SADAT kurucu ortaklarından Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Küçük kıyamet” olarak tanımladığı zelzelenin toplumda yarattığı travmatik tesirin giderilebilmesi için bir aylık müddete dikkati çekerek, travmanın kronikleşmemesi için spor faaliyetlerinin de yer aldığı olağanlaşmaya dönülmesi gerektiğini vurguladı.
Deprem felaketinin ruhsal olarak hem depremzedeler hem de bütün toplum üzerindeki tesirine değinen Tarhan, “Deprem felaketi aslında küçük kıyamet üzere. 11 ili etkiledi. En uzun fay çizgisi ve tarihimizde gördüğümüz en büyük doğal afet diyebiliriz. Bu türlü bir durum toplumda ruhsal olarak travma tesiri yaptı. Bir toplumsal travma. Hem ferdî travma hem toplumsal travma yaptı. Tıpkı vakitte bir kültürel travma da yapacak, o denli gözüküyor. Artık hayatımızın bundan sonra sarsıntıdan evvel, sarsıntıdan sonra üzere değişme ihtimali var.” dedi.
Bu zelzeleden sonra birçok şeyi yine yapılandırmak gerektiğinin altını çizen Tarhan, “Hayatı, var oluşu… Bu zelzeleyle ilgili dersler çıkarılacak. Şu anda sarsıntıyla ilgili kritik devir, iki haftadır. Yasın şiddetli yaşandığı periyot 6 haftayı geçerse, zati patolojik yas kabul ediliyor artık. Bu türlü komplike yas kabul ediliyor. Üç hafta oldu aşağı üst zelzele yaşanalı. O nedenle şu anda sarsıntısı manalandırmak ve buradan çıkaracağımız derslerle ileriye bakmamız gerekiyor.” diye konuştu.
“NORMALLEŞMEYE GEÇMEK BİLİMSEL OLARAK DA ÖNERİLEN BİR ŞEY”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Türk toplumunun bilhassa futbola olan ilgisini hatırlatıp, sarsıntı sonrası ertelenen lig maçlarının 3-4 Mart’ta tekrar başlayacak olmasını kıymetlendirdi.
Bu vaktin zelzeleden bir ay sonrasına denk geldiğini lisana getiren Tarhan, şöyle devam etti:
“Bence o bölge için tahminen altı haftalık bir müddet vardır ancak dört hafta sonra başlaması makul bir durum. Zira artık iki haftadan sonra olağanlaşmaya geçmek bilimsel olarak da önerilen bir şey. Toplum olarak, toplumsal hayat olarak olağanlaşmaya geçilmezse, yas, komplike yas haline dönüşür. Yani patolojik yas haline dönüşüyor. O matem tepkisi devamlı hayatta yaşatıldığı için yeti yitimine sebep oluyor. Yani insanların iş verimliliğini, toplumsallaşmalarını, aile hayatlarını olumsuz etkiliyor. Mesela ilkokul, ortaokullarda eğitime başlanması iki hafta sonra bence isabetli oldu. Yalnız sporun da natürel biraz da cümbüş boyutu da olduğu için, bu kadar insan etkilenmişken, ‘Nasıl spor yapabileceğiz’ üzere bir suçluluk psikolojisi de uyandırıyor haklı olarak insanlarda. Bu nedenle spora başlamadan evvel, bu birinci maçlarda, bilhassa bir pankartla başsağlığı dilemek gerekir. Bizim kültürümüzde olan, vefat edenlerin ardında bir Fatiha okutturmak mesela kıymetli. Bu, maçlarda yapılabilir. Binlerce kişinin onlara dua etmesine vesile olursunuz. Bir de kadrolar gelirlerinin bir kısmını bağışlayabilirler. Bu üzere jestlerle olağanlaşmaya geçiş yapılabilir. Bu nedenle artık daha fazla ertelememek gerekiyor. Yoksa kronikleştiririz travmayı. Daima söylüyoruz ya; travma azaltılmalı, anısı yaşatılmalı lakin mumyalaştırılmamalı. Bu türlü, olduğu üzere yaşatılmamalı. Hatta o bölge için de geçerli bu dediğimiz. Yani bırakın zincir travmaya maruz kalmış Türkiye’nin geri kalanını, o bölge için de geçerli. İnsanın hayatta denetim edemeyeceği, gücünün yetmediği, değiştiremediği şeyler vardır. Doğal afet de böyledir. Gücümüzün yetmediği, değiştiremediğimiz ve denetim edemediğimiz olaylardır. Bu türlü bir olayı da kabullenip, hayatı devam ettirmemiz gerekiyor. Kabulleneceğiz. Neden, niye soruları farklı olağan.”
Ligin makul bir zamanlamayla başlatıldığını, Türkiye Futbol Federasyonunun (TFF) 3-4 Mart kararının uygun olduğunu anlatan Tarhan, futbolun zelzele kaynaklı ruhsal yıkımı düzgünleştirici tesirini vurgulayarak, “Mesela zelzelede bir çocuk enkazın altından Fenerbahçe formasıyla çıktı. Sonuçta hayat devam ediyor. Zelzelesi 24 saat yaşayan beşerler var hala. Burada televizyonlar, gece gündüz, devamlı yeni haberler veriyor. Yeni bilgiler var. Hatalı arıyor beşerler. Yargılıyorlar, ‘Neden?’ diye soruyorlar. Bu durum insanların, ‘Dur, düşün, yine başla’ demeleri için bir fırsattır.” değerlendirmesinde bulundu.
İLAHİ İKAZ
Sporun bu üslup afetlerde düzgünleştirici gücü olup olmadığıyla ilgili Nevzat Tarhan, “Bu tip bir mevzuda kişi sporun kendisini rahatlatacağını hissederse, olağan süreçte sporla ilgilenmesi lazım. Şu anda yakını vefat ettiyse, suçluluk hissediyorsa, biraz daha vakit alabilir. Sekiz haftaya kadar olağanlaşma için mühlet vardır. Dört hafta ve sekiz hafta ortasında. Ancak sekiz hafta sonra o kişinin de artık olağanlaşması lazım. Yani çocuğuna sarılmayı bile kendine yasaklıyor beşerler, ‘O toprağın altındayken, ben bunu nasıl yaparım?’ fikriyle. Bu durum sekiz haftayı geçmemeli. Spor da birebir formda. Dört hafta, kişi çok etkilendiyse sekiz haftaya çıkarırsın bunu. Sekiz haftadan sonra hayat olağana dönmeli.” açıklamasını yaptı.
Türkiye’deki inanç sisteminin zelzelesi bir ceza olarak değil, ilahi bir ikaz olarak gördüğünü savunan Tarhan, “Hazreti Mevlana’nın bir örneği vardır. Çoban, sürü giderken sürüden bir koyun ayrılırsa, ona taş atar. Taş atmasının sebebi koyunun canını acıtmak, onu yaralamak değildir. Kurtlar kapmasın, sürüden ayrılmasın, yoldan çıkmasın diye yapar. Sanki bu olayın bu türlü bir ikazı ilahisi var mı? Bu soruyu sorsunlar. Yani Mevlana’nın taş atıp sürüden ayrılan koyuna ikaz vermesi üzere, herkesin bunu bir ilahi ikaz olarak görerek, o biçimde değerlendirmesi, yani bir ceza olarak görünmesi, bizim dinimizin öğretilerinden değildir. Hristiyanlık ceza olarak görür bu olayları, biz ikaz olarak görürüz. Bu halde görmek lazım.” halinde konuştu.
Bu zelzeleyle ilgili herkesin kendine nazaran bir not çıkaracağını anlatan Tarhan, “Depremle birlikte yaşanmaz. Kimileri, ‘Depremle birlikte yaşayın.’ diyor. Yani her an zelzele olacak üzere yaşanmaz. Zelzeleyle ilgili önlemini alırsın, ondan sonra negatife karşı önlemini alıp, olumlusu hedefleyip, o denli yaşamak değerli. Yani sarsıntı olacak üzere önlem alıp, olmayacak üzere yaşayacağız. Bu türlü yapmazsak hayatımız altüst olur. Depresyona gireriz, sağlımız bozulur.” görüşünü paylaştı.
Büyük spor kulüplerinin depremzedelere yönelik yardım aktivitelerine de değinen Nevzat Tarhan, “Herkes kendi çapında bir şeyler yaptı. Spor kulüpleri göz önünde olduğu için, daha yüksek fedakarlık bekliyor toplum.” diyerek kelamlarını tamamladı.