İSTANBUL (İGFA) – Işık Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Anestezi Programı’ndan Dr. Cem Koçak, zelzele sonrası görülebilecek sıhhat meselelerine karşı ikazlarda bulundu.
İlk evvel travma sonucu oluşan sistemik meselelerin düzeltilmesi gerektiğini lisana getiren Dr. Cem Koçak, “sıvı-elektrolit istikrarının sağlanması, kayıpların yerine konması ve fazla olanların arındırılması, termoregülasyon, çok ölçüde doku ezilmesi – kaybına ya da sıkışmaya bağlı sendromların sağaltımı üzere ivedilikle çözülmez ise ömürle bağdaşmayacak durumların öncelikli olduğu kabul edilir. Acil sıhhat hizmetlerinin farklı uzmanlık alanları gerektiren başka bileşenleri ise gerekli hayli konsültasyonlar ile tedavi sürecine dahil olurlar. Lakin tecrübeler birinci andan itibaren muhakkak bir öngörü ile alınabilecek tedbirlerin, meseleler ortaya çıktıktan sonra yapılacak sağaltımlara nazaran daha tesirli ve başarılı olduğunu göstermektedir” diye konuştu.
“Kanalizasyon sistemi nereden sızdırıyor ya da kontaminasyon hangi noktada gerçekleşiyor, şimdi bilemiyoruz” diyen Işık Üniversitesi Meslek Yüksekokulundan Dr. Cem Koçak, en kolay haliyle bir su kaynağının pak olup olmadığını bile test edilemediği şartlarda, hiperklorizasyon üzere ‘aşırı’ tedbirlerin daha kabul edilebilir riskler haline geldiğini de kelamlarına ekledi.
Diğer fevkalâde durumlara kıyasla zelzelelerde altyapı yıkımlarından sonra etraf sıhhatini en fazla etkileyen ögenin vektör ekolojisindeki değişimler olduğunu işaret eden Dr. Koçak, insanlara nazaran çevresel yıkımdan daha az etkilenen cinslerin harikulâde şartlar nedeniyle artan üreme alanları nedeniyle süratle çoğalıp salgınlara neden olabildiğini de belirtti.
Günler sonra enkaz altından sağ çıkarılabilen ‘mucize’ olarak isimlendirilen birden fazla depremzedenin soğuk nedeniyle düşen metabolizma, buna bağlı azalan güç ve oksijen ihtiyacı ile birlikte azalan sıvı kaybı, geciken dehidratasyon sayesinde dayanabildiklerini bilgisini veren Dr. Koçak, bu basamakta ise soğuğun ikincil faydalarını da görmeye başladığımızı aktararak şunları kaydetti:
“Olağanüstü bir durum sonrasında gereğince tedbir alınmadığı gözleniyorsa, muhakkak etkenlere bağlı hadiselerin ortaya çıkması beklenen vakitlerde ihtimamlı takipler yapılır, ayrıyeten araştırılır: Birinci hafta daha çok viral etkenlerin neden olduğu hastalıklar görülür, ikinci haftadan itibaren E.Coli, Shigella üzere barsak enfeksiyonu ve ishallerle karakterize salgınlar ile Leptospirozis üzere etmenlerle oluşan hastalıkların görülmesini bekleriz. Lakin tabiatı gereği tropikal, sub-tropikal coğrafyaların hastalığı olan Leptospirozis ile bu mevsimde karşılaşmak pek de mümkün değildir. Mart aynın birinci yarısında Giardia üzere, Entamoeba Histolytica (=amipli dizanteri) üzere paraziter hastalıkların görülmesini bekliyoruz, mart sonu ise Hepatit A için tetikte olunması gereken vakit. Dondurucu soğukların sona erdiği bu tarih aralığı risklerin artmasını da beraberinde getiriyor.”
DSÖ’den aşılama uyarısı
“Elbette harika durumlarda salgınların biricik nedeni yetersiz sanitasyon, pak su ve besine ulaşım meseleleri, vektör denetiminin yetersizliği üzere etkenlere bağlı değil” diye konuşan Işık Üniversitesi Meslek Yüksekokulundan Dr. Cem Koçak, “Bütüncül yaklaşım gereği etkilenen hayatlardaki tüm sistemlerde hassaslığın arttığını göz arkası etmemek gerekiyor, bunların başında da bağışıklık sistemi gelmekte. Üstelik inanılmaz durumlarda yetersiz beslenme ve barınma şartlarının uzaması da bu etkilenmeyi misliyle arttırıyor. Araştırmalar bu durumu destekleyen datalarla dolu, örneğin kızamık nedeniyle can kaybı oranı on kat artabiliyor” dedi.
Bu nedenle Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) olağandışı durumların yaşandığı bölgelerde kolera, tifüs ve gibisi hastalıklar için salgın eşiğini tek hadiseye indirdiğine işaret eden Dr. Cem Koçak, ayrıyeten DSÖ’nün acilen meningokoksit menenjit, kızamık üzere hastalıkların aşılamasına başlanmasını ihtarında bulunduğunu aktardı.