Övgü Pınar
ROMA – Avrupa’da güç krizinin tesirlerini hafifletme maksatlı yeni bir paketin bugün Avrupa Komisyonu’nda açıklanması beklenirken Rusya’dan, Türkiye’nin de dahil olduğu bir alternatif teklifi geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in geçtiğimiz perşembe günü Kazakistan’da bir ortaya geleceği birinci duyurulduğunda Avrupa basınında beklenti, görüşmenin Ukrayna’da ateşkes eforlarına odaklanacağı biçimindeydi. Lakin Erdoğan ile Putin’in buluşmasında ana gündem hususu, en azından kamuoyuna yansıyan formuyla, Avrupa’ya Türkiye üzerinden gaz transferi projesi oldu.
Putin, Rusya’dan Avrupa’ya gaz transferi için kullanılan Kuzey Akım 1 boru çizgisinde geçen ay meydana gelen hasar ve sızıntılar sonrası bu çizginin devre dışı kaldığını, bunun yerine Türkiye üzerinden Avrupa’ya yönelik bir ikmal merkezi kurulabileceğini söyledi. Bu çıkış, Rusya’dan Avrupa’ya gaz taşıyan Kuzey Akım boru çizgilerinin kullanım dışı kalmasının akabinde geldi. Rusya, Kuzey Akım 1 çizgisinin vanalarını geçen yaz aylarında kapatmıştı. Bu yıl faaliyete geçmesi beklenen Kuzey Akım 2 projesi ise Rusya’nın Ukrayna işgali sonrası Almanya tarafından durdurulmuştu.
Enerji krizini tırmandıran bir gelişme de geçen ay yaşanmış, Kuzey Akım sınırlarında kuşkulu sızıntılar tespit edilmişti. Boru sınırının deniz altından patlamalar nedeniyle hasar aldığı ortaya çıkmış ve ‘sabotaj’ ihtimali dillendirilmeye başlamıştı. Kuzey Akım’daki hasardan Rusya, Batı’yı sorumlu tutarken Avrupa başşehirlerinde ise kuşkular yükle Moskova üzerinde ağırlaşıyor.
Bu bağlamda, Ukrayna işgali sonrası Rusya’ya güç bağımlılığından kurtulmak isteyen Avrupa Birliği’nin (AB), Rus gazını Türkiye üzerinden tedarik etme projesini ne kadar ciddiye alacağı, bu türlü bir teklife nasıl yaklaşacağı çok faktörlü bir denklem. Fakat Avrupa basınında yer alan birinci haber ve tahliller fikir verici olabilir.
LA REPUBLICCA: BARIŞ PLANLARI TARTIŞILMADI
Ukrayna işgali öncesi Rusya’dan güç ithalatına en bağımlı Avrupa ülkelerinden olan, lakin savaş sonrası bu bağımlılıktan kurtulmak için alternatif tedarikçi arayışına giren İtalya ile başlayalım:
Astana’daki Erdoğan-Putin görüşmesinin sonraki günü çıkan ulusal gazetelerin birçoğunun baş sayfasında bu görüşme de vardı. La Repubblica, baş sayfasından ‘’Ukrayna’daki savaş: Erdoğan ve Putin gazı konuştular, barış planları tartışılmadı’’ diye yazdı.
La Repubblica, ABD merkezli Middle East Forum’un Lideri Daniel Pipes’la yaptığı söyleşide de, Türkiye’nin yeni güç merkezi haline gelmesi teklifini sordu. Pipes’ın yanıtı şöyle oldu: ‘’Erdoğan’ın bunu istediğine eminim fakat Avrupa neden kendi topraklarından ve Ukrayna’dan geçen gaz üzerindeki tüm denetimini bıraksın ki? Bu absürt.’’
LA STAMPA: ÇAR, AVRUPA’YA ŞANTAJ YAPMAK İÇİN SULTAN’A GÜVENİYOR
La Stampa gazetesi de 14 Ekim’de Erdoğan-Putin görüşmesini geniş haber ve tahlillerle aktardı. La Stampa da baş sayfasından, görüşmede ‘Ukrayna’dan kelam edilmediğini’ vurguladı ve iç sayfalarında da ‘’Çar, bölünmüş haldeki Avrupa’ya şantaj yapmak için Sultan’a güveniyor’’ başlıklı bir tahlil yayımladı.
Analizde şu tabirler yer aldı: ‘’Rus Devlet Başkanı’nın Türk başkana verdiği ileti, temelinde Avrupa’nın da kulaklarına yönelikti: Avrupa, Moskova’dan güç tedarikine yine bağımlı olmayı kabul etmek zorunda, aksi halde bir vakitler Almanya’ya ilişkin olan ‘gaz merkezi’ rolü, Erdoğan’a ikram edilecek.’’
Bu noktada, Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy’nin Alman ZDF kanalına tıpkı günlerde verdiği söyleşiyi de hatırlamakta yarar var. Zelenskiy, 12 Ekim’de yayımlanan söyleşide, Rusya’nın kendi gaz transfer altyapısına taarruz düzenlemeyi ve bundan Ukrayna’yı suçlamayı, akabinde da Ukrayna’daki gaz altyapısına saldırarak Avrupa’ya gaz tedarikini kesmeyi planladığını öne sürdü. Zelenskiy, Rusya’nın bu atılımlarla Avrupa’yı, Ukrayna işgali nedeniyle faaliyete geçmesi durdurulan Kuzey Akımı 2 çizgisine mecbur bırakmayı amaçladığını sav etti.
Aynı gün, Alman yayın kuruluşu Deutsche Welle’nin internet sitesinde yayımlanan bir haber de manidardı. Habere nazaran, Putin Kuzey Akım 2 boru sınırının ziyan görmemiş kısmından Avrupa’ya gaz sevkiyatını sürdürmeyi teklif ediyor, Alman hükümet sözcüsü ise bu sınırın kullanılması ihtimalini kategorik olarak reddediyordu. Birebir haberde, Putin’in ‘’Türkiye üzerinden bir alternatif önerdiği’’ bilgisi de vardı.
DW, Erdoğan-Putin görüşmesi sonrasında yayımladığı haberde ise iki önderin Avrupa’ya satış için Türkiye’de bir gaz merkezi kurma planından, bunun bir ‘uluslararası dağıtım merkezi’ olacağından kelam ettiğini vurguladı. Haberde, ‘’Karadeniz ve Türkiye üzerinden güneydoğu Avrupa’ya uzanan Türk Akım boru sınırı şu anda Avrupa’ya değerli ölçüde Rus gazı sağlayan tek boru çizgisi. Lakin Rus basınında yer alan haberlere nazaran Kremlin, Türk Akım’ın Baltık Denizi üzerinden geçen Kuzey Akım boru çizgilerinin yerini alamayacağını söyledi’’ denildi.
POLITICO: PUTİN, ŞANTAJ STRATEJİSİNİ GÜNCELLEŞTİRDİ
AB odaklı haberler yayımlayan Politico.eu sitesinde 12 Ekim tarihli bir tahlilde de şu tabirler yer aldı: ‘’Putin, (Kuzey Akım hatlarına) ataktan sonra boru çizgilerinden birinin hala potansiyel olarak çalışır durumda olduğuna dikkat çekti ve Rusya’nın bu kış Avrupa’nın acısını hafifletmek için bu sınırdan gaz göndermeye hazır olduğu konusunda ısrar etti – böylelikle Avrupa’ya yönelik gaz şantajı stratejisini aktüelleştirdi.’’
Putin’in ‘’Top, Avrupa Birliği’nin sahasında’’ kelamlarına yer veren Politico, Moskova’nın stratejisini şöyle yorumladı: ‘’Putin, Avrupa hükümetlerinin, Rus gazının olmadığı bir kış gerçeğiyle yüzleşmeye başladıklarında bu cins tekliflere daha açık olacağını ve güç alanında bir can simidi karşılığında Ukrayna’ya verilen takviyesi dizginlemeye daha istekli olacağını umuyor olabilir.’’