Nikk Ogasa
Fosfor, DNA ve RNA’yı oluşturmak için kullanılan hayati bir yapı taşıdır. NASA’ya ilişkin Cassini uzay aracından elde edilen yeni datalar üzerinde gerçekleştirilen tahliller, Enceladus’taki yeraltı okyanusunun bu çok kıymetli besin unsurunu de barındırdığını gözler önüne seriyor. 14 Aralık’ta Amerikan Jeofizik Birliği’nin sonbahar toplantısında, gezegen bilimci Yasuhito Sekine, durumun yalnızca orada fosfor bulunmasından ibaret olmadığını, bu okyanustaki yoğunluğunun Dünya’daki okyanuslarda bulunandan binlerce kat daha fazla olabileceğini duyurdu.
UZAYDA HAYAT ARAYIŞI İÇİN UMUT VERİCİ
Görevini Tokyo Teknoloji Enstitüsü’nde sürdürmekte olan Sekine, bu temel öğenin öteki pek çok buzul gezegende de bol ölçüde bulunabileceğini ve bu durumun, uzayda ömür arayışı için umut verici olabileceğini söz ediyor. ABD’nin Kaliforniya eyaletine bağlı Pasadena kentindeki Jet İtiş Laboratuvarı’nda astrobiyolog olarak vazife yapan ve araştırmaya dahil olmayan Morgan Cable, “Enceladus’un bildiğimiz tipten bir hayat için elzem olan karbon, hidrojen, azot, oksijen ve kükürt üzere elementlerin büyük kısmını barındırdığından aslında haberdardık” diyor: “Şimdi ise fosforun varlığı teyit edildi… Artık Enceladus yaşama elverişli bir okyanus için gereken bütün kriterlere sahip üzere görünüyor.”
Birçok araştırmacı, Dünya dışı hayatı barındırabilecek en mümkün yerlerden biri olarak Enceladus’u görüyor. O, yüzeyi buzla kaplı ve yüzeyin altına gizlenmiş halde bir tuzlu su okyanusuna sahip bir dünya. Buna ek olarak, Cassini uzay aracı 2005 yılında Enceladus’un buzul kabuğundan buhar ve buz tanelerini uzaya saçan gayzerler gözlemledi. Ve bilim insanları bu uzay gayzerlerinde organik moleküller saptadılar.
YAŞAM İÇİN GEREKLİ BİR ELEMENT
Öte yandan, araştırmacılar, bugüne dek Enceladus’ta fosforun da mevcut olup olmadığından emin değildi. Bu element Dünya yüzeyinde görece nadir bulunur. Fosforun büyük kısmı minerallere bağlıdır ve varlığı genelde ömrün çoğalma suratını denetler. Hâl böyleyken, Sekine ve meslektaşları, artık vazifesini tamamlamış olan Cassini uzay aracının topladığı ve Enceladus’un Satürn’ün etrafını saran püskürmelerinden uzaya saçılan bir gereç halesi olan ‘E’ halkasındaki parçacıklara dair kimyasal bilgileri incelediler.
Araştırmacılar, E halkasında bulunan kimi buz parçacıklarının ‘sodyum fosfat’ ismi verilen bir fosfor bileşiği açısından güçlü olduğunu keşfettiler. Bilim insanları, Enceladus’un okyanusunda bulunan bir kilogram suyun, Dünya’daki devasa mavi okyanuslardan binlerce kat daha fazla bir konsantrasyon oranıyla, kabaca 1 ilâ 20 milimol fosfat içerdiğini iddia ediyorlar.
Sekine, Enceladus’un yüzey altı okyanusunun tabanındaki fosfatın, gayzerlerden uzaya saçılmadan evvel deniz suyu ile ‘apatit’ ismi verilen fosfat içeren bir mineral ortasındaki tepkiler esnasında meydana geliyor olabileceğini tabir ediyor. Apatit minerali çoğunlukla ilkel, gezegen oluşturan bir materyal olan karbonlu kondritlerde bulunuyor.
Yazının özgünü Science News sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)