Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne karşı devir dönem haberler yapan Sabah gazetesi bugünkü manşetine Türkiye’nin Montrö sayesinde boğazlardan geçiş fiyatının beş kat artırıldığını taşıdı.
Montrö gereği 1983’te yüzde 75 indirimle sabitlenen kur karşılığı ödeme sistemi kaldırıldı. 39 yıllık mağduriyetin giderilmesiyle yıllık gelir 200 milyon dolara çıkacak.
Sabah gazetesinin Barış Şimşek imzalı “Boğaz geçiş fiyatına Montrö ayarı” haberi şöyle:
“Türkiye, Montrö Boğazlar Mukavelesi’nin kendisine verdiği memleketler arası haklar doğrultusunda boğazlardan elde ettiği gelirin belirlendiği frank bedelinde artışa gitti. 1983 yılında Türkiye, Frank bedelinde yüzde 75 indirim uygulayarak bir Frank’ı 0.80 dolar olarak sabitlemişti.
Ancak geçen vakitte bu fiyat dünyada artan enflasyon ve altın pahası karşısında eridi. Bu nedenle Frank bedeli 5 kat artırılarak net tonaj başına 4 dolar olarak belirlendi. 7 Ekim 2022’de düzenlemenin yürürlüğe girmesi ile birlikte şuanda boğazlardan elde edilen fener, tahlisiye ve sıhhat rüsumu fiyatları 5 kat artırılarak mevcutta 40 milyon dolar olan gelir 200 milyon dolar düzeyine çıkarılacak. 1936’da imzalanan Montrö Muahedesine nazaran Türkiye, İstanbul Boğazı’ndan geçen ve Çanakkale Boğazı’na girip çıkan gemilerden fener, tahlisiye ve sıhhat rüsumu fiyatı talep etme hakkını elinde bulunduruyor. Lakin o periyot hesaplamanın altın/frank olarak Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ortak para ünitesi “Germinal Frank” üzerinden yapılması yıllardır Türkiye’ye hak kayıpları yaşatıyordu. 1936’da 1 Frank 0,29 gram saf altına karşılık gelirken, Germinal Frank’ın artık tedavülde olmadığı periyotlarda ödemeler dolar üzerinden Türk Lirası ile yapıldı lakin aktüel kurlar dikkate alınmaksızın 1 Frank’ın bedeli yeniden 0.29 gram saf altın karşılığı olarak korundu. 1983 yılında ise Türkiye o günkü geçiş fiyatları haklarından yaklaşık yüzde 75 feragat ederek 1 Altın Frank’ı indirimli kıymetiyle 0.8063 dolara sabitledi. Bugüne kadar da geçiş fiyatları, yeni döviz alış kurunun altın/frankın indirimli kıymeti 0.8063 dolarla çarpılması suretiyle uygulandı. SABAH’a konuşan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yetkilileri “Gelinen süreçte bugün şu an aldığımız fiyatı 5 katına çıkardık. 7 Ekim 2022 itibariyle bu geçerli olacak. 39 yıllık mağduriyet giderildi” dedi.
“MONTRÖ ARTIK İSTANBUL İÇİN TEHDİT”
Sabah gazetesi muharriri Mevlüt Tezel, Malta bayraklı yük gemisinin İstanbul boğazındaki Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı’na çarpmasıyla ilgili Montrö’nün İstanbul için tehlikeli olduğunu yazmıştı. Montrö kontratındaki birtakım hususların değişmesi gerektiğini söz eden Tezel, “İstanbul Boğazı’nda ne vakit bir kaza yaşansa tıpkı teklifte bulunuyorum: Montrö (Montreaux) Boğazlar Kontratı’nda yer alan, İstanbul’un güvenliğini tehdit eden birtakım hususlar değişmeli. Boğazlardan geçen gemilerin yarısından fazlası kılavuz kaptan kullanmıyor” demişti.
Sabah gazetesi Mevlüt Tezel’in haberini köşesi dışında ayrıyeten haber yaparak habere “Montrö artık İstanbul için tehdit” başlığı atmıştı.”