Üzerinde Sponsiano ismi yazan ve onun portresinin bulunduğu antik para, 300 yıldan uzun vakit evvel, bir devir Roma İmparatorluğu’nun uzak köşelerinde kalan Transilvanya’da bulunmuştu.
Sahte olduğuna inanılan imparatorun parası, yıllarca bir müze dolabında kilitli kalmıştı.
Ancak bilim insanlarının incelediği paranın üzerindeki izler, onun 2000 yıl evvel dolanımda olduğunu kanıtlıyor.
Araştırmayı yürüten, University College London’dan Profesör Paul Pearson BBC’ye bu keşfin onları çok şaşırttığını söyledi:
Bu madeni para, 1713’te keşfedilmiş küçük bir hazinede bulunuyordu. 19. yüzyılın ortalarına kadar gerçek bir Roma parası olduğu düşünülüyordu, lakin sonradan kaba dizaynlarından ötürü devrin kalpazanlarından biri tarafından yapıldığından şüphelenilmeye başlandı.
1863’te Fransa Ulusal Kütüphanesi’nden madeni para uzmanı Henry Cohen bunların makûs yapılmış, “modern” düzmece paralar olduğunu söyledi.
Diğer uzmanlar bunu kabul etti ve Sponsiano parası bugüne kadar akademik kataloglarda yer almadı.
Ancak Prof. Pearson, Roma İmparatorluğu üzerine yaptığı araştırma sırasında madeni paranın fotoğraflarını gördü. Paranın yüzeyinde, dolanımda olmasından kaynaklanan çizikler seçilebiliyordu.
Bunun üzerine paranın kilitli dolapta tutulduğu Glasgow Üniversitesi Hunterian Müzesi ile temasa geçti.
Madeni paranın buradaki dört örneği üzerinde inceleme yapıldı ve üzerinde nitekim çizikler olduğu doğrulandı.
Müzenin madeni para üzerine çalışan küratörü Jesper Ericsson projede Prof. Pearson ile birlikte çalıştı.
Ericsson, yapılan kimyasal bir tahlilin de paraların yüzlerce yıl toprakta gömülü kaldığını ortaya çıktığını söyledi.
Araştırmacılar artık Sponsiano’nun kim olduğunu bilmek istiyor. Onlara nazaran, Sponsiano Roma İmparatorluğu’nun savunması güç, uzak bölgesi Daçya’yı yönetmeye zorlanan bir askeri kumandandı.
Daçya, MS 260’larda imparatorluğun geri kalanından kopuktu. Salgın hastalık, iç savaş vardı ve imparatorluk parçalanıyordu.
Sponsiano da muhtemelen bu kaos devrinde nizam sağlanana kadar en yüksek yönetici olarak Daçya’nın sivil ve askeri nüfusunu korudu.
Ericsson’a nazaran, MS 271 ile 275 yılları ortasında bu bölge boşaltıldı. Kuşatılan ve imparatorluktan büsbütün kopuk olan Daçya’daki idare vazifesi ona verilmişti. Burada işleyen bir iktisat oluşturmak için kendi madeni paralarını basmaya karar verdiler.
Bu teori, paraların neden Roma’dakilerden farklı olduğunu açıklıyor.
“İç savaş olduğu için gerçek imparatorun kim olduğunu bilmiyor olabilirler” diyen Pearson şöyle devam ediyor:
“Ancak Roma’dan onları yöneten gerçek bir gücün yokluğunda, yüksek askeri kumandana gereksinimleri vardı. O gereksinim duyulan bir periyotta komutayı devraldı.”
Bu durum fark edilince, diğer Sponsiano paralarının da bulunduğu Romanya Sibin’daki Brukenthal Müzesi’ndeki araştırmacılara haber verildi.
Bu, Transilvanya’daki Habsburg Valisi Baron Samuel von Brukenthal’ın mirasının bir kesimiydi.
Anlatılanlara nazaran Baron öldüğü sırada madeni parayı inceliyordu ve yaptığı son şey “gerçek” yazan bir not bırakmaktı.
Bu vakte kadar bu imparatorun hayali bir karakter olduğunu düşünen Brukenthal Müzesi’nin fikri İngiltere’de yapılan araştırdıktan sonra değişti.
Müze müdürü Alexandru Constantin Chituța, bunun Transilvanya ve Romanya tarihi için olduğu kadar Avrupa tarihi için de kıymetli bir sonuç olduğunu söyledi: “Eğer bu sonuçlar bilimsel olarak kabul görürse tarihimiz için öteki bir kıymetli figür katılacak.”