmesini ve araç trafiğinin ağır olduğu bölgelere ‘Scooter çıkabilir’ yazılı ikaz levhaları konulmasını istedi.