219 gün evvel başlattığı Ukrayna işgali istediği halde ilerlemeyen, son haftalarda alandaki birlikleri kıymetli kayıp yaşayan Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, dün savaşın seyrini değiştirecek değerli bir adım attı ve Herson, Zaporojye, Donetsk ve Lugansk’ı resmen ilhak etti. Bu bölge topraklarının yüzde 60’ı halihazırda Rus askerinin denetiminde.
ÖNCE BAĞIMSIZLIK VERDİ
Putin, dört bölgenin ilhakını ilan etmeden evvelki gece, 24 Şubat’ta işgale başlamadan çabucak evvel Donetsk ve Lugansk için yaptığı üzere, Zaporojye ve Herson’u “bağımsız” topraklar olarak tanıdı. Böylelikle Kremlin Sarayı’nda ilhak seremonisi yapılmadan evvel, Rusya açısından dört bölgenin Kiev’den bağımsız oldukları varsayıldı. Kelam konusu bölgelerde 5 gün boyunca Rusya’ya iştirakin onaylanıp onaylanmadığına dair referandum düzenlenmiş, savaş gölgesinde yapılan ve Moskova dışında kimsenin tanımadığı referandumlardan yüzde 90’ın üzerine ilhak lehine sonuç çıkmıştı.
ŞARTLI BARIŞ TEKLİFİ
Dün ilhakın resmiyet kazandığını ilan etmek üzere saraydaki en büyük oda olan St George’s Salonu’da kürsüye çıkan Putin, “Bugün Rusya’nın dört yeni bölgesi daha var” dedi. Referandum sonuçlarının “kalıcı” olduğunu söyleyen Rusya başkanı, “Zaporojye, Herson, Donetsk ve Lugansk halkı bundan bu türlü sonsuza dek Rusya vatandaşları olacaklar” diye konuştu. Putin en dikkat cazibeli iletisini, “Kiev ve Batı’yı, referandumlarla halkın ortaya koyduğu tercihe hürmet göstererek savaşı bitirmeye davet ediyorum. Kiev’i müzakerelere davet ediyoruz” kelamlarıyla verdi. Fakat ilhak edilen toprakların görüşme konusu olmayacağını vurguladı. Konuşmasının devamında Batı’yı, Rusya’yı “küçük devletlere bölmek için çalışmakla” suçlayan Putin, yeni toprakları sonuna kadar koruyacakları kelamı verdi. Putin ayrıyeten Batı’da “liberal pahalar ismi altında saf bir satanizmin uygulandığını” belirtti.
SABOTAJ VURGUSU
Konuşmasında Kuzey Akım’a da değinen Putin, “Yaptırımlar Batı’ya kâfi gelmedi. Kuzey Akım’da patlamalar yaparak artık de sabotaja başladılar” diyerek, Kuzey Akım boru çizgilerinde sabotaj sonucu meydana geldiği düşünülen 4 sızıntıdan dolayı Batılı ülkeleri suçladı.
DOĞUM GÜNÜ ARMAĞANI Mİ
Referandum sandıklarının kapanmasından üç gün sonra gerçekleşen merasim boyunca Putin’in kelamları sık sık salondakilerin alkışlarıyla kesildi. Ünlü Kızıl Meydan’a bir sahne de kurulan merasimler için, dört bölgenin Rusya’nın atadağı mahallî yöneticileri de Moskova’da hazır bulundu ve iştirak evraklarına imza attı. Artık karar metni sırasıyla anayasa mahkemesi ve parlamentoda onaylanacak. Bu sürecin, Putin’in doğum günü olan 7 Ekim tarihine kadar tamamlanması hedefleniyor.
NATO’YA SÜRATLİ ÜYELİK ATILIMI
Rusya başkanı Putin’in “Barışı görüşmeye hazırız” teklifine Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenski’den “Ancak öbür bir Rusya önderiyle masaya oturabiliriz” karşılığı geldi. “Barış görüşmeleri önerisi konusuna gelince. Rusya’nın şimdiki başkanı Putin onur ve haysiyetin ne olduğunu bilmiyor. Rusya ile günün birinde görüşme masasına oturacaksak bu Putin ile olmayacak, bir sonra önderle masaya oturabiliriz” dedi. Ayrıyeten “NATO’ya hızlandırılmış iştirak başvurusunu imzaladıklarını” belirten Zelenski “Fiili olarak, ittifak standartlarıyla uyumluluğumuzu kanıtladık” biçiminde konuştu. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise Ukrayna’nın üyeliği konusunda,”Ukrayna’nın ne cins bir güvenlik nizamına gireceğini seçme hakkı vardır” derken mümkün üyelik için ittifaktaki 30 üye ülkenin konsensüsünün gerektiğini söyledi.
ŞEYH ŞAMİL İLE İLETİ
Bu ortada Zelenski, Kiev’de bulunan Pir Şamil’in konutunun önünde Rusya’daki azınlıklara ve Müslümanlara seslenerek, “Size meyyit sayısı hakkında palavra söylüyorlar. Bu insanların hepsi tek bir kişi istediği için öldü. Ukrayna’da ölmek zorunda değilsiniz” dedi. Pir Şamil, 19. yüzyılda Rusya’ya karşı durarak Kafkasya’nın bağımsızlığı için gayret etmişti.
ŞİMDİ NE OLACAK
Putin’in ülkesine kattığını açıkladığı topraklar, Moskova tarafından 2014 yılında ilhak edilen Kırım yarımadası ile Rusya ortasında kıymetli bir kara manisi oluşturuyordu. Kırım ile birlikte bu beş bölge, Ukrayna topraklarının yüzde 20’sine karşılık geliyor. Ukrayna kuvvetleri son haftalardaki karşı atakları ile bu bölgelerde kazanımlar elde etti. Artık Moskova, buraları kendi toprağı olarak görüyor ve savunulması için nükleer dahil her yola başvurabileceği tehdidinde bulunuyor. İlhak bölgesinde yaşayanları ise muhtemelen şu gelişmeler bekliyor:
* Okullarda Rus müfredatına geçilecek. Savaş hali sürdüğü için mevcut durumda örgün öğretim yapılmıyor.
* 4 bölgede de Rus rublesi bir müddettir kullanımdaydı, artık Ukrayna parası kademeli olarak tedavülden kalkacak.
* Rus telefon çizgileri ve pasaportu kullanılacak.
* Başşehrin halihazırda Kiev denetiminde olduğu Zaporojye’de başşehir Melitopol’e taşınacak.
* Rus basını, 4 bölgenin ileride Kırım çatısı altında birleşecek tek bir federal bölge olabileceğini sav etti. Putin dün 4 bölgenin şimdilik farklı ayrı idari üniteler olacağını kaydetti.
* 4 bölgede yaklaşık 1.5 milyon kişi kaldığı sanılıyor. Bu bireylere para yardımı yapılacağı açıklandı lakin ayrıntılar aşikâr değil.
* Rus maddelerine tabi olacaklar. Bu durumda seferberlik kapsamında Rus ordusuna yazılmaları beklenen.
KIRIM’DAN FARKI NE
Rusya 2014 yılında Kırım Yarımadası’nı ilhak ettiğinde Ukrayna’da bugünkünden çok farklı bir ortam vardı. Kiev’de Viktor Yanukoviç idaresi yeni devrildiği için ordu ne yapacağını bilmiyordu. Bu şaşkınlık ortamında Putin’in askerleri, tek kurşun sıkmadan yarımadayı üç günde ele geçirdi. Kırım kışlalarındaki Ukrayna askerleri de silahları ellerinden alınarak yarımada dışına itildi. Batı da o periyot bu teşebbüse ekonomik yaptırımlar dışında reaksiyonsuz kaldı. Artık ise durum çok farklı. Dün ilhak edilen dört bölgede savaş devam ediyor. Taraflar ortasında hudut çizgisi her gün sil baştan belirleniyor.
AVRUPA CEPHESİ: YENİ YAPTIRIMLAR DEVREYE GİRER
* Rusya’nın Ukrayna’ya ilişkin dört bölgeyi ilhak etmesi 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’daki en kapsamlı zorla toprak ele geçirme gelişmesi oldu.
* Rusya tarafından ilhak edilen Kırım’ı da Rus toprağı olarak tanımayan AB ve NATO, yeni bölgeleri de tanımayarak Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini desteklemeye devam edecek.
* İlhaklar nedeniyle Rusya’yı sorumlu tutacak olan AB’nin yeni yaptırım ve kısıtlayıcı tedbirleri devreye sokması gündeme gelecek. Dört bölgenin ilhakını kınayan AB’den yapılan açıklamada, “Bu kararlar kararsızdır ve hiçbir tüzel sonuç doğurmaz” denildi.
* NATO da AB’ye misal formda, Ukrayna’nın Rus saldırganlığına karşı kendini savunmaya çalışmasını legal hak olarak pahalandırıyor. NATO müttefikleri, Ukrayna’ya siyasi ve pratik takviyesi sürdürme konusundaki kararlılığı koruyor.
* AB ve NATO gelinen kademede Rusya’dan gelen, “Bu topraklara yönelik taarruz Rusya’ya yapılmış sayılır”, “Kendimizi nükleer de dahil her türlü imkânla savunuruz” bildirilerinin alana pratik yansımalarının ne olacağını ölçmeye çalışıyor. (Güven ÖZALP / BRÜKSEL)
ABD CEPHESİ: İLHAKI ASLA TANIMAYIZ
İlhak referandumlarını “düzenbazlık” diyerek tanımadığını net halde belirten ABD Lideri Joe Biden, “Şu bahiste net olmak istiyorum. ABD asla, asla, asla Rusya’nın Ukrayna üzerinde toprak savını tanımayacak” dedi.
‘KUZEY AKIM İÇİN DALGIÇ GÖNDERECEĞİZ’
Biden, Baltık Denizi’nin altından geçen Kuzey Akım doğalgaz boru sınırında yaşanan sızıntıları incelemek ve “ne olduğunu tam olarak anlamak için” üzere bölgeye dalgıç gönderileceğini de kaydetti. İlhak kararının akabinde ABD yeni yaptırımları da süratle devreye soktu. ABD Hazine Bakanlığı’nın yaptırım listesi, Rusya Merkez Bankası Lideri ve parlamentonun alt kanadı Duma’nın neredeyse tüm üyelerini de içeren isimlerle uzatıldı. Beyaz Saray basın sekreteri Karine Jean-Pierre de “Müttefiklerimiz ve ortaklarımızla Rusya’ya yeni yaptırımlar üzerinde çalışıyoruz” dedi. (Razi CANİKLİGİL/NEW YORK)