Uluslararası Güç Ajansı (IEA) ve Ukrayna iletim sistemi operatörü datalarından derlediği bilgilere nazaran, Avrupa geçen yıl tükettiği doğal gazın yaklaşık yüzde 40’ına karşılık gelen 155 milyar metreküpünü Rusya’dan ithal etti.
Ukrayna üzerinden Avrupa’ya doğal gaz gönderen Rusya, ayrıca Kuzey Akım 1, TürkAkım, Yamal ve Mavi Akım doğal gaz boru çizgilerini kullanarak Avrupa’ya ve Türkiye’ye doğal gaz iletiyor.
Son 4 yılda Avrupa’ya günlük yaklaşık 400 ile 500 milyon metreküp ortasında değişen ölçülerde doğal gaz ihraç eden Rusya, Ukrayna savaşının başlamasıyla bu ölçüsü önemli oranda azalttı.
IEA datalarına nazaran, Rusya üzerinden Avrupa’ya gönderilen gaz ölçüsü Ekim 2019’da 500 milyon metreküpün de üzerindeydi.
Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşta atakların başlangıcı olan 24 Şubat 2022 prestijiyle bu sayıda büyük oranda azalış gerçekleşti. Savaş başlamadan evvel Ukrayna’nın transit geçişine müsaade verdiği doğal gaz ölçüsünün azalması ve Kuzey Akım-2 doğal gaz boru çizgisi nedeniyle yaşanan krizler, Rusya’dan Avrupa’ya gönderilen gaz ölçüsünün günde 300 milyon metreküpün altına inmesine sebep oldu.
Savaşın başlamasıyla birlikte düşüş hızlandı ve mayıs sonunda 200 milyon metreküp düzeylerine indi. Haziran başından itibaren 200 milyon metreküpün de altına inen gaz akış ölçüsü temmuz başı prestijiyle 100 milyon metreküp düzeyinin altına geriledi. Böylelikle, Rusya’dan Avrupa’ya en yüksek gaz iletim ölçüsünün 500 milyon metreküp olduğu düşünülürse yüzde 80’lik bir azalış gerçekleşti.
Gaz akışının gerilemesinde Kuzey Akım 1 boru sınırının kapasitesindeki azalış belirleyici oldu.
Gazprom, 15 Haziran’da Alman Siemens şirketine bakım için gönderilen birtakım teknik ekipmanların şimdi dönmediğine işaret ederek Kuzey Akım boru sınırı üzerinden gaz sevkiyatının düşeceği ihtarında bulunmuştu, akabinde kelam konusu çizginin toplam kapasitesinin yüzde 40’ı oranında doğal gaz kesintisine gidilmişti.
Günde 160 milyon metreküp gaz gönderme kapasitesine sahip boru çizgisi, 21 Temmuz prestijiyle günde 65 milyon metreküp doğal gaz iletiyor.
AVRUPA’DA ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR, ÇATLAK SESLER YÜKSELİYOR
Avrupa ülkeleri Rusya gücüne yüksek oranda bağımlı oldukları için alternatifleri çeşitlendirmek, doğal gaz depolarını doldurmak ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) almak için çalışmalarına sürat verdi.
Son olarak, Azerbaycan’dan daha fazla doğal gaz almak için AB ile Bakü ortasında bir mutabakat zaptı imzalandı lakin bu tahliller “bugünden yarına” uygulanamayacağı için Avrupa’nın bilhassa gelecek kış güç konusunda çok zorlanacağı tabir ediliyor.
Söz konusu blok içinde 9 üyede ve İngiltere ile Türkiye’de LNG ithalat terminalleri bulunuyor. En büyük Rus gazı ithalatçılarından Almanya’yı başka ülkelerden ayıran özellik ise sırf boru sınırlarıyla gaz ithal etmesi.
En yüksek LNG ithalat kapasitesi yaklaşık 70 milyar metreküple İspanya‘da fakat İspanya’nın öbür Avrupa ülkeleriyle gaz iletim kontağı epeyce kısıtlı. Fransa’da ise irtibatın olmaması sebebiyle ithal edilen gazın öteki ülkelere iletilmesi engelleniyor.
Almanya, Hollanda’daki LNG terminallerini kullanabiliyor fakat kâfi ölçüde faydalanamıyor. Eski ABD Lideri Donald Trump periyodunda ABD’nin Almanya’ya yaptığı baskılar sonucunda LNG ithalat terminali inşa edilmesi gündeme gelmiş lakin finansal nedenlerle süreç askıya alınmıştı. Moskova ile Kiev ortasındaki savaş sonrasında bahis tekrar gündeme geldi ve Almanya LNG terminalleri inşa edeceğini açıkladı.
Avrupa’nın doğal gaz depolarında doluluk oranı ise 21 Temmuz prestijiyle yüzde 64 düzeyinde bulunuyor. Avrupa kışa depolarının tamamı dolu halde girmeyi hedefliyor.
AB, 20 Temmuz’da Rusya’dan doğal gaz akışının kesintiye uğraması ihtimaline karşı hazırladığı acil durum planı kapsamında bütün üye ülkelerden gaz tüketimlerini yüzde 15 azaltmalarını talep etti. Bu isteğe birinci reaksiyon İspanya’dan geldi. İspanya Etraf Bakanı Teresa Ribera, “Ne olursa olsun İspanyol ailelerin gazları ve elektrikleri kesilmeyecek. Ne olursa olsun, İspanya İspanyol sanayisinin durumunu savunacak.” tabirlerini kullandı.