Rusya’nın Ukrayna’da işgal ettiği bölgelerde 1 Eylül’de okula dönecek çocukların tarih dersleri eskisinden çok farklı olacak. Bu bölgelerde öğretmenler, Rus müfredatını kullanmaya zorlanıyor.
Ukrayna’nın güneyindeki yönetimsel üniteler ve okullar dahil eğitim kurumları Rus bayrağıyla donatıldı.
Rusya denetimindeki Melitopol’den Iryna’nın 13 yaşındaki çocuğu 8. sınıfa başlayacak. Lakin o son derece korkulu.
“Rus müfredatı konusunda beni en çok sıkan, tarih derslerinde hakikaten ne öğretecekleri. ‘Diğer taraftan’ dinlemek sıkıntı olacak. Bu onların gelenek ve kültürünü zorla kabul ettirmesidir.”
İşgal bölgelerinde Ukrayna tarihinin silinmeye çalışılması, Rusya yanlısı toplumsal medya kanallarında lisana getiriliyordu. Rusya kuvvetleri tarafından kütüphanelerden Ukrayna tarihi kitaplarının kaldırıldığını gösteren fotoğraflar ortada dolaşıyor.
Rusya Aydınlanma Bakanlığı, Ukrayna’da birtakım işgal edilen bölgelere Rus kitapları gönderileceğini açıkladı.
BBC ise bakanlık tarafından onaylanmış temel okul kitaplarının 2016 ve 2022 baskılarının içeriğini tahlil etti.
Ukrayna ve Kiev’den bahsedilen birçok kısım çıkarılmış durumda. Örneğin Orta Çağ’da, başşehri Kiev olan “Kiev Rusyası” olarak isimlendirilen Doğu Avrupa ülkesi, “Rus” ya da “Eski Rus” olarak değiştirildi.
Kitap ayrıyeten yanlış anlatılar da içeriyor. Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ilhak edişi, “radikal ulusalcılar [Kiev’de] Batı’nın dayanağıyla idareye geçince”, insanların “haklarını korumak için” ortaya çıkmış üzere anlatılıyor.
Bu sırada kitabın şimdiki versiyonunda, Putin’e ve onun başardıklarına daha çok referans veriliyor.
‘UZAKTAN EĞİTİM OLMAYACAK’
BBC, Rusya’nın Aydınlanma Bakanlığı’na ulaştı fakat sorularına cevap alamadı.
Iryna, Ukrayna’nın denetim ettiği bögelere gitmeyi düşünüyor lakin meskenini terk etmek istemiyor.
Çocuğunun Rus müfredatıyla eğitim almasını katiyen istemiyor lakin onu konutta tutmak konusunda da kuşkuları var.
Aslında çocuklar online olarak Ukrayna müfredatını öğrenebilir lakin ebeveynler reaksiyon çekmekten tasa duyuyor:
“Ya biri bizi [Rusya’nın yerleştirdiği] yeni yetkililere ihbar ederse ya da beni ve çocuğumu Rus eğitimi almadığı için cezalandırırlarsa?”
Ukrayna yanlısı olan bölgeden biri 19 Ağustos’ta toplumsal medya platformu Telegram’da, Melitopol’ün biraz dışındaki okuldan Rus yanlısı öğretmenin bir kelamını paylaştı.
Öğretmen, Kremlin’in işgal altındaki alan için kullandığı üzere “özgürleştirilmiş topraklarda” uzaktan eğitim olmayacağını söylüyor.
Çocuklarının, birebir eğitime göndermeyi reddeden ebeveynler, kuralı birden fazla defa ihlal ederlerse “ebeveynlik haklarını kaybedecekler”.
ÖĞRETMENLER HUDUT DIŞI EDİLDİ
Ukrayna yanlısı öğretmenler de ebeveynler üzere savaştan çok etkilendi. Saklanmak zorunda kaldılar. “Tekrar” eğitimler almaya gönderildiler ve hudut dışı edilmekle tehdit edildiler.
Melitopol’de müdür olan Dmytro savaştan evvel 500’den fazla çocuğun eğitim gördüğü bir okulda çalışıyordu. Rus yetkililer, öğrencileri Ukrayna müfredatıyla online olarak eğitim almaları için organize etmeye çalıştığını ortaya çıkarınca saklanmaya başladı.
Dmytro, öğretmenlerin Rusya yetkilileriyle işbirliği yapmaya zorlanan ya da buna karar veren öğretmenlerin Kırım ya da Rusya’ya, Kremlin ideolojisine uyan biçimde tekrardan eğitim almak üzere gönderildiğini söylüyor.
“Onlara, ‘Biz Rusuz, tek bir halkız, birlik olmamız gerek’ denildi ve bunun çocuklara geçirilmesi lazım” diyor.
Pek çok öğretmen ve ebeveyn gitmeye karar verse de Dmytro, Rus denetimindeki bölgede kalmayı tercih etti.
Herson bölgesindeki Nova Kakhovka’dan öğretmen Marina, Temmuz ayı sonunda buradan kaçtı. Bu kararı Rus askerleri ve Rusya’nın eğitim ünitesinin başına getirdiği yönetici, onun çalıştığı okulu işbirliği yapmayı reddeden müdür yüzünden kapattıklarını duyurduktan sonra aldı.
Nova Kakhovka’da çalışan eksikliği yaşandığını duyduğunu açıklayan Marina, kimi öğretmenlerin alakaları olmayan hususlarda eğitim verdiğini söyledi.
Bu Rus yerleştirmesi eğitim sisteminin çocukların aidiyet hissine ziyan vereceği konusunda telaşlı:
“Asıl işleri beyin yıkamak ve kendi anlatılarını çocukların başlarına yerleştirmek. Çocuklarımızın yaşadığımız ülkeyi, kim olduklarını unutmasını istiyorlar.”
‘KREMLİN EĞİTİMİ PROPAGANDA ARACI OLARAK KULLANIYOR’
Leonid Katsva, 42 yıldır Mokova’da çocuklara tarih öğreten bir muharrir.
Rus kitaplarında tarihin çarpıtılarak sunulduğunu söylüyor ve 2014’teki Kırım’ın ilhakı anlatısında, “Rus güçlerinin yarımadada yaptıklarından bahsedilmiyor” diyor.
Katsva, yeni eğitim ve öğretim yılında, kitaplarda Batı’nın yaptıklarıyla ilgili sert anlatılar olacağına inanıyor ve kitapların büsbütün Rus devlet kanalı Channel One’ın satırlarını takip edeceğini ekliyor.
Melitopol’den Dmytro, “Bu Kremlin’in eğitimi propaganda aracı olarak kullandığının kesin kanıtı” diyor.
Yine de sonlu ulaşım da olsa online olarak Ukrayna müfredatının bölgedeki çocuklara öğretilebileceğini umuyor:
“Çocuklarımız neden okullarında diğer bir ülkenin bayrağının olduğunu soruyor. Ne diyebilirim ki… 6 yaşında bir çocuk bile bunun olağan olmadığını anlayabiliyor.”
*Bu yazıdaki pek çok isim BBC tarafından güvenlik gerekçesiyle değiştirildi