Hazal Yalın
Bu haftanın seçkisinde yalnızca iki yazı var; ikisi de Komünist Partisi’ne yakın sol muhalefetten.
Nakanune’de yayınlanan yazısında S. Aleksandrov, Çin önderi Si Tsinpin’in Suudi Arabistan ziyaretine yakından ve bir tarih perspektifiyle bakıyor. Burada altı itinayla çizilmesi gereken şey, Çin iktisadının iç tüketimi geliştirmeye yöneldiği vurgusu. Aleksandrov bunun siyasi bağlamını yazmamış, belirtmek gerek: bu, Si’nin 2020’de açıkladığı “Altı ilke”siyle bağlı. Bu prensipler Çin’i alım gücü yüksek batılılar için bir dünya fabrikası olmaktan çıkarıp Çin halk kitlelerinin alım gücünü yükseltmeyi ve sınai üretimi iç pazara yöneltmeyi hedefliyordu. (Çin’in durumuyla ilgili şu yazı dizisine, “altı ilke” ile ilgili de bilhassa yazı dizisinin son kısmına bakabilirsiniz.)
Haftanın seçkisinin ikinci yazısı, gerçekte muazzam askeri-siyasi sonuçlar doğurması pekâlâ mümkün olan, lakin tuhaf bir formda gözden kaçan bir olay: Ukrayna’nın Rusya’nın içlerine SİHA hücumları. İşçenko olayın detaylarını inceliyor ve Mathias Rust’un 1987’de Cessna tipi uçağıyla ta Almanya’dan Moskova’ya kadar radarlar tarafından tespit edilemeden uçması ve Kızıl Meydan’a inmesi olayıyla karşılaştırıyor; sahiden de bu ikincisi, Sovyetler Birliği’nin çöküşünde bir kilometretaşı olmuştu.
‘Si Tsinpin Riyad’da’
Çin karantina hasebiyle hâlâ kapalı, lakin ÇHC Lideri Si Tsinpin yurtdışına daha sık çıkmaya başladı. Eylülde, üçüncü periyot başkanlığa seçilmeden evvel Kazakistan ve Özbekistan’ı, kasımda Endonezya ve Tayland’ı ziyaret etmişti, artık de Suudi Arabistan’ı. Bu ziyaretler sırasında milletlerarası örgütlerin doruklarında de bulundu; bunlar, Pekin’in dış siyasetinin önceliklerini açıkça gösteriyor: ŞİÖ, G20 ve Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği. Si bu kere Suudi Arabistan’daki programından diğer kendisi için yeni bir formata da katılıyor: Arap Ligi devletleri liderleriyle görüşme. …
Kısa müddet öncesine kadar Riyad, Pekin’in Arap dünyasıyla işbirliği açısından tuhaf bir alan üzere görünüyordu. Vahabi monarşisi Çinli komünistlere kuşkuyla yaklaşıyordu; ÇHC de ABD’nin sadık müttefiki olan Suudi Arabistan’la ortasına büyük bir uzaklık koyuyordu.
Mao vaktinde Çin endüstrisi planlı iktisat çerçevesinde gelişiyordu; işletmeler kâr elde etme amacıyla değil toplumun bütün üyelerinin çok taraflı gelişmesini temin edecek mamul üretimi için çalışıyordu. … ÇHC birinci yıllarında SSCB’den petrol eserleri alıyordu, lakin Mao devrinin sonuna gerçek Çin kendi petrol eserlerinde tam bir bağımsızlığa ulaşmıştı. …
Çin, 80’li yılların ortasında siyasetini değiştirdi. Büyük pazar ıslahatları başladı, iktisadın büyümesinin motoru da yabancı pazarlar için kütlesel emtia üretimi olacaktı. Bu yaklaşım kıyı bölgelerinde çok sayıda işletmenin kurulmasını gerektiriyordu. Güçlü batı ülkelerinden de sanayi çıkışı başladı. Kapitalistler için endüstriyi ÇHC’nde yürütmek daha avantajlı olmuştu. Asya’nın yeni ejderi bir dünya fabrikası olurken daha evvel olduğundan çok daha fazla güç kaynaklarına gereksinim duyuyordu.
ÇHC ve Suudi Arabistan’ın yakınlaşması 1990’ların sonlarında başladı. 1999’da Suudi Arabistan’ı birinci kez ÇHC Lideri Tsyan Tsemin ziyaret etti. Bunun akabinde Sinopec, Suudi Arabistan topraklarında sondajlara başladı.
Pekin ve Riyad, global işbölümü sistemine dayandılar ve anlaşılan başarılı da oldular. ABD dolar basıyordu, Çinli şirketler denizaşırı yatırımlar yapıyordu, bütün dünyadan hammadde alıyordu, düşük fakat disiplinli işgücü kiralıyordu, mamul satıyordu. Petrol üreticisi Arap monarşileri sözün tam manasıyla para içinde yüzüyordu, fakat durum, mali sistemde krizle birlikte değişmeye başladı. Enflasyon, Washington’un horgörüsü, karbon yakıtlarından vazgeçme planları, Suudi Arabistan iktisadının çeşitlendirilmesi sorununu gündeme getirdi. …
Çin, iktisadını gittikçe daha çok iç tüketimi geliştirmeye yöneltmeye başladı. Ayrıyeten gelişen sanayi yalnızca yabancı uzmanların katı kontrolü altında yabancı markalarda emtia yahut ucuz tüketim malları değil hiç de kalitesiz olmayan kendi eserlerini de çıkarmaya başladı. Çin savunma endüstrisine gelince, Rusya ve ABD mallarıyla önemli bir rekabet geliştirdi. … (Y. Aleksandrov / Nakanune, 9 Aralık)
‘Bizimkiler uyuyorlar mıydı?’
5 Aralık’ta iki uzun aralıklı stratejik kıymet taşıyan hava üssü, Ryazan oblastindeki Dyagilevo ile Saratov oblastindeki Engels, taarruza uğradı. 6 Aralık erken saatlerde de kent merkezinden yalnızca 7 kilometre uzaklıktaki Kursk Doğu “Mihail Gureviç” havaalanına düşman saldırısı yapıldı. …
Not edelim: Kursk Doğu, geçmişte sivil ve askeri havacılık için ortak alan olarak kullanılıyordu. Ukrayna’da özel harekâtın başlamasından sonra sivil uçak ve helikopterlerin buraya uçuşu yasaklandı. …
Biz mantıken, savunmamız için böylesine nitelikli ve kıymetli hava üslerinin çok güçlü, çok düzeyli hava savunma sistemleriyle korunmamasının mümkün olamayacağından yola çıkıyoruz. Şayet öyleyse… düşmanın hava savunma sistemini aşmak için en çağdaş hava taarruz sistemlerini kullanmış olması gerekir. Bunların Kiev’e batılı müttefikleri tarafından sessizce verilmiş olması mümkündür. Mesela, ileri radyoelektronik muharebe sistemleriyle donatılmış, İsrail’e ilişkin Nagor tipi kamikaze dronları. İsrail’in bu araçları Ukrayna’ya gizlice verdiğiyle ilgili söylentiler çoktandır bütün dünyada dolaşıyor. …
Eğer Rusya “stratejistlerinin” başlarına düşen SİHA’lar Ukrayna’ya aitse, tek bir ihtimal vardır: bu, daha SSCB’de üretilmiş olan istihbarat hedefli Tu-141 “Strij” olmalıdır. Bunlar birinci olarak 1974’te uçmaya başlamıştı.
Doğal teknolojik aşınma yüzünden bunlardan yalnızca müzelerde kaldı. “Strijlerin” az bir kısmı da yakın vakte kadar hava savunma sistemlerinin tatbikatlarında amaç olarak kullanılıyordu. Bu yüzden demek ki Tu-141 artık bir işe yaramaz. ..
Ama Ukrayna’da öbür türlü düşündüler. SSCB’nin dağılmasının akabinde “Strijlerden” 321’inci insansız keşif uçakları alayını oluşturdular. … Dahası var. Rusya ile bağlantıların 2014’te alabildiğine bozulmasının akabinde bunların akın hedefli SİHA olarak modernizasyonuna da giriştiler. Tu-141’lerin burnuna da savaş başlığı olarak 120 kg patlayıcılar yerleştirdiler. Batının merhametli yardımıyla da elektronik beyinleri değiştirdiler ve “Strijlere” global uydu sistemi yardımıyla amaca ulaşma imkanı sağladılar. …
Tuğgeneral Konaşenkov yorumunda… saldırıyı gerçekleştiren Ukrayna “strijlerinin” engellendiğini söyledi. … Şayet bunlardan biri üç kişiyi öldürüp modülleriyle da uçaklardan birinin kuyruğunu ve motorunu yaraladıysa… bunların bizim hava savunma sistemi tarafından engellendiği nasıl söylenebilir? Şayet bunlardan bir diğeri Engels hava üssü pistinde alevleri kilometrelerce öteden görülecek biçimde düştüyse bu cins masallar nasıl anlatılabilir? …
Belki her iki SİHA’yı da “Pantsirlerle” yaralamış olabiliriz; ancak bu lakin, artık başımızın üzerinde gezinirken oldu. …
NATO istihbaratı Rusya hava kuvvetlerinin hareketlerini uzaydan ve Polonya ve Romanya hava alanından geceli gündüzlü izliyor. AWACS erken ikaz sistemiyle donatılmış Amerikan Boeing E-3’ler, insansız stratejik keşif uçakları RQ-4 Küresel Hawk’lar ve ABD’nin NATO’daki müttefiklerinin emsal araçları devamlı havadalar.
Rusya’nın Avrupa kısmındaki bütün askeri havaalanlarının bunların devamlı nezareti altında olduğu sanılıyor. Bizim avcı yahut bombardıman uçaklarından birinin şasesinin pistten kalkmasıyla bunun istihbaratının ve maksat bilgisinin Ukrayna hava savunma sistemlerine iletilmesi eş vakitli. …
Peki bizim, 2022 başında her ne kadar az sayıda olsa da tekrar de 9 adet A-50 erken ikaz uçakları Ukrayna topraklarını birebir formda gözlüyor. Bu durumda 5 Aralık günü en azından 2 adet ve her biri küçük bir yolcu uçağı büyüklüğünde, dev “Strij” jet uçaklarının kalkışını nasıl kaçırdılar? Bizim hava savunmacılara neden bildirmediler? Hava savunmacılar da uyuyorlar mıydı?
Peki bizim avcı uçakları neredeydi? …
Uzun kelamın kısası, sizde nasıl olduğunu bilmiyorum lakin bütün bu kıssa bende, 1987 mayısında genç Alman pilotu Mathias Rust’un uçuşuyla ortaya çıkan o eski skandalı hatırlattı. …
O vakit SSCB Savunma Bakanı, Sovyetler Birliği kahramanı Sergey Sokolov ile Hava Savunma Kumandanı, hava kuvvetleri mareşali, iki kez Sovyetler Birliği kahramanı Aleksandr Koldunov derhal emekliye sevk edilmişti. … (S. İşçenko / Svobodnaya Pressa, 6 Aralık)